Слоўнік іншамоўных слоў
У 2 т. Т. 1
Выдавец: Беларуская Энцыклапедыя
Памер: 736с.
Мінск 1999
ГІМНАСТЫКА (гр. gymnastike) — 1) комплекс фізічных практыкаванняў, якія садзейнічаюць агульнаму развіццю арганізма; 2) від спорту, які ўключае складаныя фізічныя і некаторыя іншыя практыкаванні (напр. спартыўная г., мастацкая г ); 3) від цыркавога мастацтва, даманстрацыя складаных практыкаванпяў на спецыяльных снарадах, замацаваных на манежы (напр. паветраная г.).
ГІМНЕТЫ (гр. gymneteia) — лёгкаўзброеныя пехацінцы ў Стараж. Грэцыі.
ГША-, ГШЕКА(гр. gyne, -naikos = жанчына) — першая састаўная частка складаных слоў, якая ўказвае на адносіны да жаночага полу.
ГІНАГЕНЕЗ (ад гіна+ -генез) — форма размнажэння, пры якой пасля пранікнення спермія ў яйцаклетку іх ядры не зліваюцца і ў развіцці ўдзельнічае толькі ядро яйцаклеткі (проціл. андрагенез).
ГІНАНДРАМАРФІЗМ (ад гіна+ гр aner, andros = мужчына + -мар-
фізм) — ненармальнае спалучэнне прыкмет абодвух полаў у асобіны; найбольш часта сустракаецца ў насякомых.
ГІНАНДРЫ (ад гіна+ гр. aner, andros = мужчына) — жанчыны, якія вызначаюцца мужчынскімі другаснымі палавымі прыкметамі (валасы на таары, вузкі таз і інш.). ГШАНДРЬІЯ (ад гіна+ -андрыя) — біял. знешняе падабенства самцоў да самак.
ГШАТРЭЗІЯ (ад гіна+ атрэзія) — парушэнне праходнасці палавога канала ў жанчын, абумоўленае анамаліямі развіцця похвы.
ГШАФОР (ад гіна+ -фор} — верхняя частка кветаложа паміж андрацэем і гінецэем, што мае выгляд ножкі з размешчанымі на капцы песцікамі.
ГІНГІВІТ (ад лац. gingiva = дзясна) — запаленне слізістай абалонкі дзясен пры карыесе зубоў, інфекцыйных захворваннях, авітамінозах і інш.
ГІНЕКАгл. гіна-.
ГШЕКАКРАтЫЯ (ад гінека+ -кратыя) — тое, пгго і матрыярхат.
ПНЕКАЛОГІЯ (ад гінека+ -логія) — навука, якая вывучае асаблівасці жаночага арганізма, захворванне жаночых палавых органаў і іх лячэнне.
ГШЕКАМАСТЬІЯ (ад гінека+ гр. mastos = грудзі) — празмернае павелічэнне ў мужчын малочных залоз як адна з прыкмет фемінізацыі 1.
ГІНЕКАФОРНЫ (ад гінека+ гр. phoros = які пясе) — які адносіцца да брушной складкі цела
самца крывянога смактуна, дзе змяшчаецца самка.
ГІНЕКЁЙ (гр. gynaikeios = жаночы) — 1) жаночая палавіна ў старажытнагрэчаскім доме; 2) дзяржаўная або прыватная майстэрня ў позняй Рымскай імперыі і Візантыі, дзе працавалі жанчыны і мужчыны-рабы.
ГІНЕКОЛАГ (ад гінека+ -лаг) — урач па жаночых хваробах, спецыяліст у галіне гінекалогіі.
ГШЕЦЭЙ (гр. gynaikeios = жаночы) — сукупнасць пладалісцікаў у кветцы, якія ўтвараюць адзін або некалькі песцікаў — жаночых органаў кветкі.
ГІНЕЯ (англ. guinea) — англійская залатая манета 17—18 ст., роўная 21 шылінгу.
-ГШІЯ (гр. gyne = жанчына) — другая састаўная частка складаных слоў, якая абазначае прыналежнасць да жаночага полу.
ГШКГА (яп. hinkho, ад кіт. іпhinh = серабрысты абрыкос) — дрэва сям. гінкгавых, пашыранае ва Усх. Азіі; на Беларусі вырошчваецца як дэкаратыўнае.
ГІНТЭРЛАНД (ням. Hinterland, ад hinter = за + Land = мясцовасць) — 2) раён, які прымыкае да прамысловага або гандлёвага цэнтра; 2) уст. прылеглая да заваяванай каланіяльнай тэрыторыі вобласць, на якую дадзеная дзяржава прад'яўляе свае правы.
ГІНЬЁЛЬ (фр. guignol, ад Guignol = імя персанажа французскага лялечнага тэатра) — п’еса, спекгакль, сцэнічны прыём, заснаваныя на паказе жахаў, забойстваў, катаванняў.
ГШЬЯРДЫЯ (н.-лац. guignardia) — сумчаты грыб сям. батрыясферыевых, які развіваецца на адмерлым лісці вольхі, на пшаніцы, ячмені, жыце.
гібіды (лац. hyoideus = пад’язычны) — ніжнія парныя косці пад’язычнай дугі ў рыб.
ГША(гр. hypo = унізе, знізу; пад) — прыстаўка, якая паказвае на змяншэнне чаго-н. у параўнанні з нормай.
ГШАБІЁЗ (ад гіпа+ -біёз) — стан паніжанай жыццядзейнасці арганізмаў.
ГШАБІЯСФЕРА (ад гіпа+ біясфера) — слой літасферы глыбінёй 5—6 км, у які жывыя арганізмы трапляюць выпадкова, існуюць часова, але не могуць нармальна жыць і размнажацца (ніжні аналаг парабіясферы).
ГШАВАЛЮМІЯ (ад гіпа+ лац. volumen = аб’ём) — тое, што і алігаспермія.
ГШАВІТАМШбз (ад гіпа+ вітаміны) — захворванне, выкліканае недастатковым забеспячэннем арганізма вітамінамі (параўн. авітаміноз, гіпервітаміноз).
ГІПАГАЛАКТЫЯ (ад гіпа+ гр. gala, -laktos = малако) — памяншэнне выдзялення малака малочнымі залозамі пры няправільным харчаванні кормячай маці, а таксама пры інфекцыйных захворваннях, мастытах і іншых хваробах.
ГШАГАНАДЬІЗМ (ад гіпа+ ганады) — паталагічны стан чалавека, які абумоўлены зніжанай сакрэцыяй палавых гармонаў і характарызуецца слабым развіццём па-
лавых органаў і другасных палавых прыкмет.
ГШАГАСТРУРЬІДЫ (н.-лац. hypogastruridae) — сямейства насякомых атрада нагахвостак; шкодзяць шамгііньёнам.
ГШАГЕЙ (гр. hypogeion = падземны) — падземныя збудаванні, галоўным чынам высечаныя ў скале, для калектыўных пахавалняў; адносяцца да эпохі неаліту.
ГШАГЕНЕЗІЯ (ад гіпа+ гр. genesis = паходжанне) — тое, што і гіпаплазія.
ГШАГЕШТАЛІЗМ (ад гіпа+ геніталіі) — тое, што і гіпаганадызм.
ГІПАГЁННЫ (ад гіпа+ -генныУ, г а е радовішча — паклады карысных выкапняў, якія ўзніклі ў глыбінных частках Зямлі (параўн. гіпергенны').
ГІПАГІМНІЯ (н.-лац. hypogymпіа) — ліставаты сумчаты лішайнік сям. гіпагімніевых, які расце на ствалах і галінках пераважна лісцевых дрэў, часам на глебе.
ГШАГЛІКЕМІЯ (ад гіпа+ глікемія) — паніжаная колькасць цукру ў крыві (параўн. гіперглікемія).
ГІПАДЫНАМІЯ (ад гіпа+ гр. dynamis = сіла) — зніжэнне мышачных намаганняў, пгго трацяцца на ўтрыманне позы, перамяшчэнне цела ў прасторы, фізічную работу (параўн. гіпердынаміяу
ГШАДЭРМА (ад гіпа+ -дэрма) — 1) слой эпітэлію ў членістаногіх жывёл, які ляжыць непасрэдна пад хіцінавым покрывам; 2) слой клетак, размешчаных пад эпі-
дэрмісам многіх вытпэйшых раслін.
ГШАДЭРМАТОЗ (ад гіпа+ дэрматоз) — хвароба буйной рагатай жывёлы, выкліканая лічынкамі падскурных аваднёў, якая суправаджаецца запаленчымі працэсамі ў паражоных тканках і органах.
ГШАКАМП (лац. hippocampus) — звіліна паўшар’я галаўнога мозга, размешчаная ў аснове скроневай долі.
ГІПАКАПШЯ (ад гіпа+ гр. карnos = дым) — змяншэнне колькасці і паніжэнне парцыяльнага ціску двухвокіслу вугляроду ў артэрыяльнай крыві (параўн. гіперкапніяУ
ГШАКАУСТ (ад гіпа+ гр. kaustos = нагрэты) — абагравальная сістэма пад падлогай або ў сценах тэрм (лазняў) і дамоў Стараж. Грэцыі і Рыма ў выглядзе каналаў і труб, па якіх праводзілася нагрэтае паветра.
ГГПАКІНЕЗ (ад гіпа+ -кінез) — зніжэнне адвольных рухаў па сіле і аб’ёму ў выніку захворвання мышц або нервовай сістэмы (napayu. гіперкінез).
ГШАКІНЕЗІЯ (ад гіпа+ -кінезія) — вымушанае змяншэнне аб’ёму адвольных рухаў у сувязі з характарам працоўнай дзейнасці; малая рухомасць.
ГШАКОТЫЛЬ (ад гіпа+ гр. kotyle = паглыбленне) — частка сцябла паміж коранем і месцам прымацавання семядолей.
ГШАКРЫЗІЯ (гр. hypokrisis = прытворства, гульня) — крывадушнасць, двудушнасць, прытворства.
ГІПАКРЫТ (гр. hypokrites = акцёр) —уст. ханжа, крывадушнік.
ГШАКРЭЯ (н.-лац. hypocrea) — сумчаты грыб сям. гіпакрэйных, які развіваецца на драўніне, рэштках травяністых раслін.
ГШАКСАНЦГН (ад гіпа+ гр. ksanthos = залаціста-жоўты) — прамежкавы прадукт абмену нуклеанрапіэідаў
ГШАКСЕМІЯ [ад гіпа+ аксі(ген) + -емія] — паніжаная колькасць кіслароду ў крыві; бывае пры парушэннях кровазварогу, захворваннях лёгкіх і інш., прыводзйгь да гіпаксіі.
ГШАКСІлбн (н.-лац. hypoxylon) — сумчаты грыб сям. ксілярыевых, які трапляецца на галінках лісцевых дрэў і кустоў, пнях.
ГШАКСІЯ [ад гіпа+ аксфген)] — паніжаная колькасць кіслароду ў тканках арганізма, кіслароднае галаданне.
ГШАЛІМШЁН (ад гіпа+ гр. limnion = азярцо) — тоўшча вады ў глыбокіх вадаёмах, у межах якой тэмпература мала змяняецца на працягу года.
ГШАЛОГІЯ, ІПАЛОГІЯ (ад гр hippos = коігь + -логія') — навука аб конях і спосабах паляпшэнпя конегадоўлі.
ГГПАМАРФОЗ (ад гіпа+ -марфоз) — 1) спрашчэнпе арганізацыі арганізмаў у працэсе эвалюцыі (напр. неапіэнія хвастатых амфібій); 2) рэду'кцыя органа або яго часткі ў працэсе эвалюцыі.
ГШАМЕНАРЭЯ (ад гіпа+ аменарэя) — аслабленне менструальнага цыкла.
ГІПАМІЦЭС (н.-лац. hypomyces) — сумчаты грыб сям. гіпаміцэтавых, які паразітуе на апеныгы восеньскай, шампіньёнах, сыраежках, млечніках.
ГІПАНТЫЙ (ад гіпа+ гр. anthos = кветка) — кветкавая трубка рознай формы і велічыні, утвораііая ў выніку зрастання тканак.
ГШАПАРАТЫРэбз (ад гіпа+ гр. para = кшія + піырэоз) — разлад кальцыевага абмену ў арганізме, выкліканы недастатковай дзейнасцю шчытападобных залоз (параўн. гіперпарапіырэоз).
ГІПАПАТАМ (гр. hippopotamos = літар. рачны конь) — тое, нгго і бегемот.
ГІПАШТУІТАРЫЗМ [ад гіпа+ лац. (glandula) pituitaria = гіпофіз] — недастатковасць функцыі гіпофіза пры яго захворваіпіях (параўіі. гтерпітуітарызм).
ГШАПЛАЗІЯ (ад гіпа+ гр. plasis = утварэнне) — недаразвіццё тканкі, органа, часткі цела або арганізма ў цэлым, якое ўзнікае ў час парушэння ўнутрывантробнага развіцця плада (параўн. аплазія, гіперплазія).
ГІПАРХ (гр. hipparchos) — начальнік конніцы ў Стараж. Грэцыі. ГШАРЫЁН (н.-лац. hipparion, ад гр. hippos = конь + Агеіоп = імя хутканогага капя ў старажытнагрэчаскай міфалогіі) — вымерлы трохпальцы копь, які быў пашырапы ў неагене (параўн. анхітэрый, палеапіэрый).
ГІПАСАКРЭЦЫЯ (ад гіпа+ сакрэцыя) — недастатковае выдзяленне сакрэту якой-н. залозай, звязанае з паніжанай функцыя-
г
нальнай актыўнасцю залозы (параўн. гіперсакрэцыя).
ГІПАСЕКСУАЛЬНАСЦЬ (ад гіпа+ сексуальнасць) — зніжэнне сексуальнай схільнасці пры адсутнасці якіх-н. адхіленняў у здароўі чалавека (параўн. гіперсексуальнасць).
ГІПАСМІЯ (ад гіпа+ гр. osme = пах, нюх) — зніжэнне нюху ў выніку парушэння насавога дыхання, запаленні слізістых абалонак поласці носа і інш.
ГШАСПАДЫЯ (ад гіпа+ гр. spao = адрываіо) — прыроджанае недаразвіццё мочавыдзяляльнага канала, пры якім яго воіікавая адтуліна адкрываецца на ніжняй паверхні палавога члена.
ГШАСПЕРМІЯ (ад гіпа+ сперма) — тое, што і алігаспермія.
ГІПАСТАЗ (ад гіпа+ -стаз) — застой крыві ў ніжніх частках цела, які назіраецца ў хворых з аслабленай сардэчнай дзейнасцю.
ГШАСТАЗАВАЦЬ (ад гр hypostasis = сутнасць) — філас. прыпісваць адцягненым паняццям самастойнае існаванне, напр. разглядаць мысленне, волю як самастойныя аб’екты.
ГШАСТОМ (ад гіпа+ гр. stoma = рот) — выраст хабатка ў кляшчоў, абсаджаны кручочкамі, які служыць для прымацавання кляшча да жывёлы і дапамагае ссаць кроў.
КНІГІ ОНЛАЙН
