Слоўнік іншамоўных слоў
У 2 т. Т. 2
Выдавец: Беларуская Энцыклапедыя
Памер: 736с.
Мінск 1999
ТЭКСТЫЛЬНЫ (лац. textilis) — 1) звязаны з вытворчасцю тэкстылю (напр. т-ая фабрыка); 2) зроблены, пашыты з тжстылю.
ТЭКТАГЕНЁЗ [ад гр. tekto(nike) = майстэрства будаўніцтва + -генез\ — сукупнасць працэсаў развіцця верхніх пластоў Зямлі пад уплывам тэктанічных рухаў.
ТЭКТАЯАФІЗЖА (ад гр. tekton = будаўнічы + фізіка) — раздзел тэктонікі, які вывучае фізічныя ўмовы ўзнікнення тэктанічных дафармацый.
ТЭКТАІІІЧНЫ (гр. tektonikos) — 1) які мае адносіны да будовы і развіцця зямной кары; 2) які мае адносіны да тэкпіонікі 1, да зрухаў і дэфармацыі зямной кары.
ТЭКТАР (лац. tectorium = ішукатурка) — тое, што і таркрэт.
ТЭКТОНАСФЁРА (ад гр. tekton = будаўнічы + сфера) — сфера зямной кары, якая прымае ўдзел у тэктанічных рухах.
ТЭКТОШКА (гр. tektonike = майстэрства будаўніпдва) — 1) раздзел геалогіі, які вывучае будову зямной кары, рух яе ўчасткаў, працэсы гораўтварэння; 2) тое, што і архітэктоніка 1.
ТЭКТЬІТЫ (ад гр. tektos = плаўкі) — невялікія аплаўленыя кавалкі прыроднага шкла, якія, як мяркуюць, з’яўляюцца касмічным рэчывам.
ТЭЛАБЛАСТЫ (ад гр. telos = KaHeu + -бласты) — зародкавыя клеткі, з якіх фарміруецца мезадэрма ў першаснаротых.
ТЭЛАДОНТЫ (н.-лац. thelodonti) — падклас вымерлых агнатаў класа парнаноздравых; жылі ў ардовіку — дэвоне.
ТЭЛАЗІЁЗЫ (ад тэлазііды') — глісныя хваробы жывёл і чалавека, якія выклікаюцца тэлазіідамі.
ТЭЛАЗІІДЫ (н.-лац. thelaziidae) — сямейства гельмінтаў класа немапгодаў; паразітуюць у арбітальнай поласці і вывадных пратоках слёзных залоз птушак, буйной рагатай жывёлы, зуброў.
ТЭЛАМАРФОЗ (ад гр. telos = KaHeu + -марфоз) — напрамак эвалюцыі арганізмаў у бок вузкай спецыялізацыі.
ТЭЛАМЁРА (ад гр. telos = канец + meros = частка) — канцавы ўчастак храмасомы.
ТЭЛАНТРАГІ (ад гр. telos = мэта + -антрап) — старажытны выкапнёвы чалавек, рэшткі якога знойдзены ў Паўд. Афрыцы разам з паранпірапам.
ТЭЛАНТЭРА (н.-лац. telantheга) — тое, што і алыпэрнантэра.
ТЭЛАРАНЕЯ (н.-лац. telaranea) — пячоначны мох сям. лепідозіевых, які трапляецца на сфагнавых балотах.
ТЭЛІРЬП (іт. telari, ад tela = палатно) — прыстасаванні для змены дэкарацый у заходнееўрапейскім тэатры 16 — 17 ст.
Т^ЛАС (гр. telos = мэта) — канечная мэта чаго-н. у старажытаагрэчаскай філасофіі.
ТЭЛАФАЗА (ад гр. telos = мэта + фаза) — апошняя фаза непрамога дзялення клеткі (мітозу), наступная за анафазай.
ТЭЛЕ(гр. tele = далёка) — перпіая састаўная частка складаных слоў, якая выражае паняцці «які здзяйсняецца на адлегласці», «які дзейнічае на далёкую адпегласць», «тэлевізійньо>.
ТЭЛЕАБАНЕМЁНТ (ад тэле+ абанемент') — тэлевізійны або тэлефонны абанемент.
ТЭЛЕАБАНЁНТ (ад тэле+ абаненпг') — тэлевізійны або тэлефонны абанент.
ТЭЛЕАБ’ЕКТЫЎ (ад тэле+ аб'ектыў) — аб’ектыў з доўгім фокусам для здымкі аддаленых прадметаў у буйным мапггабе.
ТЭЛЕАЗАЎР (ад гр. teleios = дасканалы + -заўр') — вялікі выкапнёвы марскі кракадзіл.
ТЭЛЕАЛОГІЯ (ад гр. telos, -leos = мэта, канец + -логія) — філасофскае вучэнне, паводле якога ўся гісторыя свету з’яўляецца здзяйсненнем наперад вьізначанай богам мэты і ўсё ў развіцці прыроды і грамадства мэтазгодна.
ТЭЛЕАНГІЭКТАЗІЯ (ад гр. telos = мэта, канец + angeion = сасуд +
Т
ektasis = расшырэнне) — прыроджанае або набытае стойкае празмернае расшырэнне дробных сасудаў скуры або слізістых абалонак у форме сінюшна-чырвоных плям, часцей на твары, галёнках.
тэлеалерАтар (ад пгэле+ аператар) — аператар тэлестудыі.
ТЭЛЕАТЭЛЬЁ (ад тэле+ атэлье) — атэлье па ўстаноўцы і рамонту тэлевізараў.
ТЭЛЕАЎТАМАТЫКА (ад тэле+ аўпіаматыка) — галіна аўтаматыкі, якая ахоплівае тэорыю і прынцыпы пабудовы сістэм кіравання з выкарыстаннем метадаў і сродкаў тэлемеханікі.
ТЭЛЕБШОКЛЬ (ад піэле+ бінокль) — спецыяльны бінокль, які дае магчымасць ясна бачыць вельмі аддаленыя прадметы.
ТЭЛЕБбл (н.-лац. thelebolus) — сумчаты грыб сям. аскаболавых, які развіваецца на субстратах, багатых перагноем.
ТЭЛЕВІЗАР (ад тэле+ лац. visor = які бачыць) — апарат для прыёму зрокавых перадач і іх гукавога суправаджэння.
ТЭЛЕВІКТАРЬІНА (ад тэле+ віктарына) — жанр тэлевізійнага вяшчання, заснаваны на падачы ведаў у займальнай форме.
ТЭЛЕГЕНІЧНЫ (ад тэле+ гр. genos = род, паходжанне) — які эфектна выглядае на тэлевізійным экране (параўн. фотагенічны).
ТЭЛЕГОШЯ (ад тэле + -гонія) — уплыў мужчынскіх палавых гармонаў на жаночы арганізм, які праяўляецца ў з’яўленні ў яе нашчадкаў ад інпіага бацькоўскага
арганізма прымет, што былі ўласцівы мужчынскай асобіне, з якой яна скрыжоўвалася раней.
ТЭЛЕГРАМА (ад тэле+ -грама) — 1) паведамленне, перададзенае па тэлеграфе; 2) бланк з тэкстам такога паведамлення.
ТЭЛЕГРАФ (ад тэле+ -граф) — 1) сістэма сувязі, якая забяспечвае прыём і хуткую перадачу паведамленняў на адаегласць пры дапамозе электрычных сігналаў па правадах; 2) прадпрыемства сувязі, якое ажыццяўляе прыём, перадачу і дастаўку тэлеграм.
ТЭЛЕГРАФІЯ (ад тэле+ -графія) — галіна навукі і тэхнікі, якая вывучае прынцыпы пабудовы тэлеграфнай сувязі, распрацоўвае спосабы перадачы тэлеграфных сігналаў і апаратуру для рэалізацыі гэтых спосабаў, а таксама ацэньвае якасць перадачы інфармацыі па тэлеграфных каналах.
тэлешфармАцыя (ад тэле+ інфармацыя) — інфармацыйныя паведамленні, якія перадаюцца па тэлебачанні; перадача такіх паведамленняў.
ТЭЛЕЙТАСПОРЫ (ад гр. teleute = канец + споры) — від спораў у іржаўных грыбоў.
ТЭЛЕКАМЕНТАТАР (ад тэле+ каментатар) — той, хто выступае па тэлебачанні з каментарыямі па тых ці іншых пытаннях.
ТЭЛЕКАМЕРА (ад тэле+ камера) — устройства для пераўтварэння аптычнага відарыса аб’екта ў відэасігнал.
ТЭЛЕКАМУНІКАЦЫЯ (ад тэле+ камунікацыя) — 1) сувязь, якая ажыццяўляецца пры дапамозе
тэлеграфных і тэлефонных тэхнічных сродкаў; 2) лінія тэлеграфнай або тэлефоннай сувязі.
ТЭЛЕКІНЕЗ (ад тэле+ -кінез) — разнавіднасць парапсіхалогіі, перамяшчэнне прадмета без дакранамня да яго, толькі напружаннем волі і выпрамяненнем энергіі.
ТЭЛЕКІНО (ад тэле+ кіно) — дэманстрацыя кшематаграфічных або тэлевізійных фільмаў на тэлеэкране.
ТЭЛЕКІЯ (н.-лац. telekia) — травяністая расліна сям. складанакветных з буйным лісцем і жоўтымі кветкамі, папіыраная ў Еўропе і Малой Азіі; на Беларусі вырошчваецца як дэкаратыўная.
ТЭЛЕКОМПЛЕКС (ад тэле+ комплекс') — комплекс тэлевізійных студый, памяшканняў для апаратуры і інш.
ТЭЛЕКС [англ. telex, ад telegraph) = тэлеграф + ex(change) = абмен] — 1) міжнародная сетка абаненцкага тэлеграфавання, абсталяваная аўтаматычпымі тэлеграфнымі станцыямі; 2) апарат, прызначаны для такой сувязі.
ТЭЛЕМАРАФОН (ад тэле+ марафон) — шматгадзінная бесперапынная перадача па тэлебачанні пры ўдзеле грамадскіх дзеячаў, пісьменнікаў, артыстаў, гледачоў, каб прыцягнуць увагу да якой-н. праблемы.
ТЭЛЕМЕТР (ад піэле+ -метр) — прыбор для вымярэння адлегласці аптычлым спосабам; дальнамер.
ТЭЛЕМЕТРЫЯ (ад тэле+ -метрыя) — сукупнасць тэхнічных сродкаў і метадаў вымярэння на
адлегласці фізічных велічынь, якія характарызуюць стан падкантрольных аб’ектаў.
тэлемехашзацыя (ад тэле+ механізацыя) — выкарыстанне сродкаў тэлевізійнай сувязі для кіравання вытворчымі працэсамі.
ТЭЛЕМЕХАШКА (ад тзле+ механіка) — 1) навука аб кіраванні на адлегласці рознымі аб’ектамі шляхам перадачы кадзіраваных электрычных або радыёсігналаў; 2) галіна тэхнікі, якая распрацоўвае і выкарыстоўвае сродкі кадзіравання, перадачы і прыёму інфармацыі па каналах электраабо радыёсувязі.
ТЭЛЕНОМУС (ад тэле+ гр. nomos = месца пражывання) — насякомае атрада перапончатакрылых, якое паразітуе ў яйцах матылёў, клапоў, мух і іншых насякомых; выкарыстоўваецца ў біялагічнай барацьбе са шкоднікамі кулыурных раслін.
ТЭЛЕПАТЫЯ (ад тэле+ -патыя) — перадача думак, пачуццяў на адлегласці без пасрэдншдва органаў пачуццяў.
ТЭЛЕРАДЫЁЛА (ад тэле+ радыёла) — тэлевізар, радыёпрыёмнік і прайгравальнік, скампанаваныя ў адным апараце.
ТЭЛЕРГОНЫ (ад гр. tele = далёка + ergon + уздзеянне) — біялагічна актыўныя рэчывы, якія выдзяляюцца жывёламі ў навакольнае асяроддзе і ўздзейнічаюць на асобін таго ж або іншага віду.
ТЭЛЕРЭКбрДЫНГ (ад тэле+ англ. recording = запіс) — 1) тэлевізійнае абсталявапне для запісу тэлевізійных праграм на кінастужку; 2) запіс тэлевізійнай перадачы.
ТЭЛЕРЭПАРТАЖ (ад тэле+ рэпартаж) — рэпартаж з месца падзеі, які перадаецца па тэлебачанні.
ТЭЛЕРЭПАРЦЁР (ад тэле+ рэпарцёр) — журналіст, які вядзе тэлерэпартаж.
ТЭЛЕРЭТРАНСЛЯТАР (ад тэле+ рэтранслятар) — рэтранслятар дая перадачы тэлевізійных праграм.
ТЭЛЕСАТЭЛІТ (ад тэле+ сатэліт) — ппучны спадарожнік Зямлі, прызначаны для рэтрансляцыі тэлевізійных сігналаў.
ТЭЛЕСІГНАЛ (ад піэле+ сігнал) — 1) сігнал абумоўленай структуры, перададзены каналамі высокачастотнай сувязі; 2) тэлевізійны сігнал.
ТЭЛЕСІГНАЛВАЦЫЯ (ад тэле+ сігналізацыя) — аддзел тэлекамунікацыі, які займаецца перадачай сігналаў на значныя адлегласці.
ТЭЛЕСКАШЯ (ад тэле+ -скапія) — назіранне за нябеснымі свяціламі пры дапамозе тэлескопа.
ТЭЛЕСКОП (гр. teleskopos = які далёка глядзіць) — 1) астранамічны аптычны прыбор дпя назірання за нябеснымі свяціламі; 2) разнавіднасць акварыумнай рыбкі з выпуклымі вачамі.
ТЭЛЕСПЕКТАКЛЬ (ад тэле+ спектакль) — спектакль, прызначаны для паказу па піэлевізару.
ТЭЛЕСТАНЦЫЯ (ад тэле+ станцыя) — комплекс электроннага абсталявання і збудаванняў, якія служаць для падрыхтоўкі праграм тэлевізійнага вяшчання і іх перадачы шляхам радыёхваляў.
ТЭЛЕСТУДЫЯ (ад тэле+ студыя) — спецыяльна абсталяванае памяшканне, з якога вядуцца перадачы, арганізаваныя тэлецэнтрам. ТЭЛЕСТЭРЭАСКбп (ад тэле+ стэрэаскоп) — аптьгчны прыбор, праз які рэльефна выглядае мясцовасць.
ТЭЛЕтАйП (англ. teletype, ад гр. tele = далёка + англ. type = адбітак) — літарадрукавальны апарат для прыёму і перадачы тэкстаў па тэлеграфных каналах сувязі.
ТЭЛЕТАЙПАГРАМА (ад тэлетайп + -грама) — афіцыйнае паведампенне, перададзенае па тэлетайпу.
ТЭЛЕТАЙПСЁТЭР (ад тэлетайп + англ. setter = прыстасаванне для рэгуліроўкі) — прыстасаванне да наборнага радковаадліўнога аўтамата, якое забяспечвае перадачу набору ў выглядзе перфараванай стужкі па лініях тэлеграфнай сувязі.
ТЭЛЕТЭРМАЛЬНЫ (ад тэле+ тэрмальныу, т-ыя м е с ц a нараджэнні — залежы карысных выкапняў, аддаленыя ад глыбінных магматычных парод, з якімі мяркуецца іх роднасная сувязь праз гарачыя водныя растворы.
КНІГІ ОНЛАЙН
