Слоўнік іншамоўных слоў
У 2 т. Т. 2
Выдавец: Беларуская Энцыклапедыя
Памер: 736с.
Мінск 1999
МАГНГГАЛбГІЯ (ад магніта+ -логія') — навука, якая вывучае магнітнае поле Зямлі.
МАГНГГАМЕТРЫЯ (ад магніта+ -метрыя) — раздзел геафізікі, які вывучае магнітнае поле Зямлі і яго анамаліі.
МАГНГГАМЕХАНІЧНЫ (ад магніта+ механічны) — звязаны з адносінамі магнетычнага моманту элементарных часціц з механічным моматам.
МАГНГГАОПТЫКА (ад магніта+ оптыка) — раздзел оптыкі, які вывучае ўплыў магнітнага поля на выпрамяпенне, пашырэпне і паглынанне святла ў целах, што змешчаны ў гэтым полі.
МАГШТАПАЎЗА (ад магніта+ паўза) — мяжа магнітасферы Зямлі (паміж зямным і межпланетным магпітнымі палямі).
МАГШТАРАДЫЁЛА (ад магніта+ радыёла) — апарат, які
складаецца з радыёвяшчальнага прыёмніка, магнітафоннай панэлі і электрапрайгравальніка.
МАГШТАРЭЗІСТЫЎНЫ (ад магніта+ рэзістыўны)', м. э ф е к т — змяненне электрычнага супраціўлення правадніка пад дзеяннем магнітнага поля.
МАГШТАСТАТЫКА (ад магніта+ статыка) — раздзел фізікі, які вывучае магнітнае поле нерухомых магнітаў.
МАГШТАСТРЫКЦЫЯ (ад магніта+ лац. strictio = нацягванне) — змяненне формы або памераў цел (з нікелю, нікелевага ферыту і інш.) пры іх намагнічванні.
МАГНІТАСФЕРА (ад магніта+ сфера) — вобласць каляпланетнай прасторы, фізічныя ўласцівасці якой вызначаюцца магнітным полем планеты.
МАГНІТАТРАПІЗМ (ад магніта+ трапізм) — роставыя рухі раслін пад дзеяннем пастаяннага магнітнага поля.
МАГШТАТЭЛУРЫЧНЫ (ад магніта+ лац. tellus, -luris = Зямля); м а е зандзіраванн е — мегад разведачнай геафізікі, які прымяняецца для вывучэння будовы зямной кары.
МАГНІТАФОН (ад магніта+ -фон) — апарат ддя запісу і ўзнаўлення гукаў электрамагнітным іпляхам.
МАГНІТАЭЛЕКТРЫЧНЫ (ад магніта+ электрычны) — звязаны з выкарыстаннем узаемадзеяння поля пастаяннага магніта з электрычным полем.
МАГНІТНЫ (ад магніт) — 1) які мае адносіны да магніта; 2) які мае ўласцівасць магніта.
МАППТОГРАФ (ад магніта+ -граф) — прыбор для безупыннай рэгістрацыі змен магнітнага поля Зямлі.
МАГНГГОЛА [ад магніта(фон) + (радыё)ла] — апарат, які аб’ядноўвае радыёпрыёмнік і магнітафон.
МАГНГГОМЕТР (ад магніта+ метр) — прыбор для вымярэння магнітных велічынь (магнітнай індукцыі, намагнічанасці горных парод і інш.).
МАГНГГУДА (лац. magnitude = велічыня) — умоўная велічыня, якая характарызуе агульную энергію пругкіх ваганняў, выкліканых землетрасеннямі або выбухамі.
магніфікат (лац. Magnificat = першае слова песнапення) — шматгалосы твор для хору і сімфанічнага аркестра звычайна радаснага, узнёслага характару на тэкст рэлігійнага каталіцкага песнапення.
МАГНОЛІЯ (н.-лац. magnolia, ад фр. Magnol = прозвішча фр. батаніка 17 ст.) — дрэвавая або кустовая расліна сям. магноліевых з буйнымі пахучымі белымі ці ружовымі кветкамі, пашыраная ва Усх. і Паўд. Усх. Азіі, Амерыцы; на Беларусі вырошчваецца як дэкаратыўная.
МАГОНІЯ (н.-лац. mahonia) — вечназялёная кустовая або дрэвавая расліна сям. барбарысавых з буйньгм калючым лісцем і цёмнасінімі або чорнымі ядомымі ягадамі, пашыраная ў Паўн. і Цэнтр. Амерыцы, Азіі; на Беларусі вырошчваецца як дэкаратыўная.
МАГОТ (фр. magot) — бясхвостая малпа роду макак, якая сустрака-
ецца ў Паўн.-Зах. Афрыцы і ў Еўропе (каля Гібралтара).
МАДАЛЬНАСЦЬ (ад мадальны) — 1) граматычная катэгорыя, якая выражае адносіны зместу выказвання да рэчаіснасці; 2) лог. катэгорыя, якая выражае ступень верагоднасці, дакладнасці суджэння; па мадальнасці адрозніваюць ападыктычныя, асертарычныя і праблематычныя суджэнні.
МАДАЛЬНЫ (фр. modal, ад лац. modus = спосаб) — які выражае мадальнасць (напр. м-ыя дзеясловы).
МАДАм (фр. madame) — ветлівы зварот да замужняй жанчыны ў Францыі і некаторых іншых краінах (звычайна далучаецца да прозвішча).
МАДАПАЛАМ (англ. madopol1am, ад інд. Madopollam = назва горада ў Індыі) — белая шчыльная баваўняная тканіна, з якой шыюць бялізну.
МАДбйНА (іт. madonna) — 1) старадаўні зварот да жанчыны ў Італіі; 2) Божая маці, багародзіца ў католікаў і яе выява ў скульптуры і жывапісе; 3) перан. жанчына, якая ўяўляецца ўвасабленнем прыгажосці, пакорнасці і нявіннасці. МАДРЫГАл (фр. madrigal, ад іт. madrigale) — невялікі інтымнажартоўны верш, што ўключае камплімент, найчасцей адрасаваны жанчьіне.
МАДРЭПОРЫ (іт. madrepora) — атрад марскіх кішачнаполасцевых жывёл класа каралавых паліпаў, з шкілетаў якіх утвараюцца каралавыя рыфы.
МАДУЛОМЕТР [ад мадул(яцыя) + -метр\ — прыбор для вымярэн-
ня каэфіцыента амплітуднай мадуляцыі.
МАДУЛЯвАцЬ (лац. modulari = спяваць, іграць) — 1) муз. пераходзіць з адной танальнасці ў другую (напр. м. голасам); 2) змяняць характар ваганняў (напр. м. электрычны ток).
МАДУЛЙТАР (лац. modulator = які захоўвае рытм) — прьібор, пры дапамозе якога ажыццяўляецца мадуляцыя 2.
МАДУЛЯЦЫЯ (лац. modulation = мернасць) — jwys. пераход з адной танальнасці ў другую; 2) змяненне характару ваганняў высокай частаты пад уплывам ваганняў больш нізкай частаты (напр. м. святла).
МАДЫЛЬЁН (фр. modillon, ад іт. modiylione) — разнавіднасць кансолі, звычайна ў форме літары «S», якая падтрымлівае вынасную частку карніза.
МАДЫСТКА (польск. modystka, ад фр. modiste) — уст. жанчына, якая займаецца шыццём моднага жаночага адзення і галаўных убораў.
МАДЫФПСАВАЦЬ (лац. modifiсаге) — відазмяняць, не закранаючы сутнасці.
МАДЫФІКАТАР (ад лац. modificare = відазмяняць, мяняць форму) — 1) прыстасаванне, якое мяняе работу, дзеянне машыны; 2) дабаўка да расплаўленага металу, якая садзейнічае змяненню яго структуры.
мадыфікАцыя (лац. modificatio) — 1) відазмяненне прадмета або з’явы, якое не закранае яго сутнасці; 2) прадмет або з’ява, якія падвергліся такому відазмяненню (напр. алмаз — м. вугляроду); 3)
— м
няспадчыннае змяненне арганізма (проціл. мутацыя 1).
МАДЫЯ (н.-лац. madia < ісп. madi, ад індз. madi) — травяністая расліна сям складанакветных, якую разводзяць у Чьілі, Каліфорніі і на поўдні Зах. Еўропы; каштоўная алейная расліна.
МАДЭЛІЗМ (фр. modelisme) — канструяванне, пабудова і выпрабаванне мадэлей машын, механізмаў.
МАДЭЛІРАВАЦЬ (фр. modeler) — 1) даследаваць з’явы і працзсы, якія адбываюцца на пэўных аб’ектах, шляхам пабудовы і вывучэння мадэлей гэтых аб’ектаў (напр. м. электрастанцыю); 2) стаараць мадэль чаго-н. (напр. м. сукенку, м. новую марку аўтамашыны); 3) апрацоўваць паверхню будучай скульптуры, надаючы ёй пэўную форму.
МАДЭЛЬ (фр. modele, ад лац. modulus = мера, узор) — 1) узор якога-н. вырабу, узорны экзэмпляр для серыйнай вытворчасці (напр. новыя мадалі абутку); 2) схема, макет чаго-н., звычайна ў зменшаным выглядзе (напр. м. ракеты); 3) тып, марка канструкцыі (напр. новая м. аўтамабіля «Масквіч»); 4) тое, што служыць матэрыялам для мастацкага адпюстравання; натура.
МАДЭЛЬЕР (фр. modeleur) — спецыяліст па канструяванню новых відаў (мадэлей 1) адзення, абутку.
МАДЭМУАЗЭЛЬ (фр. mademoiselle) — веглівы зварот да дзяўчыны ў Францыі і некаторых іншых краінах (звычайна далучаецца да імя або прозвішча).
МАДЭРА (ісп. madera, ад парт. Madeira = назва вострава ў Атлан-
тыцы) — гатунак моцнага вінаграднага віна.
МАДЭРАТА (іт. moderato) — 1) муз. умераны тэмп, больш хуткі, чым анданціна, але павольнейшы за алегрэта\ 2) музычны твор або яго частка ў такім тэмпе.
мадэрАтар (лац. moderator = які стрымлівае) — прыстасаванне для прыглушэння гуку ў музычных клавішных інструментах.
МАД^РН (фр. modeme = навейшы, сучасны) — 1) стылявы кірунак у еўрапейскім і амерыканскім мастацгве канца 19 — пач. 20 ст., які супрацьпастаўляў сябе мастацтву мінулага; 2) што-н. сучаснае, моднае (напр. стыль-м.).
МАДЭРШЗАВАЦЬ (фр. moderniser, ад modeme = навейшы, сучасны) — 1) удасканальваць, абнаўляць што-н. у адпаведнасці з навейшымі патрабаваннямі, густамі (напр. м. абсталяванне); 2) надаваць з’явам мінулага рысы сучаснасці.
мадэрнізАцыя (фр. modernisation, ад modeme = навейшы, сучасны) — удасканаленне, абнаўленне чаго-н.
МАДЭРШЗМ (фр. modemisme, ад modeme = навейшы, сучасны) — агульная назва шматлікіх супярэчлівых кірункаў у літаратуры і мастацгве канца 19 — пач. 20 ст. (кубізм, дадаізм, сюррэалізм, футурызм, экспрэсіянізм і інш.), якія ў канчатковым выніку адмовіліся ад традыцый папярэдняй мастацкай культуры, выявілі тэндэнцыю да ірацыяналізму, суб 'ектывізму, схільнасць да авангардызму і фармалізму ў галіне мастацкай формы.
МАДЭРНІСТ (фр. modemiste, ад modeme = навейшы, сучасны) — паслядоўнік мадэрнізму.
МАДЭРНЫ (рус. модерный, ад фр. modeme = навейшы, сучасны) — сучасны, модны; у сучасным, модным стьші.
МАЕНКАЎЗІЯ (н.-лац. maenkhausia) — рыба атрада карпападобных, якая водзіцца ў Венесуэле; вядома як акварыумная.
МАЁЛІКА (іт. maiolica) — вырабы з каляровай абпаленай гліны, укрытай глазурай 1 (абліцовачныя пліткі, кафля, дэкаратыўныя талеркі і інш.)-
МАЁНТАК (польск. majqtek) — 1) від зямельнага ўладання ў феадальную і капіталістычную эпохі; 2) панскі двор разам з зямельнымі ўгоддзямі.
МАЁР (польск. major < ням. Major, ад лац. maior = старшы) — афіцэрскае званне ў арміі, вьшгэйшае за званне капітана.
МАЖАРДбМ (фр. majordome, ад лац. maior = старшы + domus = дом) — 1) вышэйшая службовая асоба ў Франкскай дзяржаве (5—8 ст ); 2) дварэцкі, аканом.
МАЖАРЫТАРНЫ (фр. majoritaiге, ад majorite = большасць) — які належыць да большасці, заснаваны на болыпасці; м а я с і с т э м a — сістэма выбараў, пры якой прымаюцца ў разлік толькі галасы, пададзеныя за кандыдата, што атрымаў большасць галасоў.
МАЖДЯЙР (ст.-польск. moidіт < с.-в.-ням. morsaere, ад лац. mortarium) — 1) металічны таўкач; 2) кароткаствольная гармата, якая была на ўзбраенні войск Вялікага
княства Літоўскага; прататып марціры.
МАЖбР (фр. majeur, ад лац. maior = вялікі) — 1) музычны лад, у аснове якога ляжыць вялікае (мажорнае) трохгучча; мае радасную, бадзёрую афарбоўку гучання (проціл. мінорУ, 2) перан. вясёлы, радасны настрой.
МАЖОРНЫ (ад мажор) — 1) муз. які адносіцца да мажору, 2) перан. бадзёры, вясёлы.
МАЗ (фр. masse) — прыбаўка да стаўкі гульца іншым гульцом, што дае апошняму права на долю ў выйгрьппы (у картачных гульнях). МІЗА (н.-лац. maso) — павук сям. павукоў-пігмеяў, адзін з найменшых павукоў у Еўропе.
МАЗАЗАЎРЫ (ад лац. Mosa = назва ракі ў Бельгіі + -заўр) — гіганцкія вымерлыя марскія яшчаркі, якія існавалі ў мезазоі.
КНІГІ ОНЛАЙН
