Слоўнік іншамоўных слоў
У 2 т. Т. 2
Выдавец: Беларуская Энцыклапедыя
Памер: 736с.
Мінск 1999
ІПУАНЫ (фр. chouans) — удзельнікі контррэвалюцыйных паўстанняў у Паўн.-Зах. Францыі ў час Французскай рэвалюцыі і да 1803 г.
ШЎДРЫ (санскр. sudry) — самая нізкая з чатырох варн у Стараж. Індыі, да якой належала беднае насельнштва.
ШЎЛА, ШУЛб (літ. Sillas) — замацаванае ў сцяне вертыкальна бервяно; слуп, да якога прымацоўваецца створка варот.
ШУЛЕР (польск. szuler, ад чэш. Sulir = ашуканец) — 1) ігрок, які ў картачнай гульні выкарыстоўвае махлярскія, ашуканскія прыёмы; 2) перан. падманшчык, махляр, ашуканец.
ШУНГГГ (ад рус. Шунга = назва мясцовасці ля Анежскага возера) — мінерал чорнага або матавапгэрага колеру, падобны на антрацыт, графіт.
ШУНТ (англ. shunt = адгалінаванне) — электрычны або магнітны ланцуг, які ўключаецца паралельна асноўнаму ланцугу вымяральнага прыбора для аслаблення току. ШУРФ (ням. Schurf) — вертыкальная шахта невялікай глыбіні для разведкі карысных выкапняў, падрыўных работ і інш.
ШЎТЭ (ням. Schutte) — хвароба ігліцы хвойных дрэў, якая выклікаецца патагеннымі грыбамі.
ІПЎФЕЛЬ (ням. Schaufel) — шырокая, глыбокая лапата для перасыпання сыпучых рэчываў.
ШУФЛЯДА (польск. szuflada, ад ням. Schublade) — 1) скрынка стала, камоды, шафы; 2) аконная каробка, у якую ўстаўляюцца рамы.
ШУЦБУНД (ням. Schutzbund = літар. саюз абароны) — ваенізаваная арганізацыя сацыял-дэмакратычнай партыі Аўстрыі ў 1920— 30-я гады, якая была разгромлена ўрадавымі войскамі ў 1934 г.
ШЎЦМАН (ням. Schutzmann) — паліцэйскі ў Германіі.
ШХЕРЫ (шв. skar = скала) — скалістыя астравы побач з моцна зрэзанымі марскімі берагамі; прыбярэжны марскі раён, у склад якога ўваходзяць такія астравы.
ШХЎНА (англ. schooner) — паруснае судна з косымі парусамі.
ШЧЫГРЫН (ням. chagrin, ад тур. cagri = шкура з спіны жывёл) — 1) вырабленая мяккая шурпатая казліная, авечая або конская скура; 2) тканіна, папера, якая знешнім выглядам нагадвае такую скуру; выкарыстоўваецца для абіўкі, пераплётаў і ініп.
НГЧЫГУЛЬНЫ (польск. szczeguІпу) — 1) які шчыльна прылягае, у абцяжку (аб адзенні, абутку); 2) зграбны, ладны; 3) перан. асаблівы, нязвыклы, выключны.
ШЫБА (польск. szyba, ад с.-в.ням. schibe) — кавалак шкла, устаўлены ў аконную раму.
ШЫБЕР (ням. Schieber = засланка) — засаўка, засланка ў дымаходах заводскіх печаў, кацельных установак, у газаправодах і г.д.
ШЫБЛЯК (серб. Sibljak = кустоўе) — кустовая расліннасць, утвораная лістападнымі відамі, якія здольны пераносіць працяглую летнюю засуху; сустракаецца ў перадгор’ях і нізкагор’ях Міжземнамор’я, Крыма і Каўказа.
ШЫЗАГАНІЯ (ад гр. schizo = раздзяляю, расшчапляю + -ганія) — адна з форм бясполага размнажэння ў прасцейшых і некаторых водарасцях, пры якім адбываецца піматразовае дзяленне ядра.
ШЫЗАФРЭШК (ад шызафрэнія) — хворы на шызафрэнію.
ШЫЗАФРЭШЯ (ад гр. schizo = раздзяляю, расшчапляю + phren = розум, думка) — псіхічнае захворванне, якое характарызуецца паступовым зніжэннем разумовай дзейнасці і парушэннем звязнасці псіхічных праірсаў.
ШЫЗАЦУКРАМІЦЭТЫ (ад гр. schizo = раздзяляю, расшчапляю + цукраміцэты) — сумчатыя грыбы сям. цукраміцэтавых, якія паліыраны пераважна ў тропіках; развіваюцца ў соках пладовых раслін.
ШЫЗбнТ (ад гр. schizo = раздзяляю, расшчапляю) — стадыя падрыхтоўкі да шызаганіі ў некаторых прасцейшых.
ШЫЗбтРЫКС (н.-лац. Schizothrix) — ніткаватая сіне-зялёная водарасць сям. шызотрыксавых, якая паіпырана на глебе, скалах і ў вадаёмах.
ШЫІЗМ (ад ар. si’a = група прыхільнікаў) — напрамак у ісламе, які прымае каран, але не прызнае суну — мусульманскае свяшчэннае паданне, што дапаўняе палажэнні карана.
ІІІЫІТ (ад ар. §і’а = група прыхільнікаў) — паслядоўнік шыізму. ІПЫК (фр. chic) — паказная раскоша, франтаватасць, форс.
ШЫКАВАЦЬ (польск. szykowac, ад с.-в.-ням. schicken) — 1) жыць з шыкам, фарсіць; 2) рыхтаваць, падрыхтоўваць.
ШЫКАРНЫ (рус. пткарный, ад фр. chicard) — 1) раскошны, багаты, ііышны (напр. ш-ае ўбранне); 2) вельмі прыгожы, цудоўны (напр. ш. букет).
ШЫЛПІГ (англ. shilling) — 1) англійская манета, роўная 1/20 фунта спіэрлінгаў (да пераходу на дзесяцічную грашовую сістэму ў 1971 г.); 2) грашовая адзінка Аўстрыі, роўная 100 грошам.
ШЫЛЬДА (ням. Schild) — дошка з надпісам назвы ўстановы, прадпрыемства, арганізацыі і інш.
ШЫМІ (англ. shimmy = літар. кашуля) — 1) бальны танец амерыканскага паходжання, падобны на факстрот\ 2) самаваганне насавога кола трохколага шасі самалёта пры руленні, разбегу.
ШЫМПАНЗ^ (фр. chimpanze, ад кангалезскага cim-penze) — чалавекападобная малпа, якая жыве ў лясах трапічнай Афрыкі.
ШЫНА (польск. szyna, ад ням. Scheine) — 1) металічная паласа, набітая на полаз для лепшага слізгання і большай трываласці; 2) гумавая пакрьппка з напоўненай павеірам камерай, якая надзяваецца на вобад кола; 3) прыстасаванне з доіпчачак і бінтоў для накладвання павязкі пры пераломе.
ШЫНГАРДЫ (англ. shin-guards) — 1) скураныя або брызента-
выя шчыткі, якія надзяваюць у спартыўных гульнях на ногі для засцярогі іх ад магчымых удараў;
2) спецыяльныя рукавіцы без пальцаў, якія замяняюць «баксёрскія бінтьп>.
ШЬШЕЛЬ (рус. шмнель, ад фр. chenille) — форменнае паліто асобага пакрою, са складкай на спіне і хлясцікам.
ШЫНКА (польск. szynka, ад ням. Schinken) — свіны кумпяк, адпаведным чынам прыгатаваны для ўжывання.
ШЫНОК (польск. szynk, ад ням. Schenke) — карчма, невялікі пітны дом, дзе прадавалі спіртныя напіткі.
ПІЫНШЫЛА (ісп. chinchilla) — паўднёваамерыканскі грызун, падобны на вавёрку, які мае капггоўнае футра.
ІПЫНЬЁН (фр. chignon) — жаночая прычоска з сабраных на патыліцы валасоў, звычайна накладных.
ШЫРМА (ням. Schinn) — 1) перасоўная перагародка з драўляных створак або з абцягнутых тканінай ці паперай рам; 2) перан. усё, што служыць для прыкрыцця сапраўдных мэт, спраў.
ШЫРСТРЭК (англ. sheer-strake, ад sheer = крывізна борта + strake = пояс) — верхні пояс бартавой абшыўкі корпуса судна.
ШЫФАНЬЕР (фр. chiffonnier) — шафа для бялізны і дробных рэчаў. ШЫФЕР (ням. Schiefer) — пліткі або лісты з шэрага гліністага сланцу для пакрыцця даху.
ШЫФЕРВЕЙС (ням SchieferweiB, ад Schiefer = сланец + WeiB
= белая фарба) — устарэлая назва свінцовага бяліла.
ШЫФОН (фр. chiffon = ануча) — тонкая баваўняная або шаўковая тканіна для жаночага адзення.
ШЫФР (фр. chiffre, ад с.-лац. cifra < ар. sifr = нуль) — 1) сістэма ўмоўных знакаў (лічбаў, літар і інш.) для сакрэтнага пісьма; 2) код, які выкарыстоўваецца пры механізаванай апрацоўцы дадзеных на лічыльна-перфарацыйных і электронна-вылічальных машынах; 3) бібліятэчны рэгістрацыйны знак на кнігах.
ШЫФРАГРАМА (ад шыфр + -грама) — шыфраваная тэлеграма, радыёграма, тэлефанаграма.
ШЫФРАТАР (ад шыфр) — устройства для кадзіравання сігналаў у тэлемехапіцы, сувязі, радыёлакацыі і інш.
ШЬІХТА (ням. Schicht) — сумесь руды, металу, вугалю і інш., якую загружаюць у металургічную печ для плаўкі.
ШЭВАЛЬЁ (фр. chevalier = рыцар, кавалер) — дваранскі тытул у феадальнай Францыі.
ШЭВЕР (англ. shaver) — металарэзны інструмент для шэвінгавання ў выглядзе зубчастага кола з рэзальнымі кантамі на зубцах.
ШЭВШГАВАННЕ (англ. shaving, ад shave = стругаць) — чыставая апрацоўка незагартаваных стальных зубчастых колаў шэверам.
ППДУЛА (англ. schedule = апісанне, ад лац. schedula = лісток паперы) — разрады, на якія падзяляюцца крыніцы даходу пры абкладанні іх падаходным падаткам у
Ш —
некаторых краінах (Англіі, Італіі і інш.).
ШЭДЭЎР (фр. chef-d’oeuvre) — узорны, выдатны твор літаратуры, мастаіггва, майстэрства.
ШЭЕЛГГ [ад шв. К.Scheele = прозвішча шв. хіміка (1742— 1786)] — мінерал класа вальфраматаў і малібдатаў у выглядзе белых або шэрых крьшггалёў; руда вальфраму.
ШЭЗЛбнГ (фр. chaise longue) — лёгкае рассоўнае крэсла з пакатай спіпкай і прадаўгаватым сядзеннем, у якім можна адпачываць паўлежачы.
ШЭЙК (англ. shake = трэсціся) — сучасны англійскі парны бытавы танец імправізацыйнага характару; распаўсюджаны ў многіх краінах.
ШЭЙГПНГ (англ. shaping) — 1) наданне пэўпай формы, фасону; 2) трэніроўка на трэнажорах у аздараўленчых мэтах і ддя паляпшэння фігуры.
ШЭЙХ (ар. sejch = старац) — 1) галава роду, а таксама старэйшына абшчыны ў арабскіх краінах; 2) прадстаўіпк вьппэйшага духавенства ў мусульман, багаслоў і прававед.
ШЭЙХ-УЛЬ-ІСЛАМ (ар. Sejchul-islam) — тытул галавы мусульманскага дваранства.
ШЭЙХЦЭРЫЯ (н.-лац. scheuchzегіа) — травяністая расліна сям. шэйхцэрыевых з аблісцелым сцяблом і кветкамі ў гронках, пашыраная ва ўмераных і халодных зонах; на Беларусі трапляецца на сфагнавых балотах.
ШЭЛАК (гал. schellak) — смалістае рэчыва, якое здабываецца з ма-
ладых парасткаў некаторьг< трапічных раслін; выкарыстоўваецца ў вьпворчасці лаку, пластмасы, сургучу і інш.
ШЭЛЕГ (польск. szelqg, ад ням. Schilling) — даўняя манета вартасцю ў паўгроша.
ШЭЛЬМА (польск. szelma, ад ням. Schelm) — махляр, круцель, хітрун.
ШЭЛЬТЭРДЭК (англ. shelterdeck, ад shelter = навес + deck = палуба) — навясная лёгкая палуба на судне, размешчаная выпіэй верхняй палубы.
ШЭЛЬФ (англ. shelf) — прыбярэжная частаа дна Сусветнага акіяна, мацерыковая водмель.
ШЭНКЕЛЬ (ням. Schenkel) — унутраная, звернутая да каня, частка нагі конніка ад калена да шчыкалаткі, якая дапамагае кіраваць канём.
Ш^ШНГ (англ. shaping-machine) — папярочна-стругальны станок.
ШЭРАГ (польск. szereg, ад венг. sereg) — 1) сукупнасць аднародных прадметаў, размешчаных адзін за другім, у адну лінію; 2) сукупнасць чаго-н., што ідзе адно за другім у пэўным парадку; 3) пэўная, звычайна невялікая колькасць чаго-н.; 4) сукупнасць людзей, аб’яднаных якімі-н. адносінамі.
ШЭРЛ (ням. Schorl) — чорны жалезісты турмалін.
ШЭРЫФ 1 (англ. sheriff) — службовая асоба ў Англіі, ЗПІА і Ірландыі, якая выконвае ў сваёй акрузе адмінісграцыйныя і судовыя функцыі.
ШЭРЫФ 2 (ар. sarif) — асо^а знатаага паходжання ў мусульманскіх краінах, што вядзе свой радавод ад заснавальніка ісламу Магамета.
ШЭФ (фр. chef) — 1) кіраўнік, начальнік у адносінах да падначале-
э
ЭА(гр. eos = ранішняя зорка) — першая састаўная частка складаных слоў, якая абазначае «ранні», « першапачатковы».
ЭААНТРАП (ад эа+ -антрап) — назва выкапнёвага чалавека, косці якога знойдзены ў Паўд. Англіі.
ЭАЗІН (ад гр. eos = ранішняя зорка) — арганічны фарбавальнік, які атрымліваюць сінтэтычна; выкарыстоўваецца для вырабу чарніла, лакаў, афарбоўкі біялагічных прэпаратаў у розныя адценні чырвонага колеру.
КНІГІ ОНЛАЙН
