Слоўнік іншамоўных слоў
У 2 т. Т. 2
Выдавец: Беларуская Энцыклапедыя
Памер: 736с.
Мінск 1999
ЭАЗІНАФІЛІЯ (ад эазін + -філія) — павелічэнне колькасці эазінафілаў у крыві.
ЭАЗІНАФІЛЫ (ад эазін + -філ) — адна з форм зярністых лейкацытаў, у цытаплазме якіх змяшчаюцца гранулы 2, іііто афарбоўваюцца кіслымі фарбавальнікамі, напр. эазінам (параўн. базафілы, нейтрафілы).
ЭАЗОАН (ад эа+ гр. zoon = жывёліна) — неарганічныя мінеральныя ўтварэнні, адкрытыя ў канцы 19 ст. у ГІаўн. Амерыцы і памылкова прынятыя за рэшткі старажытнейшых жывёл (форамініфер).
э
ных; 2) прадпрыемства, установа або арганізацыя, якая пастаянна дапамагае іншым калектывам.
Ш^ФЕН (ням. Schoffen) — прысяжны ў феадальным і буржуазным судзе, які вырашае справы сумесна з суддзёй.
ЭАЗбЙСКІ (ад эа+ гр. zoe = жыццё); э-ая эра — другая найстаражытнейшая эра ў геалагічнай гісторыі Зямлі.
ЭАЗУХП (н.-лац. eosuchia) — атрад паўзуноў падкласа лепідазаўраў, якія вымерлі ў пачатку трыясу.
ЭАКРАНАРТЫЙ (н.-лац. еосronartium) — базідыяльны грыб сям. аўрыкулярыевых, які паразітуе на імхах.
ЭАЛАСОМЫ (н.-лац. aeolosomatidae) — сямейства кольчатых чарвей класа малашчацінкавых; пашыраны ў азёрах, рэках, сажалках, балотах.
ЭАЛІТ (ад эа+ -літ) — 1) устарэлая назва эпохі каменнага веку (палеаліту)-, 2) камень з вострымі краямі, падобны на штучна апрацаваны камень.
^АС (гр. eos = ранішняя зорка, ад Eos = імя багіні ранішняй зоркі ў старажытнагрэчаскай міфалогіі) — ранішняя зорка (у паэзіі).
ЭАЦ^Н (ад эа+ -цэн) — сярэдняя эпоха палеагену.
э
ЭАЦЭНАВЫ (ад эа+ -цэн); з• ая эпоха — тое, што і эацэн.
ЭБАНІТ (англ. ebonite, ад гр. ebenos = чорнае дрэва) — цвёрдае чорнае рэчыва з вулканізаваных каўчукавых сумесей, якое ўжываецца як ізаляцыйны матэрыял і для іншых мэт.
ЭБЕН (гр. ebenos) — чорнае дрэва сям. эбенавых, пашыранае ў тропіках, а таксама драўніна гэтага дрэва, якая выкарыстоўваецца для вырабу мэблі, музычных інструментаў.
ЭБЁНАВЫ (ад гр. ebenos = чорнае дрэва) — зроблены з эбену (напр. э-ая шкату'лка).
ЭБЕРТЬІСТЫ [ад фр. J. Hebert = прозвішча дзеяча Французскай рэвалюцыі (1757—1794)] — група левых якабінцаў, якія абаранялі інтарэсы гарадской беднаты.
ЭБУЛІЁМЕТР (ад лац. ebullio = выкіпаю + -метр') — тое, іігго і эбуліяскоп.
ЭБУЛІЯМЕТРЫЯ (ад лац ebullio = выкіпаю + -метрыя) — тое, што і эбуліяскапія.
ЭБУЛІЯСКАШЯ (ад лац. ebullio = выкіпаю + -скапія) — метад даследавання, заснавапы на вымярэнні павышэння тэмпературы кіпення раствору якога-н. рэчыва ў параўнанні з тэмпературай кіпешы чыстага растваральніка.
ЭБУЛІЯСКОП (ад лац. ebullio = выкіпаю + -скоп) — прыбор для вызначэння малекулярнай масы растворанага рэчыва метадам эбуліяскапіі.
ЭВАКУАЦЫЯ (п.-лац. evacuatio = апаражненне) — вываз насель-
ніцтва, устаноў, прадпрыемстваў, маёмасці з мясцовасці, якую можа захапіць вораг або якой пагражае стыхійнае бедства, а таксама вываз раненых, хворых і матэрыяльных каштоўнасцей з месца баёў.
ЭВАКУІРАВАЦЬ (лац. evacuare = апаражняць) — праводзіць эвакуацыю.
ЭВАЛЬВАЦЫЯ (фр. evaluation, ад value = цаяа, вартасць) — ацэньванне, аблічэнне.
ЭВАЛЬВЁНТА (лац. evolvens, -ntis = які разгортвае) — мат. плоская крывая, апісаная вольным канцом ніткі, пгго замацавана ў пэўным пункце іішіай крывой (эвалюты) і намотваецца на гэтую крывую.
ЭВАЛЬВЕНТбМЕТР (ад эвальвента + -метр) — прыбор для вымярэшія пагрэшнасцей эвальвентнага профілю зуба зубчатага кола ў сячэнні, перпендыкулярным яго восі.
ЭВАЛЮТА (лац. evoluta = разгорнутая) — ліат. плоская крывая, што з’яўляецца асновай для пабудовы па пэўных правілах іншай крывой — эвальвенты.
ЭВАЛЮЦЬІЙНЫ (ад эвалюцыя) — неперарыўны, паступовы; э а я тэорыя — вучэнне аб гістарычпым развіцці жывой прыроды.
ЭВАЛЮЦЫЯ (лац. evolutio = разгортванне) — працэс развіцця чаго-н., змянення ад аднаго стану да другога; бесперапынная колькасная змена чаго-н., якая падрыхтоўвае якаспую змену (напр. э. жывёльнага свету, э. мастацгва, э. светапогляду); параўн. рэвалюцыя.
ЭВАЛЮЦЫЯШЗМ (ад эвалюцыя) — вучэнне, паводле якога ўсё існуючае знаходзіцца ў працэсе пастаяннага развіцця, у стане эвалюцыі.
ЭВАЛЮЦЫЯНІСТ (ад эвалюцыянізм) — прыхільнік эвалюцыянізму.
ЭВАПАРАТАР (ад лац. evaporare = выпарваць) — тэх. прыбор для выпарвання вадкасцей з розных рэчываў; выпарнік.
ЭВАПАРЛЦЫЯ (лац. evaporatio) — выпарванне, выпарэнне.
ЭВАПАРОМЕТР (ад лац. evaporare = выпарваць + -метр) — прыбор для вымярэння колькасці вады, якая вьшараецца з паверхні вадаёма і грунту.
ЭВАРХА (н.-лац. evarcha) — павук сям. скакуноў, які жыве ў разнатраўі на ўзлесках, паблізу вадаёмаў.
ЭВЕКЦЫЯ (лац. evectio = адхіленне) — адно з перыядьгчных адхіленняў у руху Месяца пад уздзеяннем сілы прыцяжэння Сонца.
ЭВЕНТУАЛЬНЫ (с.-лац. eventualis, ад лац. eventus = выпадак) — магчымы пры пэўных умовах, акалічнасцях (напр. э-ае супрацоўніцтва).
ЭВЙРШЯ (н.-лац. evemia) — кусцісты сумчаты лішайнік сям. усніевых, які расце на кары дрэў, аголенай драўніне, глебе.
ЭВЖЦЫЯ (лац. evictio = вяртанне судовым пшяхам сваёй уласнасці) — юр. пазбаўленне валодання, канфіскацыя рэчы на законнай падставе.
ЭВбРЗІЯ (лац. evorsio = разбурэнне) — разбуральная дзейнасць
вады ў час яе вертыкальнага падзення.
ЭГАІЗМ (фр. egoisme, ад лац. ego = я) — сябелюбства, клопат толькі аб сваіх інтарэсах.
ЭГАІСТ (фр. egoiste, ад лац. ego = я) — чалавек, якому ўласцівы эгаізм, сябелюб.
ЭГАЛГГАрНЫ (фр. egalitaire, ад egalite = роўнасць) — заснаваны на ўраўняльным падзеле прыватнай уласнасці.
ЭГАЛГГАРЬІЗМ (фр. egalitarisme, ад egalite = роўнасць) — утапічная тэорыя, якая прапаведуе ўсеагульную ўраўняльнасць як прьпгцып арганізацыі грамадскага жыцця.
ЭГАТЫЗМ (фр. egotisme = самаўлюбёнасць, ад лац. ego = я) — перабольшаная думка пра сваю асобу, пра свае вартасці і значэнне; самаўлюбёнасць.
ЭГАФУТУРЬІЗМ (ад лац. ego = я + футурызм) — адзін з кірунхаў рускага футурызму, шго выявіўся ў паэзіі пач. 20 ст.
ЭГАЦЭНТРЫЗМ (ад лац. ego = я + цэнтр) — 1) суб’ектыўна-ідэалістычны філасофскі і маральны прынцып, паводле якога індывідуум лічыцца цэнтрам Сусвету; 2) крайняя форма праяўленпя эгаізму, індывідуалізму.
ЭГІДА (гр. aigis, -gidos) — шчыт Зеўса ў старажытнагрэчаскай міфалогіі як сімвал заступніцтва і гневу багоў, пад эгідай — пад чыім-н. заступніцтаам, абаронай.
ЭГІЛОПС (н.-лац. aegilops) — травяністая расліна сям. злакавых, якая з’яўляецца бліжэйшым родзі-
Э :
чам пшаніцы; расце пераважна ў стэпах і паўпустынях Еўразіі.
ЭПРЫН (ад ст.-сканд. Egir = імя бога мора ў скандынаўскай міфалогіі) — пародаўтваральны мінерал групы піраксенаў падкласа ланцужковых сілікатаў.
ЭГРЭТ (фр. aigrette = грэбень, султан) — пяро ці пучок пёраў, якія тырчаць уверх як упрыгожанне жаночых галаўных убораў.
ЭГУТЭР (фр. egoutteur) — валік папераробнай машыны, якім выраўноўваюць паверхню папяровага палатна і часткова выціскаюць з яго ваду, а часам выдаўліваюць на паперы вадзяныя знакі.
ЭДАГбШУМ (н.-лац. oedogonium) — ніткаватая зялёная водарасць сям. эдагоніевых, якая пашырана пераважна ў невялікіх прэсных вадаёмах.
ЭДАФІЧНЫ (ад гр. edaphos = глеба); э-ыя фактары — глебавыя ўмовы, якія ўплываюць на жыццё і пашырэнне жывёл.
ЭДАФбН (ад гр. edaphos = грунт, зямля) — сукупнасць усіх жывых істот, што жывуць у грунце.
ЭДОМЕТР (ад гр. edaphos = грунт, зямля + -метр) — прыбор дая вымярэння шчыльнасці грунту.
-ЭДР (гр. edra = грань, старана) — канцавая частка назваў многаграннікаў.
ЭДЬІКТ (лац. edictum) — 1) праграма дзейнасці старажытнарымскіх магістратаў, якая аб'яўлялася імі пры ўступленні на пасаду; 2) асобай важнасці ўказ, пастанова вярхоўнай улады ў розных дзяржавах.
ЭДЬІКУЛА (лац. aedicula, ад aedes = пакой) — архіт. невялікі дэкаратыўны будынак або дэталь яго ў выглядзе дзвюх калон, якія падтрымліваюць франтон.
ЭДЫЛ (лац. aedilis) — 1) службовая асоба ў Стараж. Рыме, якая ажыццяўляла нагляд за будаўніцтвам і ўтрыманнем храмаў, дарог, рынкаў і інш.; 2) перан. важная службовая асоба.
ЭДЫФІКАТАРЫ (лац. aedificator = будаўнік) — асноўныя расліны, якія вызначаюць будову і відавы склад расліннага згрупавання.
ЭДЫЦЫЯ (лац. editio = выданне) — навуковае выданне помнікаў пісьменнасці, твораў класікаў літаратуры, фальклору і інш.
ЭДЭЛЬВЁЙС (ням. EdelweiB, ад edel = высакародны + weiB = белы) — травяністая расліна сям. складанакветных з суквеццем, падобным на белую зорку, пашыраная ў гарах Еўразіі (акрамя Каўказа).
ЭДЭМ (ст.-яўр. eden = рай) — 1) біблейскі рай; 2) перан. прыгожая мясцовасць, дзе можна бесклапотна і шчасліва жыць.
ЭЖЭКТАР (фр. ejecteur) — 1) прыстасаванне, дзеянне якога заснавана на выкарыстанні эжэкцыі, 2) механізм у агнястрэльнай зброі, які аўгаматычна выкідвае гільзу выстраленага патрона пры адкрыцці затаора.
ЭЖЭКЦЫЯ (фр. ejection) — працэс змешвання двух асяроддзяў (вады і пяску, пары і вады і інш ), пры якім адно асяроддзе, будучы пад ціскам, уздзейнічае на другое
1, цягнучы за сабой, выппурхоўвае яго ў неабходным напрамку.
ЭЗАМУС (н.-лац. esomus) — рыба атрада карпападобпых, якая пашырана ў дэльце ракі Ганг; вядома як акварыумная.
ЭЗАТЭРЫЧІІЫ (гр. esoterikos = унутраны) — тайны, зразумелы толькі для азнаёмленых; э ы я в е д ы — тайнае вучэіше, вядомае толькі вузкаму колу выбраных асоб.
ЭЗАФАГАСКАПІЯ (ад гр. oisophagos = стрававод + -скапія) — агляд стрававода пры дапамозе эзафагаскопа.
ЭЗАФАГАСКОП (ад гр. oisophagos = стрававод + -скоп) — трубка з аптычнымі і асвятляльнымі сістэмамі, якая выкарыстоўваецца ў медыцынскай практыцы для даследавання стрававода.
ЭЗАФАГАТАМІЯ (ад гр. oisophagos = стрававод + -таліія) — хірургічная аперацыя рассячэішя або пераразання сцепкі стрававода для ўскрыцця яго прасвету або пранікнення праз яго ў навакольную прастору.
ЭЗАФАГІТ (ад гр. oisophagos = стрававод) — мед. запаленне слізістай абалонкі сірававода.
ЭЗЕРЫН (англ. eserine, ад афр. eser) — тое, што і фізаспіыгліін.
ЭЗОПАЎСКІ (ад гр. Aisopos = імя старажытнагрэчаскага байкалісца 6 ст. да н.э.) — багаты алегорыямі, намёкамі з мэтай скрыць сэнс выказванпя (напр. э-ая мова, э. стыль).
ЭЙДАС (гр. eidos = выгляд) — гэрмін, які ў старажытнагрэчаскай філасофіі абазначаў «тое, што бач-
на», бачную сутнасць, субстанцыяльную ідэю, форму.
ЭЙДАФОР (ад гр. eidos = выгляд + -фор) — праектар для павелічэння тэлевізійнага адлюстравапня на буйным насценным экране.
КНІГІ ОНЛАЙН
