Слоўнік іншамоўных слоў
У 2 т. Т. 2
Выдавец: Беларуская Энцыклапедыя
Памер: 736с.
Мінск 1999
ЭНТЭРАСЕПТдЛ (ад энтэра+ septos = гнойны + -ол) — лекавы прэпарат, які выкарыстоўваецца пры кішэчных захворванііях.
ЭНТЭРАЦЫТЫ (ад энтэра+ -цыты) — клеткі прызматычнага
эпітэлію, размепічаныя ў адзін слой на паверхні варсінак тонкага кішэчніка жывёл і чалавека.
ЭНТЭРЫТ (ад гр. enteron = кішка) — запаленне слізістай абалопкі тонкіх кіпіак.
ЭНУКЛЕАЦЫЯ (ад лац. enucleaге = даставаць ядро з арэха) — аперацыя па выдалепню вочнага яблыка пры ўнутрывочнай злаякаснай пухліне.
ЭНУР^З (ад гр. епшіо = выпускаю мачу) — нетрыманне мачы пры прыроджаных анамаліях мачавой сістэмы, захворваннях і пашкоджаннях нервовай сісіэмы.
-ЭНХША (гр. enchyma = літар. налітая, сакаўная) — другая састаўная частка складаных слоў, якая абазначае жывую тканку.
ЭНХІТРЭІДЫ (н.-лац. епchytraeidae) — сямейства кольчатых чарвей класа малаіпчацінкавых; пашыраны ў глебе і водах.
ЭНЦЫКЛАПЕДЬІЗМ (фр епсусlopedisme, ад гр. enkyklopaideia = круг ведаў) — шырокая ўсебаковая адукацыя, дасведчанасць у розных галінах ведаў.
ЭНЦЫКЛАПЕДЫСТ (фр. епсусlopediste) — 1) усебакова адукаваны чалавек, дасведчаны ў розных галінах ведаў; 2) член групы перадавых французскіх мысліцеляў, аб’яднаных вакол «Энцыклапедыі», якую ў 1751—1780 гг. выдавалі Д.Дзідро і Ж.Д’Аламбер.
ЭНЦЫКЛАПЕДЫЯ (фр encyclopedic, ад гр. enkyklopaideia = круг ведаў) — навуковы даведачны дапаможнік у форме слоўніка, дзе звычайна даюцца асноўныя звесткі па ўсіх або па асобных галінах ведаў.
ЭНЦЫКЛІКА (лац. encyclicus, ад гр. enkyklios = кругавы) — афіцыйнае пасланне рымскага папы да ўсіх католікаў або да вернікаў якой-н. адной краіны па пытаннях рэлігіі, маралі, палітыкі, выхавання і інш.
ЭНЦЭЛІЯ (н.-лац. епсоеііа) — сумчаты грыб сям. гелоцыевых, які развіваецца на адмерлых галінках дрэў і кустоў.
ЭНЦЭФАЛАГРАМА (ад гр. епkephalos = мозг + -грама) — тое, што і электраэнцэфалаграма.
ЭНЦЭФАЛАГРАФІЯ (ад гр. епkephalos = мозг + -графія) — метад рэнтгенаграфічнага даследавання галаўнога мозгу, пры якім у поласць чэрапа ўводзяць паветра, кісларод або спецыяльныя рэчывы, што даюць выразны цень на рэнтгенаграмах.
ЭНЦЭФАЛАМАЛЙЦЫЯ (ад гр enkephalos = мозг + malasso = змякчаю) — утварэнне ў галаўным мозгу амярцвелых участкаў у выніку паражэння сасудаў мозгу.
ЭНЦЭФАЛАМІЭЛІТ (ад гр. enkephalos = мозг + myelos = спінны мозг) — запаленне галаўнога і спіннога мозгу.
ЭНЦЭФАЛАпАтЫЯ (ад гр enkephalos = мозг + -патыя) — захворванне галаўнога мозгу, звязанае з атручваннем, інфекцыяй, траўмай або іншым незапаленчым паражэннем.
ЭНЦЭФАЛІТ (ад гр. enkephalos = мозг) — запаленне галаўнога мозгу.
ЭНЦЭФАЛОГРАФ (ад гр. enkephalos = мозг + -граф) — прыбор для рэнтгенаграфічнага даследавання галаўнога мозгу.
эбЛАВЫ (ад гр. Aiolos = імя бога, уладыкі вятроў у старажытнагрэчаскай міфалогіі) — абумоўлены дзейнасцю ветру (напр. э-ыя наносы, э-ыя ўтварэнні).
ЭОН (гр. аіоп = век) — найбольшае падраздзяленне геалагічнай гісторыі Зямлі, якое аб’ядноўвае некалькі эр.
ЭПАЛЁТ (фр. epaulette, ад epaule = плячо) — парадны афіцэрскі пагон, упрыгожаны махрамі, пазументамі і інш. у арміях некаторых краін.
ЭПАНАГОГА (гр. epanagoge = падвышэнне) — зборнік грэкарымскага або візантыйскага права, выдадзены ў канцы 9 ст.
ЭПАНАЛЕПСІС (гр. epanalepsis = паўтарэнне) — тое, што і анадыплозіс.
ЭПАНТМ (гр. eponymos = які мае імя, назву) — 1) першы з дзевяці архонтаў, імем якога абазначаўся год у старажытных афінян; 2) асоба, якая дае чаму-н. сваё імя.
ЭПАПЕЯ (гр. еророііа) — 1) самая буйная форма эпічнай літаратуры; 2) перан. шэраг значных падзей, якія ўтвараюць адно цэлае (напр. э. партызанскай барацьбы).
ЭПАРХ (гр. eparchos) — граданачальнік Канстанцінопаля ў часы Візантыйскай імперыі, які ажыццяўляў судова-паліцэйскія функцыі.
ЭГІАС (гр. epos = слова, апавяданне) — 1) гераічныя народныя паданні (напр. былінны э.); 2) апавядальны жанр мастацкай літаратуры ў адрозненне ад лірыкі ці драмы.
ЭПАТАЖ (фр. epatage) — скандальная выхадка.
ЭПАІЦРАВАЦЬ (фр. epater = здзіўляць) — уражваць, здзіўляць незвьгчайнымі паводзінамі, скандальнымі ўчьпікамі, парупіэннем агульнапрынятых норм і правіл.
ЭПЕЙРАГЕНЕЗ (ад гр. epeiros = суша + -генез) — геал. павольныя падніманні і апусканні зямной кары, якія адбьгваюцца пастаянна пад уплывам працэсаў, што развіваюцца ў падкорных масах.
ЭПЕЙРАГЕШЧНЫ (ад гр. epeiros = суша + genos = паходжанне); э-ыя р у х і — тое, піто і эпейрагенез.
ЭПЕЙРАФАРЭЗ (ад гр. epeiros = суша + phoreo = пераношу) — гарызантальнае перамяшчэнне мацерыкоў, абумоўленае працэсамі, што адбываюцца ў нетрах Зямлі. ЭПЕНДЬІМА (гр. ependyma = верхняе адзенне) — тонкая абалонка, што высцілае жалудачкі галаўнога мозгу і цэнтральны канал спіннога мозгу.
ЭПЕНТЭЗА (гр. epenthesis устаўка) —лінгв. з’яўленне дадатковага гуку ў складзе слова.
ЭГП(гр. ері = на, над, пры, пасля) — першая састаўная частка складаных слоў, якая абазначае размяшчэнне зверху ці каля чаго-н., следаванне за чым-н.
ЭГПАЙКІЯ (ад эпі+ гр. оікіа = дом, сям’я) — разнавіднасць сінойкіі, калі партнёр жыве на скуры другога (напр. вусаногія ракі на скуры кітоў і акул).
ЭШБАЛІЯ (ад гр. epibole = покрыва, абрастанне) — адна з форм гаструляцыі.
ЭГПБІЁЗ (ад эпі+ -біёз) — пасяленне адных арганізмаў на паверхні другіх.
ЭШБЛІМА (гр. epiblema = пакрывала) — покрыўная тканка маладых каранёў раслін, якая мае такое ж паходжанне, як і эпідэрміз наземных органаў; па меры росту адмірае і замяняецца экзадэрмай.
ЭШБРАНХІЯЛЬНЫ (ад эпі+ гр. branchia = жабры); э ы я б у г а р к і — размешчаныя каля жабраў органы хімічнага адчування ў боканервовых малюскаў.
ЭГПГЕНЕЗ (ад эпі+ -генез) — вучэнне аб зародкавым развіцці арганізмаў як працэсе, які ажыццяўляецца шляхам паслядоўных новаўтварэнняў.
ЭШГЕНЕТЫЧНЫ (ад эпі+ генетычны) — які ўтварыўся ў выніку другасных працэсаў (напр. э-ыя радовішчы, э-ыя даліны). эшгдн (гр. epigonos = нашчадак) — паслядоўнік якога-н. навуковага, палітычнага, мастацкага кірунку, які прымяняе ідэі сваіх папярэднікаў і нічога не ўносіць новага сам.
ЭГПГРАМА (гр. epigramma = надпіс) — 1) надпіс на помніку, будынку ў старажытных грэкаў, які тлумачыў значэнне прадмета; 2) паэтычны жанр панегірычна-дыдактычнага характару ў старажытнай беларускай літаратуры, 3) кароткі сатырычны верш, у якім дасціпна высмейваецца пэўная асоба ці грамадская з’ява.
ЭГПГРАФ (гр. epigraphe = надпіс) — 1) надпіс на помніку ў старажытных грэкаў; 2) цытата, якая змяшчаецца ў пачатку твора ці асобнага раздзела і выражае асноўную ідою твора.
ЭШГРАФІКА (ад гр. epigraphe = надпіс) — дапаможная гістарычная і філалагічная дысцыпліна,
якая вывучае старажытныя надпісы на камені, метале, гліне і інш.
ЭГПДдт (фр. epidote, ад гр. epidotos = прырошчаны) — Minepan класа сілікатаў зялёнага або бурага колеру; другаспы каштоўны камень.
ЭГПДУРЫТ (ад эпі+ лац. durus = цвёрды) — запаленчы працэс на знешняй паверхні цвёрдай абалонкі спіннога мозгу, які выклікаецца часцей за ўсё стафітакокам.
ЭШДЫДЫМІТ (ад гр. epididymis = прыдатак яечка) — запаленпе прыдатка яечка ў чалавека, якое выклікаецца мікробамі, траўмаю.
ЭШДЫЯСКбп (ад эпі+ гр. diaskopiaomai = гляджу праз што-н.) — аптычны прыбор для праектавання на экран чарцяжоў, малюнкаў, табліц з кніг і дыяназіпіываў.
ЭПІДЭМІЕЛАГ (ад эпідэміялогія) — спецыяліст у галіне эпідэміялогіі.
ЭГПДЭМІЯ (гр. epidemia, ад ері = на, сярод + demos = народ) — шырокае распаўсюджанне якой-н. інфекцыйнай хваробы.
эшдэміялбгія (ад эпідэмія + -логія) — раздзел медыцыны, які вывучае прычыны ўзнікнення і заканамернасці пашырэшія эпідэмій, распрацоўвае меры іх прафілактыкі і ліквідацыі.
ЭШДЭРМАФІтбн (н.-лац. еріdennophyton) — недасканалы грыб сям. маніліевых, які з’яўляецца ўзбуджальнікам эпідэрмафіціі.
ЭПІДЭРМАФІЦІЯ (ад эпідэрміс + гр. phyton = расліна) — грыбковая хвароба, якая паражае пераважна скуру падэшваў і далоняў чалавека, а таксама ногці; выклікаецца эпідэрмафітонам.
ЭПІДбРМІС (ад эпі+ дэрма) — 1) знепші, паверхневы слой скуры чадавека і жывёл, які складаецца з эпітэлію; 2) покрыўная тканка лісця, сцябла, кораня і іншых органаў раслін.
ЭШЗААТАЛОГІЯ (ад эпізаотыя + -логія) — галіна ветэрынарыі, якая вывучае заканамернасці ўзнікнення, пашырэння эпізаотый і распрацоўвае меры барацьбы з імі.
ЭПІЗААХОРЫЯ (ад эпі+ заахорыя.) — спосаб распаўсюджання насення і пладоў раслін жывёламі, калі насенне шчацінкамі, кручкамі прымацоўваецца да поўсці.
ЭШЗАДЫЧНЫ (гр. epeisodios = устаўны, дадатковы) — нерэгулярны, несістэматычны, не звязаны з цэлым.
ЭШЗАбтЫЯ (ад эпі+ гр. zoon = жывёла) — пашырэпне інфекцыйнай хваробы жывёл на значнай тэрыторыі (параўн. энзаотыя, панзаотыя).
ЭШЗОД (гр. epeisodion = устаўка, дадатак) — 1) выпадак, здарэнне, адзш з момантаў у ходзе падзей; 2) адпосна закончапая частка мастацкага твора.
ЭШКА (гр. epikos = эпічны, ад epos = слова, апавяданне) — сукупнасць эпічных твораў.
ЭШКАНТУС (ад эпі+ гр. каnthos = унутраны вугал вока) — асобая складка ля ўнутранага вугла вока, якая ўгворана скурай верхпяга павека і прыкрывае слёзны бугарок; характэрна для мангалоіднай расы.
ЭГПКАРД, ЭШКАРДЫЙ (ад эпі+ гр. kardia = сэрца) — анат. унутраны лісток перыкарда.
ЭШКАРДЫТ (ад эпікард) — лгед. запаленне эпікарда.
ЭГПКОКУМ (н.-лац. epicoccum) — недасканалы грыб сям. меланконіевых, які развіваецца на лісці жоўтага лубіну.
ЭШКОТЫЛЬ (ад эпі+ rp. kotyle = паглыбленне) — частка сцябла ў расткоў раслін паміж семядолямі і першыглі лістамі.
ЭШКРУЗА (гр. epikrusis = выхад) — канцавая частка тактаметрычнага перыяду, што адкрываецца анакрузаіі.
ЭГПКРЫЗ (гр. epikrisis = вызначэнне) — заключэнне ўрача ў гісторыі хваробы, якое тлумачыць прычыны хваробы, яе праходжанне, лячэнне і зыход.
ЭШКУРЭЕЦ (гр. epikureios) — 1) паслядоўнік эпікурэізму, 2) перан. чалавек, які вышэй за ўсё ставіць асабістае задавальненне і асалоду.
ЭШКУРЭІЗМ (ад гр. epikureios) — 1) філасофска-этычнае вучэнне, якое заснавана на сістэме поглядаў старажытнагрэчаскага філосафа Эпікура, для якога paay мная асалода — найвышэйіпая радасць; 2) светапогляд, які ўзнік на глебе скажонага тлумачэння вучэння Эпікура як імкненне да задавальнення пачуццёвых інстынктаў і дасягнення асабістых выгад; 3) перан. схільнасць да пачуццсвага задавальнення, распешчанага жьіцця.
КНІГІ ОНЛАЙН
