Слоўнік іншамоўных слоў
У 2 т. Т. 2
Выдавец: Беларуская Энцыклапедыя
Памер: 736с.
Мінск 1999
ШЛІТАРЫСТ (глміпітарызм) — той, хто праводзіць палітыку мілітарызму.
МІЛІЦЫЯ (лац. militia = войска) — адміністрацыйны орган па ахове грамадскага парадку, грамадскай бяспекі і дзяржаўпай маёмасці ў многіх краінах, а таксама рабогнікі гэтага органа
МІЛІЯ (н.-лац. mylia) — пячоначны мох сям. плегіяхілавых, які зрапляецца на гнілой драўніне, купінах, прыгнечаных сфагнавых імхах.
МІЛІЯРНЫ (лац. miliarius = прасяпы) — мед. просападобііы, які праяўляецца ў выглядзе дробных шматлікіх хваробных ачагоў (напр. м. туберкулёз, м. рак).
МЫІЯРЫЙ (лац. miliarium) — 1) мера даўжыні ў Стараж. Рыме, роўная 1,4835 км; 2) прыдарожны каменны слуп, пастаўлены на адлегласці ў 1 міліярый ад суседніх слупоў на старажытнарымскіх шляхах.
МІЛІЯРЫСІЙ (п.-лац. miliarisiшп, ад лац. miliarensis = тысячны) — познарымская і ранневізантыйская сярэбраная манета, якая складала 1/1000 залатога візантыйскага фунта.
МЕЛОРД (англ. milord, ад my lord = мой лорд) — назва англійскага арыстакрата (лорда), а таксама ветліва-пачцівы зварот да яго.
МІЛЬ (лац. mille = тысяча) — разменная манета Кіпра, роўная 1/1000 кіпрскага фунта.
МІЛЬДЗЬЮ (англ. mildew) — паражэнне раслін грыбамі сям. перанаспоравых.
МІЛЬЁМ (фр. millieeme = тысячная доля) — дробная разменная малета Егіпта і Судана, роўная адпаведна 1/1000 егіпецкага і суданскага фунта.
ШЛЬЕРАЕПЗМ [ад фр. A.Millerand = прозвішча фр. сацыяліста (1859—1943)] — форма супрацоўніцтва лідэраў сацыялістычных партый з буржуазіяй.
МІЛЬЁН (фр. million, ад іт. milione) — 1) лік і колькасць, роўныя тысячы тысяч; абазначаюцца лічбай 1 з шасцю нулямі; 2)мн. вялікая колькасць каго-н., чаго-н. (напр. мільёны зорак).
МІЛЬРЭЙС (парт. milreis, ад mil = тысяча + reis = рэйс) — ранейшая грашовая адзінка Паргугаліі (да 1911 г.) і Бразіліі (да 1942 г ), роўная 1000 рэйсау.
МІЛЬТУРУМ (н.-лац. milturum) — разнавіднасць мяккай пшаніііы з чырвоным коласам і чырвопым зернем.
МІЛЬЯНЕР (фр. millioimaire) — уладальнік багаццяў, якія ацэньваюцца ў мільёны грашовых адзінак. МІЛЬЯРД (фр. milliard) — 1) лік і колькасць, роўныя тысячы мільёнаў; абазначаюцца лічбай 1 з дзевяццю нулямі; 2) мн. вельмі вялікая колькасць, мпоства каго-н., чаго-н. (напр. мільярды сняжынак).
МІЛЬЯРДЭР (фр. milliardaire) — уладальнік багаццяў, якія ацэньваюцца ў мільярды грашовых адзінак.
МІЛЭДЗІ (англ. milady, ад my lady = мая лэдзі) — ветліва-пачцівы зварот да знатнай іамужняй жанчыны ў Англіі.
МІЛЯ [польск. mila < ст.-в.-ням. imla, ад лац. mille (passuum) = тысяча крокаў] — неметрычная адзіпка даўжыні, неадііолькавая ў розных краінах, напр. італьянская, або марская, м. роўная 1852 м, нямецкая, або геаграфічная — 7420 м, руская — 7467 м.
МІМ (фр. mime, ад гр. mimos = перайманне, пераймальнік) — 1) невялікая камічная імправізаваная сцзпка, якая выконвалася вандроўнымі акцёрамі ў Стараж. Грэцыі і Рыме; 2) акцёр, які ўдзельнічаў у такой сцэнцы; 3) выканаўца пантамімы.
МІМАДРАМА (ад гр mimos = наследаванне + драма) — тое, пгго і пантаміма.
МІМЕЗІС (гр. mimesis) — 1) перайманне як тэрмін старажытнагрэчаскай філасофіі ў адносінах да творчасці; 2) эстэтычная катэгорыя, якая вызначае адносіны паміж творам мастацтва і знешнім светам; перайманне рэчаіснасці ў мастацтве.
МІМЕОГРАФ (ад гр mimeomai = пераймаю + -граф) — устарэлая назва рататара 1.
МІМЕТЫДЫ (н.-лац. mimetidae) — сямейства павукоў жаўтавата-карычняватай афарбоўкі; пашыраны ў зонах з вільготным цёплым кліматам на ствалах дрэў, высокай траве.
МІМЕТЫЗМ (ад гр. inimetes = пераймальнік) — від мімікрыі, які заключаецца ў прыпадабненні з мттай самааховы знеппіяга выгля-
ду або паводзін некаторых жывёл да іншых жывёл, забяспечаных абарончымі сродкамі ад ворагаў (напр. падабенства зязюлі да ястраба).
МІМІКА [с -лац. (ars) mimica = мастацгва жэстаў, ад гр. mimikos = пераймальны] — 1) рухі мьпнцаў на твары, якія выражаюць пачуцці, настрой; 2) мастацтва акцёра перадаваць душэўны стан такімі рухамі.
МІМІКРЫЯ (англ. mimicry) — 1) прьпіадабненне некаторых жывёл і раслін да навакольнага асяроддзя па форме і колеру з мэтай самааховы (напр. заяц і курапатка зімой маюць белую афарбоўку, хамелеоны мяняюць афарбоўку пры руху па дрэве, афарбоўка матылькоў нагадвае кветкі і г.д ); 2) перан. беспрынцыннае прыстасаванне каго-н. да жыццёвых умоў.
МІМІЧНЫ (гр. mimikos) — які мае адносіны да мімікі, выражаны пры дапамозе мімікі
МІМОЗА (н.-лац. mimosa, ад гр. mimos = пераймалызік) — травяністая, кустовая або дрэвавая расліна сям. бабовых з дробнымі кветкамі у коласападобных суквеццях, некаторыя віды якой згортваюць лісцікі пры дотыку да іх; пашырана ў тропіках і субтропіках.
МІНА 1 (ням. Mine, ад фр. mine) — 1) разрыўны снарад, які выкарыстоўваецца як сродак загароды на сушы і моры (напр. супрацьтапкавая м., плавучая м.); 2) снарад для стральбы з мінамёта (напр. асколачная м., фугасная м ).
МІНА 2 (іт. mina) — выраз твару; рабіць вясёлую міну пры дрэннай гульні — пад
знешняй весялосцю спрабаваць схаваць нездавальненне.
МТНА 3 (лац. mina, ад гр. mna) — грашовая і вагавая адзінка на Стараж. Усходзе і ў Стараж. Грэцыі.
МІНАРАТ (ад лац. minor = меншы) — 1) парадак аірымання спадчыны ў феадальным і буржуазным праве, калі маёмасць пераходзіць маподшаму ў сям’і або ў родзе (проціл. маярат), 2) маёмасць, якая перадаецца на аснове такога права.
МІНАРЬІТЫ [ад лац. (fratres) minores = меншыя браты] — члены манаскага каталіцкага ордана францысканцаў.
МШАРЭТ (фр. minaret < тур. тіпаге, ад ар. тіпага = месца асвятлення) — вежа мячэці, з якой муэдзіны заклікаюць мусульман на малітву.
МШАТАЎР (гр. Minotauros) — міфічная пачвара з целам чалавека і галавой быка, якую крыцкі цар Мінос карміў жывымі людзьмі.
МІНДАЛІНА (ад міндаль) — 1) ядро міндальнага арэха; 2) залоза ў глотцы, падобная па форме на міндальны арэх.
МІНДАЛЬ (рус. мпндаль, ад гр. amygdalon) — дрэвавая або кустовая расліна сям. ружакветных з простым лісцем і адзіночнымі белымі або ружовымі кветкамі, a таксама плады гэтай расліны ў выглядзе арэхаў авальнай формы; пашырана пераважна ў субтропіках, на Беларусі вырошчваеода як дэкаратыўная.
МІНЕЗІНГЕРЫ (ням. Minnesinger, ад Міппе = каханне + Singer = пясняр) — сярэдневяковыя нямецкія паэты-спевакі (12—13 ст.), якія
перанялі традыцыі правансальскіх трубадураў, апявалі рыцарскую доблесць і служэнне каханай.
МІНЕРАГРАФІЯ (ад п.-лац. minera = руда + -графія) — метад мікраскапічнага вывучэння руд і мінералаў шляхам даследавання іх адпаліраванай паверхні (аншліфу).
МШЕРАЛ (фр. mineral, ад с.-лац. minerale) — прыроднае рэчыва, звычайна цвёрдае, якое ўваходзіць у склад зямной кары.
МІНЕРАЛАГРАФІЯ (ад мінерал + -графія) — навука, якая займаецца апісаннем мінералаў.
МШЕРАЛАКЕРАміКА (ад мінерал + кераміка) — цвёрды і зносаўстойлівы, гарачатрывалы і гарачаўстойлівы матэрыял з крышталітаў хімічных злучэнняў; выкарыстоўваецца на выраб рэзальнага інструменіу, зносаўстойлівых дэталяў машын і інш.
МІНЕРАЛІЗАВАЦЬ (фр. шіпёraliser; ад с.-лац. minerale = Minepan) — праводзіць мінералізацыю.
МШЕРАЛІЗАТАР (фр. mineralisateur, ад с.-лац. minerale = Minepan) — геал. рэчыва, якое садзейнічае крьппталізацыі мінералаў.
МІНЕРАЛІЗАЦЬІЯ (фр, mineralisation, ад с.-лац. minerale = Minepan) — 1) ператварэнне арганічных рэчываў у мінералы', 2) насычэнне грунту або вады мінеральнымі солямі.
МІНЕРАЛІТ (ад мінерал + -літ) — азбеставы цэмент, які выкарыстоўваецца ў вырабе вогнетрывалых перакрыццяў, сходаў, падлогі.
МШЕРАЛОГ (ад мінерал + -лог) — спецыяліст у галіне мінералогіі.
МІНЕРАЛдГІЯ (ад мінерал + -логія) — навука аб мінералах, іх складзе, будове, фізічных і хімічных уласцівасцях і гаспадарчым выкарыстанні.
МІНЕРАЛЬНЫ (с.-лац. mineralis) — які мае адносіны да мінералаў або ўключае ў свой склад мінералы.
МШЁЯ (гр. meniaios = месячны) — царкоўная кніга з тэкстам набажэнстваў на кожны дзень месяца.
МІНЁР (фр. mineur) — спецыяліст па міннай справе, па мініраванню і размініраванню.
МІНІ (англ. mini) — жаночае адзенне (спадніца, сукенка, паліто) мінімальнай даўжыні (параўн. максі, мідзі).
МППМАКС [ад міні(мум) + макс(імум)] — мат. значэнне функцыі дзвюх пераменных (х, у), якога яна дасягае, калі ўзяць спачатку максімум па у, а потым мінімум па х.
МППМАЛІЗМ (ад с.-лац. mmimalis = самы малы) — зніжэнне патрабаванняў да мінімуму (параўн. максімалізм).
МІНІМАЛЬНЫ (с.-лац. minirnalis) — самы малы, найменшы (напр. м-ая затрата часу); параўн. ліаксімальны.
МППМЁТР (ад лац. minimus = найменшы + -Memp) — прыбор дпя вымярэння каптактным метадам лінейных памераў дакладпых деталей.
МШІМІЗАЦЫЯ (ад лац. minimus = найменшы) — давядзенне чаго-н. да найменшага памеру.
МІНІМУМ (лац. minimum) — 1) найменшая велічыня, найменшая колькасць, самая нізкая ступень чаго-н. (параўн. максімум 1); 2) сукупнасць ведаў або мерапрыемстваў, неабходных у якой-н. галіне (напр. тэхнічны м„ кандыдацкі м); 3) мат. найменшае значэнне функцыі ў параўнанні з яе значэннямі ва ўсіх дастаткова блізкіх пунктах.
МШІРАВАЦЬ (ням. minieren, ад фр. miner) — закладваць міну (міны), ставіць мінную загароду. мпгістр (фр. ministre, ад лац. minister = слуга) — член урада, які ўзначальвае міністэрства (напр. м. адукацыі, м. прамысловасці).
МППСТ^РСТВА (фр. ministere, ад. лац. ministrare = служыць, кіраваць) — цэнтральная ўрадавая ўстанова, якая кіруе асобнай галіной гаспадаркі або грамадскай дзейнасці і ўзначальваецца міністрам.
МППСТЭРЫЯЛІЗМ (фр. ministerialisme) — 1) бюракратызацыя дзяржаўнага выканаўчага апарата; 2) тое, што і мільеранізм.
МППСТЭРЫЯЛЫ (с.-лац. ministeriales, ад лац. ministerium = служба, пасада) — слугі караля або буйнога феадала ў сярэдневяковай Зах. Еўропе, якія выконвалі прыдворную, гаспадарчую і ваенную функцьпо.
МІНІТМЁН (англ. minute-man) — 1) салдат народнай міліцыі ў час вайны Паўн. Амерыкі з Англіяй за незалежнасць у 1775—1783 гг.; 2) член адной з прафашысцкіх арганізацый у ЗША.
МІНІ-ФУТБОЛ (ад міні + футбол) — гульня ў футбол у закры-
тым памяшканні пры зменшаных памерах поля, колькасці гульцоў. МІШЯЦКІРА (іт. miniatura, ад лац. minium = кінавар, сурык) — 1) каляровы малюнак або размаляваная загалоўная літара ў старажытных рукапісах, кнігах; 2) невялікая карціна або партрэт тонкай работы на паперы, метале, фарфоры і інпі.; 3) мастацкі твор малой формы (напр. літаратурная м., вакальная м.); 4) перан. што-н. вельмі маленькае.
КНІГІ ОНЛАЙН
