Слоўнік іншамоўных слоў
У 2 т. Т. 2
Выдавец: Беларуская Энцыклапедыя
Памер: 736с.
Мінск 1999
МУКСЎН (тат. muksun) — прэснаводная рыба сям. ласасёвых, якая водзіцца ў сібірскіх рэках і азёрах.
МУЛ (лац. mulus) — дамашняя жывёла, помесь асла з кабылай
МУЛА (кр.-тат. mulla, ад ар. rnaula = пан, уладар) — мусульманскі свяшчэннік.
МУЛАТ (ісп. mulato, ад ар. muvallad = нечыстакроўны араб) — нашчадак ад пшюбу белых і неграў. МУЛШ^ (рус. мулнне, ад фр, moulinet = суканы шоўк) — баваўняныя або віскозныя ніткі для вышывапня.
МУЛІТ (ад англ. mull = назва вострава ў Шатландыі) — мінерал класа сілікатаў у выглядзе бясколерных або ружавата-белых крышталікаў; выкарыстоўваецца ў керамічнай прамысловасці.
МУЛЬДА (ням. mulde = карыта) —1) металічная скрыня для механізаванай загрузкі шыхтавых матэрыялаў у сталеплавільную печ; 2) форма, у якую заліваюць метал, каб атрымаць злітак; 3) форма залягання слаёў горных парод у выглядзе чашы.
МУЛЬТАН 1 (польск. multan, ад фр. molleton) — баваўняная варсістая тканіна.
МУЛЬТАН 2 (ст.-польск. multan, ад Multany = Малдавія) — 1) гатунак іытуню; 2) гіст. кароткі двухбаковавостры меч.
МУЛЬТОГРАФ (ад мульты+ -граф) — устройства для атрымання вялікай колькасці адбіткаў машынапісу, а таксама малюнкаў.
МУЛЬТФІЛЬМ [ад мульт(ыплікацыя) + фільм] — фільм, створаны метадам мультыплікацыі.
МУЛЬТЫ(лац. multum = многа) — першая састаўная частка складаных слоў, якая паказвае на шматлікасць прадметаў або на шматразовасць дзеянняў, функцый.
МУЛЬТЫВАЛІНТЫ (ад мульты+ лац. valens, -ntis = моцны) — аб’яднанні больш чым дзвюх храмасом, якія зрэдку ўтвараюцца пры даспяванні палавых клетак на стадыі меёзу (параўн. біваленты).
МУЛЬТЫВІБРАТАР (ад мульты+ вібратар) — генератар імпульсаў электрычных ваганняў, працягласць якіх звычайна роўная інтэрвалу паміж імі; выкарыстоўваецца ў аўтаматыцы, тэлебачанні, вылічальнай тэхніцы і інш.
МУЛЬТЫЛАТЭРАЛЬНЫ (ад мульты+ лац. lateralis = бакавы) — міжнародны рознабаковы дагавор, заключаны больш як дзвюма дзяржавамі.
МУЛЬТЫМІЛЬЯНІР (фр. multimillionnaire) — уладальнік многамільённага багацця, капіталу.
МУЛЬТЫШІЕКС (лац. multiplex = складаны, шматкратны) — літарадрукавальны тэлеграфны апарат з аўтаматычнай перадачай адначасова некалькіх тэлеграм адным каналам сувязі.
МУЛЬТЫПЛЁТЫ (лац. multipletus = складаны, шматкратны) — група спектральных ліній, якія размешчаны блізка адна ад другой.
МУЛЬТЫІІЛІКАТАР (лац. multiplicator = які памнажае) — 1) фотакамера з некалькімі аб’ектывамі, якая дае адначасова некалькі здымкаў з аднаго прадмета; 2) спецыяліст па мультыплікацыі.
МУЛЬТЫПЛІКАЦЫЯ (лац multiplicatio = памнажэнне) — 1) кіназдымка паслядоўных фаз рухаў маляваных ці аб’ёмных фігур, што ствараюць ілюзію руху жы-
вых персанажаў; 2) фільмы, створаныя пры дапамозе такой кіназдымкі.
МУЛЬТЫПОЛЬ (ад мульты+ палюс) — сістэма электрычных або магнітных полюсаў, якая характарызуецца пэўнай сіметрыяй. МУЛЬТЫПРАГРАМІРАВАННЕ (ад мулыпы+ праграміраванне) — спосаб выкарыстання электронна-вылічальнай машыны для адначасовага выканання некалькіх праграм.
МУЛЬТЫФУНКЦЫЯНАЛЬ-
НАСЦЬ (ад мульты+ лац. functio = дзейнасць) — выкананне органамі некалькіх функцый.
МУЛЬТЫЦЫКЛбн (ад мульты+ цыклон) — паветраабо газаачыпічальны апарат, які складаецца з некалькіх невялікіх аднатыпных апаратаў (цыклонаў).
МУЛЬЧА (англ. mulch = прэлая салома) — матэрыял для мульчыравання (гл. мульчыраваць).
МУЛЬЧЫРАВАЦЬ (ад англ. mulch = прэлая салома) — пакрываць паверхню глебы тарфяной крошкай, перагноем, апалым лісцем, каб палепшыць умовы росту раслін і захаваць структуру і вільготнасць глебы.
МУЛЮРА (фр. moulure = разьбленне) — архіт. аблом, дэталь, профіль.
МУЛЯЖ (фр. moulage) — злепак або мадэль прадмета ў натуральную велічыню, які выкарыстоўваецца ў якасці нагляднага дапаможніка пры выкладанні, а таксама дая афармлення вітрын, у музейных экспазіцыях і інш.
МУЛЯР (польск. mularz, ад с.-в,ням. muraere) — 1) рабочы, які
ўзводзіць будынкі з цэглы або каменю; 2) пячнік.
МУМІФІКАЦЫЯ (ад мумія + -фікацыя) — ператварэнне трупа ў мумію.
МУМІЯ 1 (ст.-фр. mumie < ар. тйmija, ад перс. тйт = воск) —1) труп чалавека ці жывёлы, захаваны ад гніення бальзаміраваннем або высахлы ў выніку пэўных умоў асяроддзя; 2) перан. худы, маларухомы чалавек.
МУМІЯ 2 (ар. mumija, ад перс. mum = воск) — мінеральная фарба розных колераў (ад светла-чырвонага да чырванавата-карычневага).
МУНГА (н.-лац. mungo) — млекакормячае сям. віверавых шаравата-бурай афарбоўкі, пашыранае ў Афрыцы.
МУНГУ (манг. mungu) — разменная манета Манголіі, роўная сотай частцы тугрыка.
МУНДЗІР (рус. мундар < ням. Montur, ад фр. monture = забеспячэнне) — ваеннае або цывільнае форменнае адзенне (для верхняй часткі цела).
МУНІЦЫПАЛІЗАЦЫЯ (фр. municipalisation, ад лац. municipalis = муніцыпальны) — прымусовая перадача маёмасці прыватных асоб у распараджэнне органаў гарадскога або сельскага самакіравання (муніцыпалітэтаў).
МУШЦЫПАЛІТЭЗ (фр Munizipalitat, ад лац. municipium = вольны горад) — орган гарадскога або сельскага самакіравання ў некаторых краінах (параўн магістрат 2); 2) ніжэйшая адміністрацыйнатэрытарыяльная адзінка ў Аўстраліі, Венесуэле і некаторых іншых краінах.
МУНІЦЫПАЛЫІЫ (лац. municipalis) — які знаходзіода ў распараджэнні муніцыпалітэта.
МУНІЦЫПІІ (лац. municipium) — 1) гарады з правам самакіравання ў Стараж. Рыме; 2) адміністрацыйна-тэрытарыяльныя адзінкі ў некаторых дзяржавах Лац. Амерыкі (напр. на Кубе).
МУНТЖАК (н.-лац. muntiacus) — парнакапытная жывёла сям. аленевых, пашыраная ў джунглях Паўд.-Усх. Азіі; аб’ект палявання.
МУНЦ-МЕТАЛ [ад англ. G. Muntz = прозвішча англ. металаэнаўцы (памёр у 1857 г.) + мвтал] — меднацынкавы сплаў з прымесямі свінцу; выкарыстоўваецца для вырабу труб, дроту.
МУР (польск. шйг < с.-в.-ням. mure, ад лац. murus) — цагляны будынак або сцяна.
МУРАВАЦЬ (польск. murowad, ад ням. mauren) — будаваць з цэглы або каменю, змацоўваючы ц> ментам або глінай.
МУРзА (тат. myrza, ад перс. rnfrza) — тьпул татарскай феадальнай знаці.
МУРЫЕЛА (н.-лац. muriella) — аднаклетачная зялёная водарасць сям. хларакокавых, якая пашырана ў тарфяна-балотпых глебах.
МУРЫН (польск. murzyn < ст.-вням. mor, ад лац. maurus) — уст. негр, арап.
МУР^НА (лац. muraena, ад гр. muraina) — марская рыба сям. мурэнавых, якая водзіцца ў трапічных і субтрапічных водах усіх акіянаў.
МУС (фр. mousse) — салодкая ежа з узбітай фруктовай або ягад-
м
най масы з жэлацінам ці маннай дамі; 2) салодкае віно з гэтага вікрупой. награду.
МУСШГ (гал. muizing) — вузел на тросе (кноп), які выкарыстоўваецца як апора для ног пры перамяшчэнні па тросе.
МУСІРАВАЦЬ (фр. mousser = пеніцца) — 1) узбіваць пену; 2) перан. перавялічваць значэнне чагон. (напр. м. асцярогу).
МУСІЦЬ (ст.-польск. music, ад с.в.-ням. mtiesen) — 1) быць абавязаным або прымушаным зрабіць што-н.; 2) мабыць, магчыма (у форме пабочнага слова).
МУСКАВІТ [лац. (vitrum) muscoviticum = шкло маскоўскае] — мінерал шэрага, зеленаватага або карычневага колеру са шкляным бляскам, сумесь гліны і патапіу; вькарыстоўваецца ў радыёі электратэхніцы.
МУСКАРДЗІНА (фр. muscardiпе) — грыбковая хвароба тутавага і дубовага шаўкапрадаў.
МУСКАРЫН (н.-лац. muscarinum, ад лац. musca = муха) — алкалоід, які змяшчаецца ў мухаморы, атрутнае рэчыва.
МУСКАт (фр. muscat, ад лац. muscus = мускус) — 1) мускатны арэх; 2) сорт вінаграду з духмянымі ягадамі; 3) дэсертнае віно з гэтага вінаграду.
МУСКАТНІК (фр. muscadier, ад лац. muscus = піжмо) — вечназялёнае дрэва сям. мускатнікавых з мясістымі жоўтымі пладамі, што змяшчаюць мускатныя арэхі, пашыранае ў тропіках.
МУСКАТЭЛЬ (с.-лац. muscatellum, ад лац. muscus = піжмо) — 1) сорт вінаграду з духмянымі яга-
МУСКУЛ (лац. musculus = літар. мьшіаня) — тканка жывога арганізма, здольная скарачацца і забяспечваць функцьпо руху частак цела; мышца.
МУСКУЛАТУРА (ад лац. musculus = мышца) — сукупнасць мускулаў у арганізме; мьшіачная сістэма.
МЎСКУС (лац. muscus) — вельмі пахучае рэчыва жывёльнага або расліннага паходжання, якое выкарыстоўваецца ў медыцыне і парфумерыі.
МУСЛІН (польск. muslin, ад фр. mousseline) — тонкая баваўняная ці шаўковая тканіна палатнянага пералляцення.
МУСбН (фр. mousson, ад ар. таusirn = пара года) — устойлівы сезонны вецер, які мяняе свой кірунак ад зімы да лета на процілеглы.
МУСТ (лац. mustum) — 1) свежы сок з вінаграду або іншых фруктаў, 2) маладое салодкае віно, якое не перабрадзіла.
МУСТАНГ (англ. mustang, ад ісп. mestengo) — адзічэлы конь, які вадзіўся ў прэрыях Паўн. Амерыкі.
МУСУЛЬМАШН (тат. musulman, ад перс. moselman) — той, хто вызнае іслам.
МУСУЛЬМАНСТВА (ад мусульманін) — тое, што і іслам.
МУСЦЬЕРСКІ (фр. moustier, ад Moustier = назва мястэчка на поўдні Францыі); м-ая к у л ь т у р a — пазнейшая культура ранняга палеаліту.
МУТАГЕНЁЗ (ад лац. muto = змяняю + -генез) — працэс узнікнення мутацый 1.
МУТАГЁННЫ (ад лац. muto = змяняю + -генны) — які мае адносіны да мутагенаў, выклікае мутацыю 1.
МУТАГЕНЫ (ад лац. muto = змяняю + -ген) — фізічныя, хімічныя і біялагічныя фактары, якія выклікаюць мутацыю.
МУТАЗІЛІТЫ (ад ар. mu’tazila = якія адасобіліся) — прыхільнікі рацыяналістычнай плыні ў ісламе, што ўзнікла ў канцы 8 ст.
МУТАНТ (лац. mutans, -ntis = які змяняе) — асобіна жывёл або раслін, якая ўзнікае ў выніку мутацыі.
МУТАРАТАЦЫЯ (ад лац. muto = змяняю + rotatio = вярчэнне) — уласцівасць раствораў аптьгаіа актыўных злучэнняў з часам змяняць вярчэнне плоскасці пачярызацыі.
МУТАСКбП (ад лац. muto = змяняю + -скоп) — прататып кіно, від праекцыйнага апарата ў форме скрынкі, у якой праз акуляр можна бачыць рухомыя фотаздымкі.
МУТАЦЫЯ (ад mutatio = змяненне, змена) — 1) рэзкае змяпенне спадчынных уласцівасцей у жывёл і раслін (проціл. мадыфікацыя 3); 2) ломка голасу ў падлеткаў з наступленнем палавой спеласці.
МУТАЦЫЯНІЗМ (ад мутацыя) — канцэпцыя ў біялогіі, якая разглядае эвалюцыю як скачкападобны працэс, што адбываецца незалежна ад знешняга асяроддзя.
МУТОН (фр. mouton = баран) — падоўжны або выпуклы выступ
скальнага падножжа, выгладжаны ледніком.
МУТУАЛІЗМ (ад лац. mutuus = узаемны) — адзін з відаў сімбіёзу, пры якім арганізмы, якія знаходзяцца ў сужыцці, прыносяць адзін другому карысць (напр. раксамотнік і актынія).
КНІГІ ОНЛАЙН
