Слоўнік іншамоўных слоў
У 2 т. Т. 2
Выдавец: Беларуская Энцыклапедыя
Памер: 736с.
Мінск 1999
НЕЎРАФІБРЫЛЫ (ад неўра+ фібрылы) — тое, што і нейрафібрылы.
НЕЎРбз (н.-лац. neurosis, ад гр. neuron = жыла, нерв) — функцыянальнае нервова-псіхічнае захворванне, якое развіваецца пад уплывам цяжкіх перажыванняў, стрэсаў, псіхічнага перанапружання і інш.
НЕЎРОЛАГ (ад неўра+ -лаг) — спецыяліст у галіне неўралогіі.
НЕЎРОМА (н.-лац. neuroma, ад гр. neuron = жыла, нерв) — пухлінападобнае разрастанне элементаў нервовых валокнаў у арганізме чалавека і жывёл.
НЕЎРОН (гр. neuron = жыла, нерв) — тое, пгго і нейрон.
НЕЎРЫЛЕМА (ад неўра+ гр. lemma = скурка) — абалонка нервовых валокнаў.
НЕЎРЫНбМА (ад неўра+ гр. is, inos = валакно + -ома) — дабраякасная пухліна з клетак абалонкі нерва.
НЕЎРЫТ (ад гр. neuron = жыла, нерв) — запаленне нерва, якое развіваецца пры яго пашкоджанні, пераахаладжэнні цела, у выніку інфекцыйных захворванняў, пры атручванні.
НЕФ (фр. nef, ад лац. navis = карабель) — выцягнутая ўдоўжкі, звычайна прамавугольная частка памяшкання, абмежаваная радам калон або слупоў.
нефанАліз (ад гр. nephos = хмара + аналіз') — аналіз карт размеркавання воблачнага покрыву, складзеных на аснове дадзеных з метэаралагічных пггучных спадарожнікаў Зямлі.
НЕФАСКдп (ад гр. nephos = хмара + -скоп) — прыбор для вызначэння напрамку і хуткасці руху хмар.
НЕФЕЛАГІЛЕЯ (ад гр. nephele = хмара + гілея) — трапічны вечназялёны лес, які пакрывае горныя схілы на вышыні звыш 2000 м у раёнах з пастаяннымі туманамі.
НЕФЕЛАМЕТРЫЯ (ад гр. nephele = хмара + -метрыя) — сукупнасць метадаў даследаванпя дысперсных сістэм па рассейвашгю імі святла.
НЕФЕЛІН (фр. nepheline, ад гр. nephele = воблака) — мінерал падкласа каркасных сілікатаў, бясколерны, шаравата-белы ці шэры, зрэдку чырвоны, зеленаваты; выкарыстоўваецца як сыравіна для здабычы алюмінію, у хімічнай і шкляной прамысловасці.
НЕФЕЛбМЕТР (ад гр. nephele = хмара + -метр) — прыбор для вымярэння ступені каламутнасці вадкасцей, калоідных раствораў або густаты туманаў.
НЕФРА(гр. nephros = нырка) — першая састаўная частка складаных слоў, якая абазначае прыналежнасць да органаў выдзялення.
НЕФРАЛЕШС (н.-лац. nephrolepis, ад гр. nephros = нырка + lepis = луска) — папараць сям. даваліевых са стужкападобным перьістым лісцем, пашыраная пераважна ў тропіках; на Беларусі вырошчваецца ў пакоях, аранжарэях.
НЕФРАЛІТЬІЯЗ (ад гр. нефра+ -літ) — захворванне, выкліканае ўтварэннем у нырках камянёў або пяску.
НЕФРАЛОГІЯ (ад нефра+ -логія) — раздзел медыцыны, які вывучае будову, функцыі і хваробы нырак, а таксама распрацоўвае метады іх лячэпня.
НЕФРАМІКСІІ (ад нефра+ гр. miksis = змяшэнне) — органы выдзяпення ў мпогіх кольчатых чарвей (сіпункулідаў, эхіурыдаў і інш.).
НЕФРАПАіЫЯ (ад нефра+ -патыя) — зборнае абазначэнне групы розных захворванняў нырак (напр. н. цяжарных).
НЕФРАПТОЗ (ад нефра+ -птоз) —мед. рухомасць ныркі.
НЕФРАСКЛЕРОЗ (ад нефра+ склероз) — ушчыльненне і зморшчванне ныркі ў выніку разрастання ў ёй злучальнай тканкі.
НЕФРАСТОМ (ад нефра+ гр. stoma = рот) — лейкападобная адтуліна ў метанефрыдыях беспазва-
ночных або ў нырках пазваночных.
НЕФРАТАШЯ (ад нефра+ -тамія) — аперацыя рассячэння ныркі; прымяняецца з мэтай выдалення камянёў з нырак.
НЕФРАТОМ (ад нефра+ гр. tome = адрэзак) — зачатак органаў выдзялення ў хордавых жывёл і чалавека.
НЕФРАХЛАМІС (н.-лац. nephrochlamys) — каланіяльная зялёная водарасць сям. сцэнадасмавых, якая пашырана ў сажалках, азёрах, вадасховішчах, рэках.
НЕФРАЦЫТЫ (ад нефра+ -цыты) — своеасаблівыя клеткі, якія размешчаны па баках сэрца, у сценках нефрыдый, вакол кішэчніка многіх беспазваночных; функцыяніруюць як органы выдзялення.
НЕФРАЦЬІТЫУМ (н.-лац. пеphrocytium) — каланіяльная зялёная водарасць сям. аацыставых, якая пашырана ў балотах, стаячых вадаёмах, рэках.
НЕФРбз (гр. nephros = нырка) — захворвалне нырак у чалавека і жывёл, якое характарызуецца перараджэннем нырачнага эпітэлію, гал. ч. канальцаў.
НЕФРбЛАГ (ад нефра+ -лаг) — спецыяліст па нефралогіі.
НЕФРдМА (н.-лац. nephroma) — ліставатьі сумчаты лішайнік сям. нефромавых, які расце ў шыракалістамяшаных лясах на ствалах і галінах дрэў, імшыстых пнях.
НЕФРОН (ад гр. nephros = нырка) — асноўная структурна-функцыянальная частка нырак пазваночных жывёл і чалавека.
НЕФРЫДЫІ (гр. nephridion, ад nephros = нырка) — органы выдзялення (протанефрыдыі і метанефрыдыі) у беспазваночных жывёл.
НЕФРЬІТ (ад гр. nephros = нырка) — 1) мед. запаленне нырак; 2) мінерал класа сілікатаў малочнабелага або зеленаватага колеру, які ідзе на выраб упрыгожанняў.
НЕФРЭКТАМІЯ (ад гр. nephros = нырка + ektome = выразанне) — аперацыйнае выдаленне ныркі пры зваротных або прагрэсіруючых паталагічных працэсах.
ШАБАТЫ (ад ніобій) — солі ніобіевых кіслот, выкарыстоўваюцца для атрымання ніобію, танталу і іншых рэдкіх элементаў.
НІАБІТ (ад ніобій') — мінерал класа вокісаў і гідравокісаў чорнага або буравата-чорнага колеру; руда ніобію.
ШВАЛЬНЫ (лац. nivalis = снежны) — звязаны са снегам або снегавым покрывам (напр. н. клімат).
НІВАЦЫЯ (ад лац. nix, nivis = снег) — працэс утварэння рэльефу ў выніку ўздзеяння снегу.
ШВЕЛІР (фр. niveler = выраўноўваць) — геадэзічны інструмеггг для вызначэння вышыні розных пунктаў зямной паверхні.
ШВЕЛІРАВАЦЬ (ням. nivellieren, ад фр. niveler) — 1) вызначаць вышыню пунктаў зямной паверхні над узроўнем мора або адносна пэўнай вышыні; 2) перан. згладжваць розніцу паміж чым-н.
ШВОЗ (фр. nivose, ад лац. nivosus = снежны) — чацвёрты месяц года (з 21—23 снежня да 19—21 студзеня) французскага рэспублікан-
скага календара, які дзейнічаў у 1793—1805 гг.
ШГІЛІЗМ (ад лац. nihil = нішто, нічога) — 1) поўнае адмаўленне прынятых нормаў, прынцыпаў, маральных кацггоўнасцей, выпрацаваных чалавецтвам; 2) кірунак у асяроддзі рускіх разначынцаў 60-х гг. 19 ст., якія адмоўна ставіліся да буржуазна-дваранскіх традыцый і прыгонніцкай ідоалогіі.
ШГЦЙСТ (ад лац. nihil = нішто, нічога) — 1) чалавек, які праяўляе нігйгізм 1; 2) прадстаўнік разначыннай інтэлігенцыі 60-х гг. 19 ст. у Расіі, прыхільнік нігілізму 2.
ШГРАЗШ (ад лац. niger = чорны + азін) — ппучная арганічная фарба чорна-сіняга колеру, якая прымяняецца для фарбавання скуры, тканін і інш.
НІГРАНС (н.-лац. nigrans) — рыба атрада кефалепадобных, якая пашырана ў Аўстраліі; вядома як акварыумная.
ІШ РАСПАРбз (ад н.-лац. nigrospora, ад лац. niger = чорны + гр. spora = семя) — хвароба кукурузы і бавоўніку, выкліканая паразітычнымі грыбамі, пры якой на пашкоджаных органах утвараюцца чорныя кропкі.
ШГРОЛ (ад лац. niger = чорны + ол) — уст. від змазачнага масла для аўтамабільных, трактарных і ілшых рухавікоў, прадукт перапрацоўкі нафты.
НІЕЛА (іт. niello = чэрнь) — малюнак, выразаны на золаце або срэбры і запоўнены чэрню (цёмным сплавам срэбра, медзі, серы і буры).
ШКАНДРА (н.-лац. nicandra) — травяністая расліна сям. паслёна-
вых з яйцападобным або рамбічным лісцем і адзіночнымі блакітнымі кветкамі, якая паходзіць з Паўд. Амерыкі; на Беларусі вырошчваецца як дэкаратыўная і лекавая.
ШКАЦОН (фр. nicotine, ад Nicot = імя фр. дыгшамата) — ядавітае наркатычнае рэчыва, якое ўтрымліваецца ў тьпуні.
НПСАЦШАМ'іД (ад нікацін + амід) — вітамін групы В, які ўваходзіць у склад акісляльна-ўзнаўленчых ферментаў, змяшчаецца ў малацэ, бульбе, хлебе, мясе, рыбе і інш.
НІКЕЛШ (ад нікель) — 1) мінерал класа сульфідаў чырвонага колеру з металічным бляскам; нікелевая руда; 2) сплаў медзі, нікелю і марганцу, які вызначаецца антыкаразійнай трываласцю.
ШКЕЛЬ (ням. Nickel, ад шв. nickel = падземны дух, гном) — хімічны элемент, серабрыста-белы метал, які вызначаецца пластычнасцю і коўкасцю.
ШКблЬ [англ. W. Nicol = прозвішча англ. фізіка (1768—1851)] — прызма з ісландскага шпату, якая служыць для палярызацыі светлавых хваль.
НІКСЫ (ням. Nixen) — вадзяныя духі, русалкі ў старажытнагерманскай міфалогіі.
ШКТАФОБІЯ (ад гр nyks, -ktos = ноч + -фобія) — неадольная боязь цемры, сімптом псіхічнага расстройства.
НІКТУРЫЯ (ад гр. nyks, -ktos = ноч + -урыя) — мед. выдзяленне значпай часткі сутачнай колькасці мачы ноччу, а не днём.
НІКТЫНАСТЫІ (ад гр. nyks, -ktos = ноч + настыі) — рухі органаў вьппэйшых раслін, абумоўленыя зменай дня і ночы (напр. раскрыванне кветак зранку і закрыванне іх на ноч).
НІЛЬСБОРЫЙ [н.-лац. nielsbohrium ад Nils Bohr = імя і прозвішча дацкага фізіка (1885— 1962)] — ппучна атрыманы радыеактыўны хімічны элемент.
ШМБ (п.-лац. nimbos = воблака, туман) — 1) выява ззяння ў выглядзе круга вакол галавы як сімвал святасці на іконах, карцінах рэлігійнага зместу; 2) перан. атмасфера поспеху вакол каго-н. (напр. н. славы).
ШМБУС (п.-лац. nimbus) — дажджаваяхмара.
НІМФА (гр. nymphe) — 1) бажаство ў вобразе жанчыны, якое ўвасабляе розныя сілы прыроды ў старажытнагрэчаскай міфалогіі; 2) стадыя ў развіцці болыпасці членістаногіх жывёл з няпоўным іх ператварэннем.
НІМФАЛІДЫ (н.-лац, nymphalidae, ад гр. nymphe = німфа) — сямейства стракатых дзённых матылькоў; водзяцца ўсюды, асабліва разпастайныя і шматлікія ў тропіках.
ШМФАМАШЯ (ад німфа + манія) — хваравіта-павышаная палавая цяга ў жанчын
НІМФЕЯ (гр. nimphaia = якая належыць німфам) — водная расліна сям. гарлачыкавых, якая расце ў сажалках, азёрах, павольна цякучых рэчках; гарлачык.
ШОБІЙ (н,-лац. niobium, ад гр. Niobe = імя дачкі міфічнага цара Тантала) — хімічны элемент, свет-
ла-шэры метал; выкарыстоўваецца ў ракетабудаванні, авіяцыйнай і касмічнай тэхніцы, радыёэлектроніцы.
НПІЕЛЬ (англ. nipple) — металічная злучальная трубка з разьбой на канцах (у прыладах і механізмах).
ШРВАНА (санскр. nirvana = знікненне, згасанне) — стан спакою і шчасця, які, паводле будызму, дасягаецца адмаўленнем ад жыццёвых клопатаў і імкненняў.
шстАгм (гр. nistagmos = дрымота) — мед. міжвольныя рухі вочных яблыкаў, якія часта паўтараюцца; дрыжанне вачэй.
ШСТАП^Н (ад гр. nystaktes = які гайдае) — лекавы прэпарат, антыбіётык, які прымяняецца пры кандыдамікозе.
ШТ 1 (польск. nit, ад ням. Niete) — металічны стрыжань з галоўкай на адным канцы і разьбой на другім, на якую накручваецца гайка.
ШТ 2 (ад лац. nitere = блішчаць) — адзінка яркасці паверхні, якая свецііша, роўная яркасці паверхні ў 1 м2 у перпендыкулярным да яе напрамку пры сіле святла ў 1 кандэлу.
КНІГІ ОНЛАЙН
