Слоўнік іншамоўных слоў
У 2 т. Т. 2
Выдавец: Беларуская Энцыклапедыя
Памер: 736с.
Мінск 1999
НОТАГРАФІЯ (ад нота + -графія) — 1) апісанне зместу і знешняга афармлення нотных выданняў, 2) складанне пералікаў, аглядаў, паказальнікаў музычных твоРаў.
НОТАПОДЫЙ (ад гр. notos = спіна + pus, podos = нага) — асноўная частка параподыі, яе спінная галінка.
НОТАТРЭМА (ад гр. notos = спіна + trema = адгуліна) — жаба сям. квакшавых, якая пашырана ў Паўд. Амерыцы.
НОТАХОРД (ад гр. notos = спіна + chorde = струна) — гібкі пікілетны цяж уздоўж сярэдняй лініі спіннога боку эмбрыёнаў хордавых.
Н6ТЫС (англ. notice) — 1) апавяшчэнне аб поўнай гатоўнасці судна да пагрузкі або разгрузкі; 2) апавяшчэнне аб пастаўцы рэальнага тавару паводле біржавога кантракту.
НОУМЕН (гр. noumenon = ахопленае розумам) — тое, што пазнаецца розумам у процілегласць дадзенаму ў пачуццях (феноменў).
ноў-хАў (англ. know-how ад know = ведаць + how = як) — 1) сукупнасць тэхнічных ведаў і вопьпу, неабходных для ажыццяўлення якога-н. вьггворчага працэсу; кампетэнцыя, набытая працяглым вопытам; 2) камерцыйная, тэхнічная, тэхналагічная інфармацыя ў вьп'лядзе спецыяльнай тэхнічнай дакументацыі, вытворчага вопыту.
НОЦЫРЭЦбіГГАРЫ (ад лац посео = пашкоджваю + рэцэптары) — адчувальныя нервовыя заканчэнні, якія ўспрымаюць болевыя раздражненні.
НУВАРЫШ (фр nouveau riche = новы багач) — асоба, якая спрытна і хутка абагацілася на спекуляцыях.
НУВІСТАР (ад іт. nuovo = новы + vista = выгляд) — звышмініяцюрная металакерамічная прыёмнаўзмацняльная лямпа; выкарыстоўваецца ў малагабарытнай радыёэлектроннай апаратуры павышанай надзсйнасці.
НУГА (фр. nougat, ад лац. nux = арэх) — кандытарскі выраб з салодкай арэхавай масы.
НУДЫЗМ (фр. nudisme, ад лац. nudus = голы) — прапаганда культу аголенага цела.
НУКЛЕАЗІДЫ (ад лац. nucleus = ядро) — прыродныя і сінтэтычныя злучэнні, якія складаюцца з рэштак пурынавых або пірымідынавых асноў, звязаных з рыбозай', уваходзяць у склад нуклеатыдаў.
НУКЛЕАЗЫ (ад лац. nucleus = ядро) — ферменты, якія расшчапляюць нуклеінавыя кіслоты і іх вытворныя ў жывёльных і раслінных аргенізмах.
НУКЛЕАПРАТЭІДЫ (ад лац. nucleus = ядро + пратэіды) — складаныя рэчывы, пабудаваныя з простых бялкоў і нуклеінавых кіслот, уваходзяць у склад ядзер і цытаплазмы ўсіх раслінных і жывёльных клетак.
НУКЛЕАРНЫ (н.-лац. nuclearis, ад лац. nucleus = ядро) — які мае адносіны да ядра.
НУКЛЕАТЬІДЫ (ад лац. nucleus = ядро) — арганічныя злучэнні, у склад якіх уваходзяць вуглявод, рэштка фосфарнай кіслаты і вытворныя пурыну або пірамідыну; выконваюць важную ролю ў абмене рэчываў у раслінных і жывёльных арганізмах.
НУКЛЕШ (ад лац. nucleus = ядро) — арганічнае рэчыва, багатае
фосфарам, якое змяшчаецца ў клетачных ядрах.
НУКЛЕІНАВЫ (ад нуклеін); н-ыя кіслоты — тое, што і полінукпеатыды.
ІІУКЛЕОІД (ад лац. nucleus = ядро + -оід) — скапленне ядзернага рэчыва бактэрыяльнай клеткі.
НУКЛЕОЛЬ (лац. nucleolus = ядзерца) — пастаянная састаўная частка ядра расліннай і жывёльнай клеткі.
НУКЛЕУС (лац. nucleus = ядро) — 1) невялікая сям’я пчол, у якой гадуецца пчаліная матка; 2) частка каменнага жаўлака, ад якога ў каменным веку адколвалі пласцінкі для вырабу прылад.
НУКЛІДЫ (ад лац. nucleus = ядро) — фіз. агульная назва атамаў, якія адрозніваюцца колькасцю нуклонаў у ядры або, пры аднолькавай колькасці нуклонаў, змяшчаюць розную колькасць пратонаў ці нейтронаў.
НУКЛбН (ад лац. nucleus = ядро) — агульная назва часціц атамнага ядра — пратонаў і нейтронаў.
НУЛІСЙМІЯ (ад лац. nullus = нізкі + сома) — адсутнасць у храмасомным наборы клегак арганізма якой-н. пары гамалагічных храмасом у норме, уласцівай дадзенаму віду; прыватны выпадак анеуплаідыі.
нуліфжАцыя (н.-лац. nullificatio, ад лац. nullus = ніякі + facere = рабіць) — пазбаўленне ўсякага значэння, ануляванне; н. г р о ш а й — скасаванне дзяржавай абясцэненых папяровых грашовых знакаў.
НУЛЬ (лац. nullus = ніякі) — 1) лічбавы знак «О», які абазначае адсутаасць велічыні; прыпісаны да лічбы справа ўдзесяцярае яе; 2) умоўная велічьшя, адносна якой вылічаюцца інпіыя велічыні; 3) перан. што-н. вельмі малое, нікчэмнае (напр. н. вынікаў, н. увагі).
НУЛЬ-ПІДЫКАТАР (ад нуль + індыкатар) — прыбор для фіксаванпя адсутнасці электрычнага току або напружашія ў электрычным ланцугу (напр. гальванометр, фотаэлемент і інш.).
НУМАР (лац. numerus = лік) — 1) парадкавы лік прадмета ў радзе яму падобных (напр. н. дома); 2) прадмет, абазначаны пэўным лікам па парадку (напр. свежы н. газеты); 3) размер адзення, абутку і інш.; 4) асобны пакой у гасцініцы; 5) асобная частка канцэртнай праграмы (напр. эстрадны н.); 6) якін. нечаканы, дзіўны ўчынак (напр. выкінуць н.).
НУМАРАВАЦЬ (лац. numerare) — ставіць на чым-н. нумары ў паслядоўпым парадку.
НУМАРАТАР (лац. numerator = лічыльнік) — апарат, пры дапамозе якога нумаруюцца аблігацыі, білеты, квітанцыі і іпшыя дакументы.
НУМАРАЦЬІЯ (лац. numeratio) — 1) мат. сукупнасць прыёмаў абазначэння (запісу) і назвы лікаў; злічэнне; 2) лічбавае абазначэнне прадметаў, размешчапых у паслядоўным парадку (напр. н. кватэр, н. старонак).
НУМІЗМАТ (ад гр. nomisma, -atos = манета) — збіральнік манет і медалёў; спецыяліст у галіне нумізматыкі.
НУМІЗМАТЫКА (ад гр. nomisma, -atos = малета) — дапаможная гістарычная дысцыпліна, якая вывучае манеты, медалі, ордэны і значкі.
НУМУЛІТ (ад лац. nummulus = манетка) — вымерлая марская аднаклетачная жывёліла са піматкамернай ракавінай у выглядзе плоскай спіралі; была распаўсюджана ў палеагене.
9 >>
НУНЦЬШ (лац. nuntius) — пастаянны дыпламатычны прадстаўнік рымскага папы пры ўрадзе якой-н. дзяржавы (параўн. легагп 2).
НУС (гр. nus = розум) — дух, розум, сэнс, думка як цэнтральныя паняцці старажытнагрэчаскай філасофіі.
НУТ (тур. nohut) — травяністая расліна сям. бабовых, якая вырошчваецца як харчовая і кармавая пераважна ў Афрыцы, Сярэд. і Малой Азіі; іігградукавана на Беларусі.
НУТАЦЫЯ (лац. nutatio = хістанне) — 1) фіз. адна з форм хістаніія на восі цела, якое верціода (напр. н. артылерыйскага снарада); 2) абарачальны рух вершалін растучых органаў раслін, абумоўлены нераўнамерным ростам розных іх бакоў.
НУТРЫЦЫЯЛОГІЯ (ад п.-лац. nutritio = харчаванне + -логія) — навука аб харчаванні чапавека і жывёл, якая вывучае фізіялогію, біяхімію і гігіену харчавання.
НУТРЫЯ (ісп. nutria, ад лац. lutra = выдра) — млекакормячая жывёла атрада грызуноў з каштоўным футрам; бачотны бабёр.
НУТЧФІЛЬТР (пям. Nutschfilter, ад nutschen = ссаць) — самы прос-
О
ты філыпр, у якім вадкасць прасочваецца праз порыстыя керамічныя пліты або тканіну, што ляжыць на краце.
НУЦ§ЛУС (ад лац. nucella = арэшак) — цэнтральная частка насеннага пачатка голанасенных і пакрытанасенных раслін, з якой развіваецца зародкавы мяшок.
НЫРКА (ст.-польск. nyrka, ад с.-в.-ням. піеге) — парны орган мочавыдзялення ў чалавека і пазваночных жывёл.
НЬЮ-ГЕМПШЬІР (аіігл. New Hampshire = назва пітата ў ЗША) — мяса-яечная парода курэй, выведзеная ў ЗША.
НЬЮС-Р^ЛІС (фр. news-relise) — тэхнічныя дадзеныя аб тавары, аб самой кампаніі, якія дазваляюць спажыўцу атрымаць шырокую інфармацыю аб прадмеце размовы.
НЬЮТАН [англ. I.Newton = прозвішча англ. фізіка (1643—1727)] — адзінка вымярэпня сілы ў Міжнароднай сістэме адзінак (СІ), роўная сіле, якая целу масай 1 кг надае паскарэнне 1 м/с2
НЬЮФІЎНДЛЕНД (англ. Newfoundland = назва вострава ля ўсходніх берагоў Паўн. Амерыкі) — парода буйных службовых сабак з доўгай чорнай шэрсцю, якія выкарыстоўваюцца для выратавання тапельцаў і як вартаўнічыя; вадалаз.
НЭНДЗА (польск. n§dza) — 1) нястача, беднасць, галеча; 2) туга, нуда; 3) перан. той, хто ўвесь час ные, скардзіцца.
НЭСЭС^Р (фр. necessaire = неабходпы) — шкатулка з наборам прылад дая шыцця, туалету і інш.
НЮ (фр. nu = голы) — адлюстраванне жаночага цела ў выяўленчым мастацтве.
НЮАНС (фр. nuance) — адценне, ледзь прыкметнае адрозненне ў чым-н. — у гуках, колерах, меркаваннях і г.д.
НЯКЕРА (н.-лац. neckera) — лістасцябловы мох сям. някеравых, які трапляецца ў цяністых лясах, часцей на ствалах шыракалістых дрэў.
ОБЕР(ііям. ober = галоўны, старшы) — першая састаўная частка складаных слоў, якая выражае панятгці «вышэйшы», «старшы» (па пасадзе).
ОБЕР-АФІЦЭР (ад обер+ афіцэр) — афіцэрскае звагше ў арміях некаторых краін ад прапаршчыка да капігана ўключпа.
ОБЕРГРУПЕНФЮРЭР (ням. Obergruppenfiihrer) — званне ў СС у фапіысцкай Германіі, якое адпавядала званню генерала пяхоты.
ОБЕР-КАНДУКТАР (ад обер+ кандукпіар) — уст. галоўны кандуктар.
ОБЕР-ЛЕЙТЭНАНТ (ііям. Oberleutnant) — паручнік у пямецкай.
аўстрыйскай і ў даўняй польскай арміі.
ОБЕР-МАЙСТАР (ад обер+ майстар) — старшы майстар у доменных, пракатных і сталеплавільных цэхах.
ОБЕР-ПАЛІЦМАЙСТАР (ад обер+ паліцмайстар') — шэф паліцыі ў буйным горадзе ў царскай Расіі.
ОБЕР-ПРАКУРОР (ад обер+ пракурор) — 1) службовая асоба, якая ўзначальвала дэпартамент Сената ў царскай Расіі; 2) выніэйшая службовая асоба, якая на правах міністра ўзначальвала Сінод у царскай Расіі.
ОБЕРШАРФЮРЭР (ням. Oberscharfuhrer) — званне ў СС у фашысцкай Германіі, якое адпавядала званню фельдфебеля.
ОБЕРШТУРМБАНФКІРЭР (ням. Obersturmbannfuhrer) — званне ў СС у фапіысцкай Германіі, якое адпавядала званню падпалкоўніка. ОБЕРШТУРМФібРЭР (ням. Obersturmfuhrer) — званне ў СС у фашысцкай Гермаіііі, якое адпавядала званню обер-лейтэнанта.
бБЕР-ШЭНК (ням. oberschenk = старшы віначэрпій) — вышэйшы прыдворны чын 2-га класа ў Расійскай імперыі.
ОБЕР-ЯФРЭЙТАР (ад обер+ яфрэйтар) — старшы салдат у арміях некаторых еўрапейскіх краін.
ОВЫ (лац. ovum = яйцо) — яйцападобныя арнаментальныя матывы ў іанічным і карынфскім архітэктурных ордэрах.
ОГАН (гал. ogen = літар. вочы) — мар. пятля на канцы або на сярэдзіне троса, якая надзяваеода на мачту, рэю і інш.
6ДА (rp. ode = песня) — 1) урачысты верш, прысвечаны якой-н. значпай падзеі або асобе; 2) вакальная або вакальна-інструментальная кампазіцыя, якая ўслаўляе якую-н. ідэю або асобу.
ОДЭЛЬСТЫНГ (нарв. odelsting) — ніжняя палата нарвежскага парламента (стортынга)', параўн. лагтынг.
джРАГІС (літ. ozragis = казіны рог) — старадаўні літоўскі духавы музычны інструмент, зроблены з казінага рога.
бзы (шв. osar) — невысокія вузкія валы з ледніковых адкладаў (пяску, гравію, галькі і інш).
КНІГІ ОНЛАЙН
