Слоўнік іншамоўных слоў
У 2 т. Т. 2
Выдавец: Беларуская Энцыклапедыя
Памер: 736с.
Мінск 1999
ПАЛІСМЕН (англ. policeman) — паліцэйскі ў Англіі і ЗША і некаторых іншых краінах.
ПАЛІСПАСТ (гр. polyspastos = які нацягваеода многімі вяроўкамі) — грузапад’ёмны механізм з камбінацыі рухомых і нерухомых
блокаў, якія абгінаюцца канатам або тросам.
ПАЛІСПбРА (н.-лац. polyspora) — недасканалы грыб сям. мелавжоніевых, які развіваецца на сцёблах, галікках, лісці, зрэдку на галоўках сельскагаспадарчых культур сям. лёнавых.
ПАЛІСТЬІГМА (н.-лац. polystigma) — сумчаты грыб сям. палістыгмавых, які паразітуе на лісці Дрэў.
ПАЛІСТЫКТУС (н.-лац. polystictus) — губавы базідыяльны грыб сям. гіменахетавых, які расце на пнях, драўніне і каранях хвойных дрэў.
ПАЛІТАЛОГІЯ (ад гр. politikos = палітычны + -логія) — галіна навукі, якая вывучае палітычную арганізацыю і палігычнае жыццё грамадства, праблемы ўнутранай палітыкі і міжнародных адносін.
ПАЛГГб (фр. paletot) — верхняя мужчынская або жаночая вопратка, якая апранаецца на касцюм, сукенку і інш.
ПАЛІТОЛАГ (ад гр. politikos = палітычны + -лаг) — спевсьіяліст у галіне палітапогіі.
ПАЛІТРА (рус. палмтра, ад фр. palette = пласцінка) — 1) невялікая дошчачка з выразам для вяпікага пальца, на якой мастак расцірае і змешвае фарбы; 2) перан. сукупнасць вобразна-выяўленчых сродкаў у творчасці мастака, пісьменніка, кампазітара.
ПАЛІТРОПА (ад палі+ гр. tropos = паварот) — крывая на дыяграмах стану, якая адлюстроўвае тэрмадынамічны працэс.
ПАЛІТУРА (лац. politura = паліроўка) — 1) спіртавы лак з дадат-
кам смалістага рэчыва дая паліроўкі вырабаў з дрэва; 2) перан. глянец, бляск, наведзены паліраваннем.
ПАЛГГЫК (гр. politikos) — 1) палітычны дзеяч; 2) той, хто выяўляе такт і ўменне ў адносінах з людзьмі.
ПАЛГГЫКА [гр. politike (techne) = уменне кіраваць дзяржавай) — 1) дзейнасць органаў дзяржаўнай улады, партый, грамадскіх груп у галіне ўнутрыдзяржаўнага кіраваіпія і міжнародных адносін, адпаведаая іх інтарэсам і мэтам; 2) сукупнасць пытанняў і падзей унутранага і міжнароднага грамадскага жыцця; 3) характар чыіх-н. паводзін, накіраваны на дасягненне пэўнай мэты.
ПАЛПЬРШЫ (гр. politikos) — 1) звязаны з палітыкай', 2) дзяржаўны, грамадска-прававы; п. л а д — форма арганізацыі дзяржаўнай улады ў краіне.
ПАЛГГЭХНІКУМ (ад палі+ тэхнікум) — сярэдняя політэхнічная навучальная ўстанова.
ПАЛТУРУС (н.-лац. paliurus) — кустовая або дрэвавая расліна сям. крупіынавых, пашыраная ў Паўд. Еўропе, Зах., Усх. і Сярэд. Азіі; вырошчваецца як дэкаратыўная, выкарыстоўваецца для жывых агароджаў.
ПАЛІФАП (ад палі+ фагі) — арганізмы, якія ў адрозненне ад усёедных жывёл выкарыстоўваюць разнастайііы корм пэўнай групы (раслінны, жывёльны ці мяшаны); параўн. пантафагі, манафагі, стэнафагі.
ПАЛІФАПЯ (гр. polyphagia) — 1) здольнасць жывіцца разнастайнымі жывёльнымі і расліннымі
кармамі пэўнай групы (параўн. пантафагія)', 2) празмернае ўжыванне ежы, выкліканае ўзмоцненымі працэсамі засваенпя пажыўных рэчываў.
ПАЛІФАГУС (н.-лац. polyphagus) — ніжэйпіы грыб сям. рыцыдыевых, які развіваецца на водарасцях.
ПАЛІФОННЫ (гр. polyphonos) — муз. многагалосы, мілагучны.
ПАЛІФТОНГ (гр. polyphthongos = многагалосы) —пінгв. спалучэнне некалькіх гукаў, што выконваюць ролю адной фанемы.
ПАЛІХЁТЫ (ад палі+ гр. chaeta = шчацііжа) — клас кольчатых чарвей; жывуць у морах і часткова ў прэсных вадаёмах.
ПАЛІХРОМІЯ (ад гр. polychromes = шматколерны) — 1) шматколернасць твораў дэкаратыўнапрыкладнога мастацтва, скулыпуры, архітэктуры; 2) палігр. друкаванне некалькімі фарбамі.
ПАЛІЦМАЙСТАР (ням. Роііzeimeister) — начальнік паліцыі ў буйных гарадах некаторых краін, a таксама ў царскай Расіі.
ПАЛІЦЫЯ (с.-лац. роіісіа, ад гр. politeia = урад, дзяржаўны лад) — адміністрацыйпы орган для аховы бяспекі існуючага ладу і падгрымання парадку ў некаторых краінах (напр. крымінальная п., палітычная п.), а таксама асобы, якія служаць у гэтым органе.
ПАЛІШЫНЕЛЬ (фр. polichinelle, ад іт. pulcinella) — камічны персанаж французскага народнага тэатра.
ПАЛІЭДР (гр. polyedros = мнагагранны) — геаметрычнае цела, абмежаванае з усіх бакоў плоскімі
многавугольнікамі; шматграннік (напр. куб, паралелепіпед, прызма).
ПАЛІЯТЬІЎ (фр. palliatif, ад лац. palliatus = прыкрыты) — 1) лякарства або іншы сродак, які дае часовую палёгку хвораму, але не вылечвае хваробу; 2) перан. сродак, які дае часовы выхад з цяжкага становішча; паўмера.
ПАЛМ (англ. palm = далонь) — адзінка даўжыні ў англійскай сістгаме мер, роўная 7,62 см.
ПАЛбГРАФ (ад гр. раііо = трасу + -граф) — прыбор, які рэгіструе вібрацыю суднаў, мастоў, будаўнічых канструкцый.
ПАЛОНІЙ (н.-лац. polonium, ад с.-лац. Polonia = Польшча) — радыеактыўны хімічны элемент, мяккі серабрыста-белы метал, падобны па сваіх уласцівасцях на тэлур і вісмут, выкарыстоўваецца ў атамнай прамысловасці.
ПАЛТУС (ад фін. pallas, paltaan = камбала) — прамысловая рыба сям. камбалавых.
ПАЛТЭРГЁЙСТ (ням. Poltergeist = гном, дамавік, ад poltem = грукатаць + Geist = дух) — дамавік, містычны дух, нябачная істота, якая выяўляе сваю прысутнасць і халерычны тэмперамент шумам і перасоўваннем прадметаў.
ПАЛУНДРА (ад гал. val onder = падзенне ўніз) — выкрык, які перасцерагае аб небяспецы, у мове маракоў і партовых грузчыкаў.
ПАЛУЦЬІТ (англ. pollucite, ад лац. Pollux = імя старажытнарымскага міфічнага героя) — мінерал класа сілікатаў, бясколерны, празрысты; руда цэзію.
ПАЛЬМАРУЖА (ад пальма + ружа) — травяністая расліна сям. злакавых, пашыраная ў сухіх раёнах Індьіі, на Сайшэльскіх і Зондскіх астравах, з якой здабываюць прыгодны для парфумерыі алей.
ПАЛЬМЕЛА (н.-лац. palmella) — каланіяльная зялёная водарасць сям. пальмелавых, якая пашырана ў прэсных і саланаватых вадаёмах і ў глебах.
ПАЛЬМЕЛАЦЬІСЦІС (н.-лац. palmellocystis) — каланіяльная зялёная водарасць сям. пальмелавых, якая трапляецца ў прэсных і саланаватых водах у планктоне, сярод абрастанняў і скопішчаў водарасцей.
ПАЛЬМЕЛдпСІС (н.-лац. раіmellopsis) — каланіяльная зялёная водарасць сям. пальмелопсідавых, якая трагоіяецца ў планктоне і бенпгасе рыбагадоўчых сажалак, невялікіх лужын, зрэдку ў азёрах.
ПАЛЬМІРЫ (н.-лац. раішегі) — рыба атрада карпападобных, якая водзіцца ў вадаёмах Калумбіі; вядома як акварыумная.
ПАЛЬМЁТА (фр. palmette) — 1) архітэктурнае аздабленне ў выглядзе стылізаванага веерападобнага ліста пальмы; 2) пладовы сад з дрэў, кроны якіх сплюшчаны з боку міжраддзяў і самкнуты ў напрамку рада, а асноўныя галіны дрэў размешчаны ў адной вертыкальнай плоскасці.
ПАЛЬМІРА (ар. Palmira = назва старажытнасірыйскага горада) — 1) паэтычная назва гарадоў, архітэктура якіх уражвае раскошай і манументальнасцю; 2) веералістая пальма, пашыраная ў трапічнай Азіі і Афрыцы; дае цукар, віію, спірт, воцат, паперу, драўніну; 3)
адна з гарнітур друкарскіх шрыфтоў.
ПАЛЬМШІН (ад лац. palmes, -mitis = пальмавая галінка) — арганічнае злучэнне, якое ўваходзіць у склад пальмавага алею і іншых тлушчаў; ужываецца для вырабу мыла і свечак.
ПАЛЬМЫ (н.-лац. pahnae) — сямейства вечназялёных дрэвавых або кустовых паўднёвых раслін класа аднадольных з буйным перыстым або веерападобным лісцем і мяцёлчатымі або коласападобнымі суквеццямі; даюць ядомыя плады (фінікі, арэхі, какосы), алей, цукар, віно, спірт, раслінны воск, каштоўную драўніну; некаторыя (напр. сагавая, алейная, фінікавая, какосавая) — аб’ект трапічнага земляробства; многія вырошчваюцца як дэкаратыўныя.
ПАЛЫіАцЫЯ (лац. palpatio = абмацванне) — мед. метад абследавання хворага шляхам абмацвання пальцамі або далонямі рук.
ПАЛЬГПТАЦЫЯ (лац. palpitatio = біццё) — мед. узмацненне біцця сэрца.
ПАЛЬПЫ (ад лац. раіраге = гладзіць, абмацваць) — 1) прыдаткі прастоміума кольчатых чарвей, якія выконваюць функцыю органаў дотыку і нюху; 2) прыдаткі каўнерыка хабатка кляшчоў.
ПАЛЮДАМЕНТ (лац. paludamentum = вайсковы плашч) — 1) доўгі прамавугольны плашч з засцежкай на плячы, які насілі ў Стараж. Рыме; 2) тэатр. занавес, які ўтварае над сцэнай нібыта скляпенне.
ПАЛЮЦЫЯ (лац. pollutio) — міжвольнае вывяржэнне семені ў мужчын, якое адбываецца ў сне.
ПАЛЯ (польск. pal < с.-в.-ням. pfal, ад лац. palus) — забіты ў грунт слуп, які служыць апорай у розных збудаваннях.
ПАЛЯНДВІЦА (польск. pol^dwiса) — мяса вьпнэйшага гатунку з сярэдняй часткі свіной тушы каля хрыбетніка.
ПАЛЯРАГРАМА (ад лац. polaris = палярны + -грама) — крывая залежнасці сілы току ад напружання, якую атрымліваюць пры дапамозе палярографа.
ПАЛЯРАГРАФІЯ (ад лац. polaris = палярны + -графія) — электрахімічны метад аналізу, які грунтуецца на вымярэнні залежнасці паміж сілай току і канцэнтрацыяй рэчыва, што абумоўлівае гэты ток.
ПАЛЯРНЫ (с -лац. polaris) — 1) які знаходзіцца на полюсе або ў раёне полюса (напр. п-ая станцыя, п. дзень); 2) перан. супрацьлеглы (напр. п-ыя погляды).
ПАЛЯРОГРАФ (ад лац. polaris = палярны + -граф) — прыбор для паляраграфіі.
ПАЛЯРОІД (ад с.-лац. polaris = палярны + -оід) — святлафільтр са штучна вырабленага матэрыялу ў выглядзе тонкай плёнкі з празрыстых крышталёў, дзе адбываецца падвойнае пераламленне праменяў і палярызацыя святла.
ПАЛЯРЫЗАТАР (ад палярызацыя) — аптычнае ўстройстаа, у якім адбываецца палярызацыя святла.
ІІАЛЯРЫЗАЦЫЯ (фр. polarisation, ад с.-лац. polaris = палярны) — 1) уласцівасць светлавых і электрамагнітных вагаітяў адбывацца ў адной пэўпай плоскасці; 2) адкладанне на электродах розных
рэчываў, якія паслабляюць сілу току.
ПАЛЯРЬІМЕТР (ад с.-лац. polaris = палярны + -Memp} — прыбор для вызначэння ступені палярызацыі святла, а таксама для вымярэння вугла павароту плоскасці палярызацыі святла.
ПАЛЯРЫМЕТРЫЯ (ад с.-лац. polaris = палярны + -метрыя) — даследаванне структуры, уласцівасцей і складу рэчываў з выкарыстаннем з’яў палярызацыі святла.
ПАЛЯРЬІНА (фр. pelerine, ад п,лац. pelegrinus = вандроўнік) — шырокая кароткая накідка на плечы, а таксама вялікі круглы KayHep.
ПАЛЯРЫСКбп (ад с.-лац. polaris = палярны + -скоп) — аптычны прыбор для выяўлення палярызацыі святла.
ПАЛЯЯ [гр. palaia (diatheke) = Стары запавет] — помнік старажытаарускай пісьменнасці, у якім падаюцца падзеі, апісаныя ў Старым запавеце.
ПАМАДА (фр. pommade) — пахучая касметычная мазь.
ПАМАЛбгіЯ (ад лац. pomum = плод + -логія) — навука аб сартах пладовых і ягадных раслін.
КНІГІ ОНЛАЙН
