Слоўнік іншамоўных слоў
У 2 т. Т. 2
Выдавец: Беларуская Энцыклапедыя
Памер: 736с.
Мінск 1999
ПЕТЎШЯ (фр. petunia, ад індз. petuma) — травяністая расліна сям. паслёнавых з буйнымі яркімі квегкамі розных колераў, пашыраная пераважна ў Паўд. Амерыцы; на Беларусі вырошчваецца як дэкаратыўная.
ПЕТЫМІТР (фр. petit-maitre = франт) — уст. сатырычны вобраз маладога франта.
ПЕТЫТ (фр. petit = маленькі) — друкарскі шрыфт, кегель якога роўны 8 пунктам (каля 3 мм).
ПЕТЬІЦЫЯ (лац. petitio) — пісьмовае калектыўнае прашэнне, накіраванае оргалам улады.
ПЕТЭХІЯ (іт. petecchie = плямы) — дробнае кропачнае кровазліццё на скуры або слізістых абалонках.
ПЕЦЫЦА (н.-лац. peziza) — сумчаты грыб сям. пецыцавых, расце на вільготнай глебе, гноі, гнілой драўніне.
ПЕЯРАТЬІЎНЫ (ад лац. реіог = горшы) — неадабральны, уніжальны.
Ш (гр. п = літара грэчаскага алфавіта, якая абазначае гук «п») — мат. ірацыянальны лік, роўны адносінам даўжыні акружнасці да дыяметра.
швдня (польск. piwonia, ад фр. pivoine) — травяністая расліна сям. півоневых з вялікімі чырвонымі, ружовымі ці белымі кветкамі, пашыраная ва ўмераных і горных зонах Еўразіі, на захадзе Паўн. Амерыкі; на Беларусі вырошчваецца як дэкаратыўная.
ШГАПАГІ (ад гр. pyge = крыж + pagos = скаваны) — парок развіцця, пры якім блізняты зрасліся ў вобласці крыжа (параўн. ксіфапагі).
ШГАСТЫЛЬ (ад гр. pyge = крыж + stylos = слупок) — задні канец хрыбетніка ў рада жывёл, прадстаўлены зросшыміся пазванкамі; копчык (напр. у птушак).
ШГАТРЫКС (н.-лац. pygathгіх) — танкацелая малпа шэрай афарбоўкі з чырвонай папярочнай паласой на грудзях, якая водзіцца ў трапічных лясах Паўн.-Усх. Азіі. ГШІДЫЙ (ад гр. pyge = зад) — задні аддзел брушка ў насякомых.
ГПГМАЛІЁН (грPygmalion = імя міфічнага старажытнагрэчаскага скулыггара, які закахаўся ў вылепленую ім статую Галатэі) — асоба, закаханая ў свой твор.
ПІГМЕЙ (гр. pygmaios = велічынёй з кулак) — 1) прадстаўнік нізкарослых плямён у Цэнтр. Афрыцы і Паўд.-Усх. Азіі; 2) перан. чалавек надта малога росту; 3) перан. нікчэмны, абмежаваны чалавек.
ШГМЕНТ (лац. pigmentum) — 1) асобае рэчыва ў жывёльных і раслінных арганізмах, якое надае афарбоўку тканкам арганізма і ўдзельнічае ў розных арганічных працэсах; 2) хімічнае злучэнне, якое ў выглядзе парашкоў прымяняецца дая фарбавання пластмас, гумы, хімічных валокнаў і г.д.
ШГМЕНТАЦЫЯ (рус. пмгментацня, ад лац. pigmentum = пігмент) — афарбоўка тканак жывых арганізмаў, абумоўленая наяўнасцю пігмента (напр. колер скуры, валасоў).
ШГМбіД (ад гр. pygmaios = велічынёй з кулак + -оід') — умоўная назва прадстаўніка нізкарослых плямён у Цэнтр. Афрыцы і некаторых абласцях Паўд.-Усх. Азіі.
ШЕЛАГРАФІЯ (ад гр. pyelos = лаханка + -графія) — метад рэнтгеналагічнага даследавання нырак.
ШЕЛАНЕФРЬІТ (ад гр. pyelos = лаханка + nephros = нырка) — запаченне нырачных лаханак, ускладненае запаленнем нырак.
ГПЕЛІТ (ад гр. pyelos = лаханка) — запаленне нырачных лаханак.
ШЕМІЯ (ад гр. руоп = гной + -емія) — форма сэпсісу, пры якой у розных органах утвараюцца шматлікія метастатычныя гнойнікі.
ГПЕСМЫ (н.-лац. piesmatidae) — сямейства насякомых атрада паўцвердакрылых; дробныя светлаафарбаваныя клапы; раслінаедныя. ШЕТЬІЗМ (фр. pietisme, ад лац. pietas = набожнасць) — 1) містычная плынь у лютэранстве, паслядоўнікі якой прапаведавалі рэлігійна-маральнае самаўдасканаленне, набожнасць, аскетызм, містыку; 2) рэлігійна-місшчны настрой (часта прытворны), набожнасць.
ГПЕТЭТ (ням. Pietat, ад лац. pietas, -atis = набожнасць) — глыбокая павага, пачцівыя адносіны да каго-н., чаго-н.
ішкАма (англ. pyjama, ад інд. pajdzama) — хатняе або спальнае адзенне (куртка і пгганы).
ШЖОН (фр. pigeon = голуб) — пусты, франтаваты малады чалавек.
111'3 АЛІТЫ (ад гр. pisos = rapox + -літ) — скапленш слаба сцэментаваных ваппяковых ааліпгаў памерам больш за 2 мм у папярочніку.
ШЗАУРА (н.-лац. pisaura) — павук сям. пізауравых; жыве на ўзлесках, палянках.
ГПК (фр. ріс) — 1) вострая вяршыня гары; 2) кароткатэрміновы рэзкі
П
пад’ём у развшш чаго-н. (напр. п. атмасфернага ціску); г а д з і н a п. — час найбольшага напружання ў рабоце транспарту.
ШКА (фр. pique) — зброя ў выглядзе доўгага дрэўка з вострым металічным наканечнікам.
ПІКАДбР (ісп. picador, ад рісаг = калоць) — коннік, удзельнік бою быкоў у Іспаніі, які ўколамі пікі прыводзіць у шаленства быкоў.
ІІІКАЛА (іт. piccolo = ліпіар. маленькі) — назва самага малепькага і самага высокага па гучанню музычнага інструмента (напр. маленькая флейта, маленькая домра і Г.Д.).
ШКАНТНЫ (фр. piquant = калючы) — 1) востры на смак (напр. п. соус); 2) перан. які выклікае востры інтарэс, цікавасць (напр. п. выпадак); 3) перан. прываблівы, спакуслівы (напр. п-ая знешнасць).
ГПКАП (англ. pick-up, ад pick up = паднімаць) — 1) невялікі аўтамабіль, звычайна з адкрытым кузавам і з адкіднымі сядзеннямі каля бартоў, 2) прыстасаванне ў камбайне для падбірання скошаных сцёблаў і транспартавання іх у малацільны апарат.
ШКАТАЖ (фр. picotage) — убіванне паміж цюбінгамі драўляных кліноў, каб крапленне шахты было цалкам воданепранікальным.
ІІІКЁ 1 (фр. pique) — амаль вертыкальнае зніжэнне самалёта на вялікай хуткасці; пікіраванне.
ШКЕ 2 (фр. pique) — баваўняная або шаўковая тканіна палатнянага перапляцення з рубчыкам уздоўж асновы.
ГПКЙТ (фр. piquet = калок, вяха) — 1) невялікі ваенны вартавы атрад, застава (напр. конны п.); 2) група бастуючых рабочых дая аховы прадпрыемства ад пранікнення штрэйкбрэхераў, 3) пункт мясцовасці, адзначаны колікам, забітым роўна з паверхняй зямлі, які служыць для ўстаноўкі на ім рэйкі пры нівеліраванні і замацаванці трасы на мясцовасці; 4) адзінка вымярэння даўжыні чьпуначных ліній; 5) старадаўняя гульня ў карты.
ШКЕТАВАЦЬ (фр. piqueter) — ахоўваць што-н., знаходзячыся ў пікеце.
ШКЕТАЖ (фр. piquetage = устанаўленпе колікаў) — выбар пунктаў на мясцовасці і адзначэнне іх калкамі пры нівеліраванні.
ГЙКІ (фр. pique) — картачная масць з малюпкам у выглядзе чорнага наканечніка пікі; віны.
ШКІРАВАЦЦА (фр. piquer) — абменьвацца з’едлівымі, колкімі заўвагамі.
ШКІРАВАЦЬ (фр. piquer = літар. калоць) — зніжацца амаль вертыкальна і на вялікай хуткасці (пра самалёт).
ШКІРОУКА (ад фр. piquet = кол, калок) — перасадка маладых агароднінных, пладовых, дэкаратыўных і некаторых тэхпічных раслін для паляпшэння ўмоў іх росту.
ПІКНАЗОНД (ад гр. pyknos = шчыльны + зонд) — прыбор для хуткага вызначэння шчыльнасці марской вады на розных глыбінях.
ГПКНАЛЕПСІЯ (ад гр. pyknos = часты + lepsis = прыступ) — кароткія і шматлікія прыступы памутнення свядомасці ў дзяцей
(пры адсутнасці парушэння псіхікі).
ШКНАСПбРЫ (ад гр. pyknos = шчыльны + споры) — тое, што і спермацыі.
ПІКНАТЭЛІЯ (н.-лац. pycnotheІіа) — кусцісты сумчаты лішайнік сям. кладоніевых, які расце на пясчаных і гліністых глебах, на дзюнах, тарфяніках.
ПІКНІДА (ад гр. pyknos = шчыльны) — умяшчальня бясполых спор многіх грыбоў і лішайнікаў.
ГПКШК (ад гр. pyknos = шчыльны) —уст. чалавек пікнічнага тыпу-
ПІКШК (англ. picnic) — вясёлая прагулка з кампаніяй за горад, звычайпа з закускай.
ПІКНІЧНЫ (гр. pyknos = шчыльны) — поўны, тлусты; п. ты п — тып целаскладу чалавека, які характарызуецца шырокай каранастай фігурай і кароткай шыяй.
ПІКНОМЕТР (ад гр. pyknos = шчыльны + -мепір) — прыбор для вызначэпяя ўдзельнай вагі вадкасцей і цвёрдых цел невялікага аб’ёму.
ГПКРЬІНАВЫ (ад гр pikros = горкі); п-ая кіслата — тое, што і трынітрафенол.
ШКРЫТ (ад гр. pikros = горкі) — горная парода, складзеная з алівіну і клінапіраксепу.
ПІКТАГРАМА (ад лац. pictus = маляўнічы + -грама) — умоўны малюнак на дрэве, косці, камені, які служыў у старажытным пісьме для паведамлення аб важных падзеях.
ШКТАГРАФІЯ (ад лац. pictus = маляўнічы + -графія) — старажыт-
ная форма пісьма пры дапамозе ўмоўных малюнкаў на дрэве, косці, камені і іншых матэрыялах.
ШКТАКАРТА (ад лац. pictus = мачяўнічы + карта) — тое, што і піктаграма.
ПІКУЛІ (англ. pickles) — прыправа да некаторых страў, прыгатаваная з дробна нарэзанай марынаванай гародніны.
ШЛАБОЛ (н.-лац. pilobolus) — ніжэйшы грыб класа зігаміцэтаў, які развіваецца на экскрэментах жывёл.
ГПЛАКАРШП (н.-лац. рііосагріпа, ад гр. pilos = шапка, шлем + karpos = плод) — лекавы прэпарат, алкалоід, які атрымліваюць з лісця пілакарпуса і прымяняюць пры лячэнні глаўкомы і некаторых іншых хвароб.
ГПЛАКАРГГУС (н.-лац. pilocarpus, ад pilos = шапка, шлем + karpos = плод) — вечназялёная кустовая расліна сям. рутавых з перыстым лісцем і дробнымі зеленаватымі кветаамі ў суквеццях, пашыраная ў Паўд. і Цэнтр. Амерыцы.
ШЛАРАСПАЗМА (ад гр. pyloros = прываротнік + спазма) — спазма выходнай часткі страўніка пры неўрозах, язве страўніка і інш.
ГПЛАРАСТЭНОЗ (ад гр. pyloros = прываротнік + стэноз~) — звужэнне выходнай часткі страўніка пры язве страўніка, пухлінах і ілш.
ПІЛАРЫЧНЫ (ад гр. pyloros = прываротнік) — звязапы з заднім аддзелам стрававальных органаў жывёлы.
ШЛАТАВАЦЬ (фр. piloter) — кіраваць лятальным апаратам.
ГПЛАТАЖ (фр. pilotage) — майстэрства кіраваць ляталыгым апаратам (напр. вышэйшы п).
ШЛАЎ-ЛАВА (ад англ. pillow = падушка + лава) — лава, якая вылілася пераважна ў ваду; мае форму шароў, эліпсоідаў са шкляной паверхняй.
ГПЛЁЗІЯ (н.-лац. pylaisia) — лістасцябловы мох сям. гіпнавых, які трапляецца на кары дрэў, радзей на гнілой драўніне.
ІПЛЕРС (англ. pillars, мн. ад pillar = слуп, падпора) — вертыкальная стойка для падгрымкі палубы судна.
шлёя (н.-лац. рііеа) — травяністая расліна сям. крапіўных з эліпсоідным лісцем, пашыраная ў тропіках; на Беларусі вырошчваецца як лісцева-дэкаратыўная.
ШЛН РЫМ (польск. pielgrzym < с.-лац. pelegrinus, ад лац. peregrinus = чужаземны) — 1) вандроўны багамолец, паломнік; 2) перан. вандроўнік, падарожны.
шлбн (іт. рііопе, ад гр. pylon = вароты) — масіўная калона, якая служыць апорай перакрыццяў або ставіцца па баках уваходаў у паркі, на масты і інш.
ШЛОТ (фр. pilote) — той, хто кіруе лятальным апаратам; лстчык.
ШЛОТ-АЭРАНАЎТ (ад пілот + аэранаўт) — пілот, які лятае на паветраных шарах.
ШЛЬ (фр. ріііе) — паляўн. загад сабаку кінуцца на дзічыну.
ІПЛЬНЫ (польск. рііпу) — 1) праніклівы, зоркі (напр. п. погляд);
2) уважлівы, неаслабпы (напр. п-ая праверка); 3) тэрміновы, неадкладны (напр. п-ая патрэба).
КНІГІ ОНЛАЙН
