Слоўнік іншамоўных слоў
У 2 т. Т. 2
Выдавец: Беларуская Энцыклапедыя
Памер: 736с.
Мінск 1999
ШРАФІТАВЫ (ад піра+ ты); п ы я водарасці — тое, што і пірафіты.
ШРАФІТЫ (н.-лац. pyrrophyta) — аддзел водарасцей; пераважна рухомыя аднаклетачныя або каланіяльныя арганізмы з двухбаковай сіметрыяй, для якіх характэрна размнажэнне бясполае (аўтаспорамі, зааспорамі) і палавое (ізагамія}, пашыраны ў прэсных і марскіх водах; пірафітавыя водарасці.
ПІРАФОБІЯ (ад піра+ -фобія) — псіхічнае захворванне, якое праяўляецца ў паталагічнай боязі агню.
ШРАфбРНЫ (ад піра+ гр. phoros = які нясе) — самазагаральны (напр. п-ыя металы).
ШРАХЛОР (ад піра+ хлор) — міііерал класа вокісаў і гідравокісаў бурага, жаўтавата-зялёнага колеру; сыравіна для атрымання ніобію.
ГПРАІЦН (гр. pyrrhotine = чырвань) — мінерал класа сульфідаў бронзава-жоўтага колеру; магнітны калчадан.
ГПРАЭЛЕКТРЬІЧНАСЦЬ (ад піра+ электрычнасць) — узбуджэнне электрьгчных зарадаў на
паверхні крышталёў ад награвання або ахаладжэння іх.
ШРГЕЁМЕТР (ад гр. руг = агонь + ge = зямля + -метр) — прыбор для вымярэння інтэнсіўнасці эфектыўнага вылучэння зямной паверхні.
ІЛРГЕЛІЁМЕТР (ад гр. руг = агонь + геліёметр) — прыбор для вымярэння прамянёвай энергіі, якая прыходзіць на Зямлю ад СонЦа.
ШРКЕ (ням. Pirquet = прозвішча аўсгр. педыятра) — скурная прывіўка, якая ўстанаўлівае наяўнасць або адсутнасць у арганізме туберкулёзнай інфекцыі.
ГПРОГА (фр. pirogue < ісп. piragua, ад караіб. piragva) — вузкая доўгая лодка караібаў і народаў Акіяніі.
шр6л (ад піра+ -ол) — гетэрацыклічнае злучэнне, бясколерная вадкасць, якая змяшчаецца ў каменнавугальнай смале; выкарыстоўваецца для атрымання лекавых прэпаратаў, для дэзінфекцыі.
ШРОЛІЗ (ад піра+ -ліз) — расшчапленне складаных арганічных злучэнняў на прасцейшыя пры высокай тэмпературы, што адбываецца пры каксаванні вугалю, крэкінгу нафты і ііші.
ШРОМЕТР (ад піра+ -мепір) — прыбор для вымярэння высокіх тэмператур (вышэй за 600°С).
ГПРОП (гр. pyropos = вогненны) — мінерал класа сілікатаў гранат2 чырвонага колеру; празрыстая разнавіднасць з’яўляецца каштоўным каменем.
ПІРС (гр. piers, мн. ад pier = слуп, прычал) — партовае збудаванне
для прычальвання суднаў з двух бакоў.
ПІРУЭТ (фр. pirouette) — 1) поўны кругавы паварот усім целам на наску адной нагі (у танцы); 2) хуткае вярчэнне цела вакол вертыкальнай восі ў фігурным катанні на каньках; 3) паварот каня на задніх нагах пры верхавой яздзе.
ШРЫДАКСІН [ад пірыдз(ін) + гр. oksys = кіслы] — тое, што і адэрмін.
ГПРЫДЗШ (гр. pyridion = вогнік) — арганічнае злучэнне гетэрацыклічнага рада, бясколерная празрыстая вадкасць з непрыемным пахам; выкарыстоўваецца ў вьггворчасці фарбавальнікаў, лекавых прэпаратаў, пестыцыдаў і інш. ГПРЫЛЁН (ад гр. руг = агонь + у 1е = рэчыва) — лекавы прэпарат, які выкарыстоўваецца пры спазмах перыферычных сасудаў, хваробе страўніка і дванаццаціперснай кішкі.
ШРЫМІДЗШ (ням. pyrimidin, ад гр. pyridion = вогнік) — гетэрацыклічнае злучэнне, ядро якога з’яўляецца структурным фрагментам нуклеінавых кіслот.
ШРЫТ (гр. pyrites = абпалены агнём) — мінерал класа парсульфідаў жоўтага колеру ў выглядзе зярністых мас з металічным бляскам; серны або жалезны калчадан. ПІРЫХІЙ (гр. pyrrichios, ад руггіche = ваяўнічы танец) — ненаціскная двухскладовая стапа ямба або харэя ў вершаскладанні.
ШРЭНАМІЦ^ТЫ (н.-лац. ругеnomycetiidae) — група сумчатых грыбоў падкласа эўаскаміцэпіаў з пладовымі целамі перытэцыямі', паіпыраны па ўсім зямным шарьг,
П пераважна сапратрофы, некаторыя — паразіты раслін.
ІПРЭНУЛА (н.-лац. pyrenula) — накіпны сумчаты лішайнік сям. пірэнулавых, які расце на кары лісцевых дрэў.
ГПРЭТРУМ (н.-лац. pyrethrum, ад гр. pyrethron) — 1) травяністая расліна сям. складанакветных, пашыраная ва ўмераных зонах, асобныя віды якой змяшчаюць інсектыцыднае рэчьпза, што выкарыстоўваецца для барацьбы са шкоднымі насякомымі; 2) парашок з гэтай расліны.
ШСТАЛЁТ (фр. pistolet) — кароткаствольная ручная агнястрэльная зброя для стральбы на блізкую адлегласць.
ШСТОЛЬ 1 (фр. pistole) —уст. тое, іпто і пісталет.
ГПСТОЛЬ 2 (фр. pistole, іт. pisto1а) — 1) даўнейпіая іспанская залатая манета, якая чаканілася ў 16— 18 ст. і змяшчала ад 5,92 да 6,2 г. золата; 2) назва залатых манет у Францыі, Італіі, Германіі 17—18 ст., роўных па вазе іспанскай манеце.
ШСТОН (фр. piston, ад іт. piston) — 1) невялікі металічны каўпачок з выбуховым рэчывам для запальвалня зарада ў патронах або снарадах; 2) круглая металічпая аправа, механічна прымацаваная да дзірачак у скуры, кардоне і інш., якія зроблены для зацягвапня шнуркоў; 3) клапан у музычным медпым духавым інструмепце.
ГПСТЫЯ (н.-лац. pistia) — травяністая расліна сям. ароідных з плаваючым светла-зялёным апушапым лісцем, пашыраная ў прэспых вадаёмах тропікаў і субтропікаў;
на Беларусі культывуецца ў акварыумах; вадзяная салата.
ШСУАР (фр. pissoir) — спецыяльная ракавіна са сцёкам для мачы ў му жчынскай прыбіральні.
ПІСЦЫКОЛА (н.-лац. piscicola) — род рыбіных п’явак; жывуць пераважна ў буйньгх рэках з дастатковым утрыманнем у вадзе кіслароДУ-
І1ІТА (ісп. pita) — валокны з лістоў амерыканскай агавы, з якіх вырабляюцца вяроўкі, канаты, рыбапоўпыя сеткі, папера і інш.
ШТАНАМбРФЫ (ад пітон + -морфы) — тое, што і мазазаўры.
ГПТОН (гр. python) — вялікая неядавітая змяя сям. удаваў, якая жыве пераважна ў джунглях Афрыкі, Паўд. і Паўд.-Усх. Азіі.
ГПТУІТРЫН (ад лац. pituita = слізь) — лекавы прэпарат, які выкарыстоўваецца пры слабой палавой дзейнасці, матачных кровацячэннях, а таксама як сродак для павьппэння тонусу кішэчніка і мачавога пузыра.
ПІТЫЙ (н.-лац. pythium) — ніжэйшы грыб сям. пітыевых, які развіваецца на ўсходах цукровых буракоў, капусты, агуркоў, радысу, салаты.
ІІІТЫЯ (н.-лац. pithya) — сумчаты грыб сям. саркасцыфавых, які развіваецца на ігліцы і галінках аслабленых раслін сям. сасновых і кіпарысавых.
-ШТЭК (гр. pithekos = малпа) — другая састаўная частаа складаных слоў, якая абазначае «выкапнёвая малпа».
ШТЭКАНТРАП (ад гр. pithekos = малпа + -антрап) — найбольш
paiuti выкапнёвы прадстаўнік чалавека.
ГПУРЬІЯ (ад гр. руоп = гной + -урыя) — выдзяленне з мачой гною пры запалепчых захворваннях нырак.
ПІФАГАРЭІЗМ [ад гр. Py thagoras = імя старажытнагрэчаскага філосафа і матэматыка (каля 580—500 да н.э.)] — аб’ектыўна-ідэалістычны напрамак у старажытнагрэчаскай філасофіі, заснаваны ў 6 ст. да н.э. філосафам і матэматыкам Піфагорам, прыхільнікі якога бачылі сутнасць рэчаў у колькасных адносінах, развівалі містыку лічбаў, лічылі, пгго Сусвет з’яўляецца гарманічнай сістэмай лікаў і іх адносін.
ПІФАС (гр. pithos) — вялікі гліняны яйцападобны сасуд, у якім у Стараж. Грэцыі захоўвалі зерне, ваду, віно і іншыя рэчывы.
ШФЕРА (іт. piffero) — італьянскі народны духавы інструмент тыпу валынкі.
ГПФЕРАРА (іт. pifferaro) — музыкант, які іграе на піфера.
ПІФІЧНЫ (ад піфія) — няясны, двухзначны.
ПІФІЯ (гр. Pythia = імя старажытнагрэчаскай жрыцы ў храме Апалона ў Дэльфах, якая прадказвала будучае) — асоба, якая робіць няяспыя, двухзначпыя вывады.
ПІХІЯ (н.-лац. pichia) — сумчаты грыб сям. цукраміцэтавых, які развіваецца ў глебе, на цукразмяшчальных субс іратах.
ГПХТА (ням. Fichte = сасна) — вечназялёнае хвойнае дрэва сям. сасновых, пашыранае пераважна ў гарах Паўн. паўшар’я; дае каштоўную драўніну, піхтавы бальзам,
піхтавы алей; на Беларусі вырошчваецца як дэкаратыўнае.
ПІЦА (іт. pizza) — блюда ў выглядзе праснака з запечанымі ў ім з таматным соусам кавалачкамі мяса, сыру, гародніны, грыбоў.
ШЦЫКАТА (іт. pizzicato, ад pizzicare = шчыпаць) — 1) спосаб ігры на струнным смычковым музычным інструменце, калі гук узнікае ў выніку шчыпання струн пальцамі; 2) музычны твор, які разлічаны на выкананне такім спосабам; 3) сольная жаночая варыяцыя ў балеце, якая выконваецца на пальцах у вострым, філігранным рытме.
ПІЦЭРЫЯ (ад піца) — закусачная, дзе гандлююць піцай.
ШЯГЁННЫ (ад гр. руоп = гной + -генны), п ы я бактэрыі — гнаяродныя бактэрыі.
ПІЯДЭРМІЯ (ад гр. руоп = гной + derma = скура) — запаленне скуры, выкліканае гнаяроднымі мікробамі.
ГПЯЛА (перс. реуаіе) — неглыбокая круглая пасудзіна без ручкі, з якой п’юць чай у Сярэд. Азіі і прылеглых абласцях.
ПІЯНА (іт. piano) — муз. ціха, не моцна (проціл. фортз).
ШЯНЕР (фр. ріоппіег = даследчык) — 1) чалавек, які першым пранік у недаследаванае месца, краіну; 2) перан. той, хто палажыў пачатак чаму-н. новаму ў галіне навукі, кулыуры; 3) член дзіцячай камуністычнай арганізацыі.
ШЯНЕФРОЗ (ад гр. руоп = гной + nephros = нырка) — гнойнае разбурэнне теанкі ныркі пры ўіварэнні ў ёй камянёў, зуберкулёзным паражэнні і інш.
ШЯНША (іт. pianino) — струнны ўдарна-клавішны музычпы інструмепт з вертыкальна нацягнутымі струнамі.
ШЯШСІМА (іт. pianissimo) — муз. вельмі ціха, цішэй, чым піяна.
ШЯШСТ (іт. pianista) — музыкант, які іграе на піяніна, раялі.
ПІЯНбЛА (англ. pianola) — 1) пнеўма-механічпы інструмент для ігры на піяніна без піяніста; 2) раяль, піяніна з такім інструментам.
ШЯРЭЯ (ад гр. руоп = пюй + rheo = цяку) — мед. гноецячэнне; альвеалярная п. — тое, што і парадантоз.
ПІЯСАВА (парт. piasava, з індз.) — валакно з лістоў некаторых трапічных пальм, якое выкарыстоўваецца ддя вырабу вяровак.
ШЯСАЛЬШНКС (ад гр. руоп = гной + salpinks = труба) — скапленне гною ў матачнай трубе ў выніку пранікнення ў яе ўзбуджальнікаў гнойнай інфекцыі.
ШЯСТР (іт. piastra = плітка) — 1) старажытная грашовая адзінка рознай вартасці ў Іспаніі, Партугаліі; 2) дробная грашовая адзіпка і манета ў Турцыі, Егіпце, Сірыі, Іардане, Ліване, Судане і некаторых іншых краінах.
ІПЯТОРАКС (ад гр. руоп = гной + thoraks = грудзі) — скапленне гною ў плеўральнай поласці ў выніку ўскладнення гнойпых працэсаў у лёгкіх або паддыяфрагмальнай прасторы.
ПЛАГІЕТЭЦЫЁЛА (н.-лац. ріаgiotheciella) — лістасцябловы мох сям. плагіятэцыевых, які трапляецца на глебе ў алешніках, на пнях, каранях і ствалах дрэў.
ПЛАГІЯГНЁЙС (ад гр. plagios = косы + гнейс) — метамарфічная горная парода, сланцаватая разнавіднасць гнейсаў, якая складаецца з плагіяклазу, кварцу і цемнаколерных мінералаў.
ПЛАГІЯГРАНГГ (ад гр. plagios = косы + граніт) — магматычная горная парода, складзеная з плагіякпазу, кварцу і цемнаколерных мінералаў, па складу падобная на граніт, але з меншай колькасцю каліевых палявых пшатаў.
КНІГІ ОНЛАЙН
