Слоўнік іншамоўных слоў
У 2 т. Т. 2
Выдавец: Беларуская Энцыклапедыя
Памер: 736с.
Мінск 1999
ПНЕЎМАТЫК (гр. pneumatikos паветраны) — 1) прыстасаванне для сціскапня і разрэджвання паветра; 2) напоўненая паветрам шына.
ПНЕЎМАТЫКА (гр. pneumatikos = паветраны) — 1) раздзел фізікі, які вывучае газападобныя целы; 2) пнеўматычная аўтаматыка.
ПНЕЎМАТЬГЧНЬІ (гр. pneumatikos = паветраны) — 1) які дзейнічае пры дапамозе сціснутага паветра; 2) які мае адносіны да пнеўматыкі.
ПНЕЎМАЭКТАМІЯ (ад гр. pneumon = лёгкія + ektome = выразанне) — поўнае выразанне аднаго лёгкаіа пры злаякаснай пухліне, бронхаэктазіі і іншых хваробах.
ПНЕЎМАЭНЦЭФАЛАГРАФІЯ (ад гр. pneuma = дыханне + энцэфалаграфія) — эшрфалаграфія з увядзеннем паветра ў мяшочкі галаўнога мозгу.
ПНЕЎМЕРКАТАР [ад пнеў(матычны) + ням. merken = адзначаць] — апарат дая дыстанцыйнага вызначэння ўзроўню вадкасці ў катлах, цыстэрнах, адсеках суднаў і інш.
ПНЕЎМбгРАФ (ад гр. pneuma = дыханне + -граф') — прыбор дая рэгістрацыі дыхальных рухаў.
ПНЕЎмбнЖА (ад гр. pneuma = дыханне) — напрамак у пнеўмааўтаматыцы, звязаны з выкарыстаннем эфектаў, што вынікаюць пры непасрэдным узаемадзеянні струменяў паветра або газу.
ПОГАНАФОРЫ (н.-лац. pogonophora) — тып беспазваночных жывёл падраздзела другаснаротых, якія вядуць амаль нерухомы спосаб жыцця на дне мора.
-ПОДЫ, -ПОДЬП (гр. pus, podos = нага) — другая састаўная частка складаных слоў, якая адпавядае папяццям «канечнасць», «органы перамяшчэння».
ПОДЫУМ, ІібДЫЙ (лац. podium, ад гр. podion = памост, падвышэнне) — 1) узвышэнне ў старажытнарымскім цырку з крэсламі для імператара, сенатараў і іншых высокапастаўленых асоб; 2) узвышэнне для натуры ў скулытгараў, мастакоў.
пбЗА (фр. pose) — 1) пастава цела; 2) перан. прытворства, няшчырыя паводзіны (напр. фальшывая п.).
ПОЙНТ (англ. point) — пустацелы стальны цыліндр для адтайвання парай мёрзлых парод.
ІібЙНТЭР (англ. pointer, ад point = паказваць напрамак) — парода вялікіх паляўнічых сабак з кароткай гладкай поўсцю.
ПОКЕР (англ. poker) — від гульні ў карты, у якой прымаіоць удзел ад 2 да 6 асоб.
ПбЛА (англ. polo) — 1) спартыўная камандная гульня ў мяч клюшкамі верхам на конях; 2) тое, што і ватэрпола.
ПОЛАКІУРЫЯ (ад гр. pollakis = частка + -урыя) — частае мочаспускапне, якое назіраецца пры хваляванні, цяжарнасці, некаторых хваробах.
ПОЛІ-, ПАЛІ(гр. poly = многа) — першая састаўная частка складаных слоў, якая выражае паняцце «многа».
поліагрэгАтны (ад полі+ агрэгат) — які складаецца з рэчываў, што знаходзяцца ў розньгх агрэгатных станах.
ПОЛІАКРЫЛАШТРЬІЛ (ад полі+ акрыланітрыл) — сінтэтычны палімер, прадукт палімерызацыі акрыланітрылу.
ПОЛІАКРЫЛАТЫ (ад полі+ акрылаты) — сінтотьгчныя палімеры, прадукты полімерызацыі эфіраў акрылавай кіслаты.
ПОЛІАЛЕФШЫ (ад полі+ алефіны) — сііггэтычныя палімеры, прадукты полімерызацыі алефінаў.
ПОЛІАМІДЫ (ад полі+ аміды) — сінтэтычныя палімеры, у якіх змяшчаюцца амідныя групы.
ПОЛІАРТРЬІТ (ад полі+ артрытп) — адначасовае або паслядоўнае захворванне многіх суставаў.
ПОЛІБАЗІТ (ад полі+ гр. basis = аснова) — мінерал класа сульфасолей піаравата-чорнага колеру; руда серабра.
ІЮЛІБУТАДЫЕН (ад полі+ бутадыен) — сштэіычны палімер, прадукт полімерызацыі бутадыену.
ПОЛІВАКЦЫНА (ад полі+ вакцына) — медыцынскі прэпарат, які атрымліваецца з некалькіх мікробаў і здольны пры ўвядзенні ў арганізм выклікаць неўспрымальнасць да некалькіх хвароб.
ПОЛІВШІЛАЦЭТАТ (ад палі+ вінілацэтат) — высокамалекулярнае злучэнне, прадукт полімерызацыі вінілацэтату; выкарыстоўваецца для вырабу пластмас, лакаў, клею і інш.
ПОЛІВІЕПЛХЛАРЬІД (ад полі+ вінілхпарыд') — высокамалекулярнае злучэнне, прадукт полімерызацыі вінілхларыду; выкарыстоўваецца для вырабу труб, кранаў, вентыляў, хімічнай апаратуры і інш.
ПОЛІВГГАМІНЫ (ад полі+ вітаміны) — лекавы прэпарат, які з’яўляецца сумессю многіх вітамінаў.
ПОЛІГАНАЛЬНЫ (гр. polygonos) — многавугольны.
ПОЛІГАНАМЁТРЫЯ (ад гр роlygonos = многавугольны + -метрыя) — метад вызначэння ўзаемнага становішча пунктаў зямной паверхні ддя пабудовы апорнай ге-
адэзічнай сеткі шляхам вымярэння даўжынь прамых ліній, пп’о звязваюць гэтыя пункты, і гарызантальных вуглоў паміж імі.
ПОЛІГЕНЕТЫЧНЫ (ад полі+ генепіычныу, п ы я п а в е р х н і — марфалагічна адзіныя паверхні выроўнівання, утвораныя ў розных сваіх частках рознымі, але ўзаемазвязанымі рэльефаўтваральнымі працэсамі.
ПОЛІГЕНІЗМ (ад полі+ гр. genos = паходжанне) — тэорыя ў антрапалогіі, паводле якой ро> ныя расы людзей паходзяць ад розных відаў і родаў малп, што развіліся незалежна адна ад адной у розных месцах Зямлі (проціл. монагенізм).
ПОЛІГЕШЯ (ад полі+ -генія) — тое, што і полімерыя.
ПОЛІГІБРЬІД (ад полі+ гібрыд) — гібрыд, атрыманы ад скрыжоўвання арганізмаў, якія адрозніваюцца адначасова адзін ад аднаго многімі прыкметамі (параўн. монагібрыд).
полігпйя (ад полі+ -гінія) — мнагажонства, форма групавога шлюбу аднаго мужчыны з некалькімі жанчынамі; была распаўсюджана ў мусульманскіх краінах, Кітаі, Афрыцы і Акіяніі.
ПОЛІГЛАБУЛІЯ (ад палі+ лац. globulus = шарык) — тое, што і поліцытэмія.
ПОЛІГЛАНДУЛЙРНЫ (ад полі+ лац. glandula = залоза) — многазалозісты.
ПОЛІГЛЯЦЫЯЛІЗМ (ад полі+ лац. glacies = лёд) — гіпотэза шматразовасці покрыўных абледзяненняў у чацвярцічным (антра-
пагенавым) перыядзе (параўн. монагляцыялізм).
ПОЛІДАКТЫЛІЯ (ад полі+ гр. daktylos = палец) — поўнае або частковае развіццё дадатковых пальцаў на руках або нагах як прыроджаны парок развіцця.
ПОЛІДЫПСІЯ (гр. polydipsios = сасмаглы, бязводны) — смага пры цукровым дыябеце і некаторых іншых хваробах і звязанае з ёю залішняе ўжыванне вады.
ПОЛПЗАБУТЫЛЕН (ад полі+ ізабутылен) — сінтэтычны палімер, прадукт полімерызацыі ізабутылену.
ПОЛПЗАПР^Н (ад полі+ ізапрэн) — сінтэтычны палімер, прадукт полімерызацыі ізапрэну.
ПОЛПСАНДЭНСАЦЬІЯ (ад палі+ кандэнсацыя) — метад сінтэзу палімераў, пры якім узаемадзеянне малекул манамераў суправаджаецца адшчапленнем простых рэчываў, напр. вады, спірту (параўн. полімерызацыя).
ПОЛІКАЛРАЛАКТАМ (ад полі+ капралактам) — сінтэтычны палімер, прадукт полімерызацыі капралактаму.
ПОЛІКАРБАНАТЫ (ад полі+ карбанаты) — сінтэтычныя палімеры, прадукты ўзаемадзеяння двухатамных фенолаў і вытворных вугальнай кіслаты.
ПОЛІКАРДЫЯГРАФІЯ (ад полі+ кардыяграфія) — урачэбны метад даследавання, які дае ўскосныя дадзеныя аб фазах механічнай сістэмы сэрца.
ПОЛІКАРПІЧНЫ (ад полі+ гр. karpos'= плод) — мнагаплодны; п ы я расліны — расліны, якія цвітуць і пладаносяць многа
п
разоў у сваім жыцці (параўн. монакарпічны).
полікрыштАль (ад полі+ крышталь) — цвёрдае цела, якое складаецца з вялікай колькасці крышталічных зерняў, размешчаных хаатычна (параўн. монакрышталь).
ПОЛШНГВІЗМ (ад полі+ лац. lingua = мова) — шматмоўе.
ПОЛІМАПСТРАЛЬ (ад полі+ магістраль) — пўчок паралельных або амаль паралельных ліній аднаго або некалькіх відаў транспарту паміж аднымі і тымі ж раёнамі і вузлавымі цэнтрамі.
ПОЛІМАРФІЗМ (ад палі+ -марфізм) — 1) здольнасць аднаго і Taro ж рэчыва крышталізавацца ў розных формах (параўн. таксама дымарфізм 1); 2) наяўнасць у межах аднаго віду раслін або жывёл асобін, якія рэзка адрозніваюцца паміж сабой (параўн. таксама дымарфізм 2).
ПОЛІМАРФІЧНЫ (гр. polymorphos) — тое, што і паліморфны.
ПОЛІМАСТЫЯ (ад полі+ гр. mastos = сасок) — наяўнасць у жывёлы або чалавека лішніх пар саскоў як прыроджаная загана развіцця.
полімеранАлагі (ад палімеры + аналаг) — высокамалекулярныя злучэнні, у якіх пры хімічным ператварэнні не адбываецца змены ступені полімерызацыі або структуры асноўнага ланцуга.
ПОЛІМЕРБЕТбн (ад палімеры + бетон) — бетон, у якім вяжучым рэчывам з’яўляецца сінтэтычны палімер.
ПОЛШЕРГАМОЛАГІ (ад палімеры + гр. homologos = адпавед-
ны) — высокамалекулярныя злучэнні, макрамалекулы якіх пабудаваны з аднолькавых груп атамаў і адрозніваюцца ступенню полімерызацыі.
ІІОЛІМЕРЫЗАЦЫЯ (ад гр. polymeres = разнастайны) — утварэнне высокамалекулярных злучэнняў (палімераў) з нізкамалекулярных злучэнняў (манамераў) без адшчаплення простых рэчываў (параўн. полікандэнсацыя).
ПОЛІМЕРЬІЯ (гр. polymeria = наяўнасць многіх частак) — 1) наяўнасць двух або больш р)чываў аднолькавага гірацэнтнага складу хімічных элементаў, але розных па малекулярнай масе; 2) з’ява ўзаемадзеяння розных генаў, якія ўплываюць на развіццё той самай прыметы ў адным напрамку.
ПОЛІМЕТАЛГЧНЫ (ад полі+ металы) — які складаецца з некалькіх металаў (напр. п-ыя руды).
ПОЛІМЕТРЫЯ (ад гр. polymetros = колькасны) — 1) спалучэнне ў адпым паэтычным творы частак, напісаных рознымі памерамі; 2) адначасовае аб’яднанне ў музычным творы двух і больш розных тактавых памераў.
ПОЛІМЕТЫЛЁНЫ (ад полі+ метылен) — тое, што і нафтэны.
ПОЛІМЕТЫЛМЕТАКРЫЛАТ (ад полі+ метылліетакрылапі) — сінтзтычны палімер, прадукт папімерызацыі мегылавага эфіру метакрылавай кіслаты.
ПОЛІНАМІНАЛЬНЫ (ад полі+ лац.nomen = імя);п-ая а к р у г a — выбарчая акруга, ад якой выбіраецца некалькі дэпутатаў
ПОЛІНЕЎРЬІТ (ад полі+ неўрыт) — паражэнне перыферычных нерваў.
ПОЛШУКЛЕАТЬІДЫ (ад полі+ нуклеатыды) — палімерныя арганічныя злучэнні, якія ўтвораны рэпггкамі монануклеатыдаў.
ПОЛШЕПТЫДЫ (ад полі+ пептыды) — палімеры, якія складаюцца з рэштак амінакіслот.
ПОЛІПЛАІДЬІЯ (ад гр. polyploos = многаразовы + eidos = выгляд) — павелічэнне колькасці храмасом у ядрах раслінных і жывёльных арганізмаў у два і больш разоў параўнальна з нормай; трапляецца ў зонах з крайнімі для жыцця ўмовамі, напр. у Антарктыцы, пустынях, на высакагор’ях.
ГІОЛШРАГМАЗІЯ (ад полі+ гр. pragma = прадмет, рэч) — адначасовае назначэнне хвораму многіх лекавых рэчываў або лячэбных працэдур.
ПОЛПІРАІІІЛЕН (адполі+ прапілен) — высокамалекулярнае злучэнне, прадукт полімерызацыі прапілену; выкарыстоўваецца для вырабу валокнаў, плёнкі, пасуды, труб і інпі.
ПОЛІРЫТМІЯ (ад полі+ рытм) — адначасовае спалучэнне ў музычным творы двух ці некалькіх рытмаў.
ПОЛІС 1 (фр. police, ад іт. polizza = распіска, квітанцыя) — дакумент аб страхавакні жыцця, маёмасці і г.Д(сграхавы п.).
ПОЛІС 2 (гр. polis) — горад-дзяржава як асобая форма сацыяльнаэканамічнай і палітычнай аргапізацыі, тыповая для Стараж. Грэцыі.
ПОЛІСАПРОБЫ (ад полі+ гр. sapros = гнілы + bios = жыццё) —-
раслінныя і жывёльныя арганізмы, якія жывуць у вадаёмах, моцна забруджаных арганічнымі рэчывамі.
КНІГІ ОНЛАЙН
