Слоўнік іншамоўных слоў
У 2 т. Т. 2
Выдавец: Беларуская Энцыклапедыя
Памер: 736с.
Мінск 1999
ПОЛІСЕМАНТЬІЧНЫ (ад папі+ семантычны) — лінгв. які мае некалькі значэнняў, мнагазначны.
ПОЛІСЕМІЯ (ад полі+ гр. sema = знак) — лінгв. наяўнасць у аднаго слова некалькіх значэнняў, мнагазначнасць (проціл. монасемія).
ПОЛІСЕРАЗІТ (ад полі+ гр. serum = сываратка) — запаленне серозных абалонак, якія высцілаюць вялікія поласці арганізма.
ПОЛІСІЛАГІЗМ (ад полі+ сілагізм) — мнагачленны сілагізм, атрыманы шляхам злучэння двух або больш сілагізмаў, які характарызуецца тым, што вывад кожнага з гэтых сілагізмаў з’яўляецца адначасова пасылкай сілагізма насзупнага.
полісілаксАны (ад полі+ лац. silicium = крэмній + гр. oksys = кіслы) — высокамалекулярныя злучэнні, якія змяшчаюць ланцугі з атамаў крэмнію і кіслароду.
ПОЛІСІВДЭТАН (гр. polysyndeton) — фігура паэтычнай мовы, якая заключаецца ў паўтарэнні злучнікаў; шматзлучнікавасць.
ПОЛІСІНТЭТЫЧНЫ (ад полі+ сінтэтычны) — якому ўласціва ўтварэнне складаных слоў-сказаў шляхам складання асноў асобных слоў (пра мовы).
ПОЛІСПЕРМІЯ (ад полі+ сперма) — пранікненне ў яйцаклетку пры запладненні некалькіх спермапіазоідаў (параўн. монаспермія).
ПОЛІСТАМАТЫДЫ (н.-лац. polystomatidae) — сямейства гельмінтаў класа монагеней', паразіты
земнаводных, паўзуноў і бегемотаў.
ПОЛІСТРАФІЧНАСЦЬ (ад полі+ страфа) — паслядоўнае або адвольнае чаргаванне ў вершаваным таоры розных строф, графічна аддзеленых адна ад адаой.
ПОЛІСТЫРОЛ (ад полі+ стырол) — высокамалекулярнае злучэнне, прадукт полімерызацыі стыролу; служыць для атрымання пластмас, якія выкарыстоўваіоцца ў электратэхніцы, будаўнііггве, для вырабу лінз, лакаў, плёнак і інш.
ПОЛІСУЛЬФіДЫ (ад полі+ сульфіды') — злучэнні серы з металамі.
полгганАльнасць (ад полі+ танальнасць') — адначасовае гучанне некалькіх танальнасцей або іх акордаў у музычным творы.
ПОЛГГАНАЛЬНЫ (ад полі+ танальныу п-ая музыка — музыка, пабудаваная на адпаведным спалучэнні розных танальнасцей.
ПОЛТГАНГЧНЫ (ад полі+ танічны)’, п. н а ц і с к — націск, пры якім розніца ў вышыні асноўнага тону голаса або павышэнні і паніжэнні яго на працягу склада з’яўляецца фаналагічна значным.
ПОЛГГРАПІЧНЫ (ад полі+ гр. tropos = паварот); п. п р a ц э с — абарачальны цеплавы працэс у газе.
ПОЛГГЫПАЖ (фр. polytypage, ад гр. polys = колькасны + typos = адбітак) — друкарская форма для прыгатавання кніжных і часопісных упрыгожанняў (заставак, канцовак і інш.).
ПОЛГГЭІЗМ (фр. polytheisme, ад гр. poly = многа + theos = бог) —
рэлігія, якая прызнае існаванне многіх багоў; мнагабожжа (проціл. манатэізм).
ПОЛІТЭЛІЯ (ад полі+ гр. phele = сасок) — павялічаная колькасць саскоў малочнай залозы як дэфект развшця.
ПОЛІТЭМАТЫЗМ (ад полі+ тэма) — пабудова музычнага твора шляхам аб’яднання некалькіх тэм (параўн. люнатэматызм).
ПОЛІТЭНІЯ (ад полі+ лац. taenia = стужка) — наяўнасць у ядрах некаторых саматычных клетак гіганцкіх мнаганітачных храмасом.
ПОЛІТЭХНІЗМ (ад полі+ гр. techne = майстэрства) — сістэма навучання, пры якой тэарэтычна і практычна знаёмяцца з асноўнымі галінамі вытворчасці.
ПОЛІТЭХНІЧНЫ (ад полі+ тэхніка) — 1) звязаны з вывучэннем і прымянешіем розных галін тэхнікі (напр. п. інстытут); 2) заснаваны на палітэхнізме (напр. п-ае навучанне).
ПОЛІУРЫЯ (н.-лац. polyuria, ад гр. poly = многа + uron = мача) — мед. празмернае выдзяленне мачы з арганізма.
поліурэтАны (ад палі+ урэпіаны) — высокамалекулярныя злучэнні, прадукты полімерызацыі урэтанаў; прымяняюцца для вырабу каўчуку, клею, плёпкі і інш.
ПОЛІФАНІЧНЫ (гр. polyphonos) — які мае адносіны да поліфаніг, многагалосы.
ПОЛІФАШЯ (гр. polyphonia) — від многагалосся ў музыцы, заснаваны на адначасовым гучанні некалькіх мелодый у вакальным або
інструментальным творы (параўн. гамафонія, гетэрафонія).
ПОЛІФАРМАЛЬДЭГІД (ад полі+ фармальдэгід) — высокамалекулярнае злучэнне, прадукт полімерызацыі фармальдэгіду; прымяняецца для вырабу шасцерань, дэталей аўгамабіляў, плёнкі і інш.
ПОЛІФІЛІЯ (ад полі+ гр. phylon = род) — паходжанне групы арганізмаў ад многіх продкаў у выніку канвергенцыі (параўн. монафілія).
ПОЛІФІЯДОНТНАСЦЬ (ад полі+ гр. phylon = род + odus, odontos = зуб) — многаразавая замена зубоў пасля зношвання (у рыб).
ПОЛІФУРКАЦЫЯ (ад полі+ фуркацыя) — падзел старшых класаў сярэдняй школы на тры і больш патокі, напрамкі ў навучанні (напр. на фізіка-матэматычны, біялагічны, гуманітарны і інш.) (параўн. біфуркацыя 3).
ПОЛІХРАІЗМ (ад гр. polychroos = многакаляровы) — уласцівасць мінералаў мяняць афарбоўку пры звычайным асвятленні ў залежнасці ад напрамку падзення прамянёў.
ГІОЛІХРАМАТЫЧНЫ (ад полі+ храматычны) — уласцівы паліхроміі; піматколерны (параўн. монахраматычны).
ПОЛІЦУКРЫДЫ (ад полі+ цукрыды) — складаныя вугляводы, якія пры гідролізе распадаюцца на вялікую колькасць монацукрыдаў, да поліцукрыдаў належаць крухмал, цэлюлоза і інш.
ПОЛІЦЫТЭМІЯ (ад полі+ гр. kytos = клетка + -эмія) — хранічнае захворванне крывятворнай сістэмы чалавека з павышэннем колькасці эрытрацытаў у крыві.
ПОЛІЦЭНТРЬІЗМ (ад полі+ цэнтр') — 1) тэорыя ў антрапалогіі, паводле якой людскія расы паходзяць ад розных форм выкапнёвага чалавека ў некалькіх раёнах зямнога шара (проціл. мокацэнтрызм), 2) наяўнасць у сістэме міжнародных адносія некалькіх цэнтраў, узаемаадносіны паміж якімі вызначаюць развіццё сусветнай палітыкі.
ПОЛІЭДРЫЕЛА (н.-лац. роіуedriella) — аднаклетачная жоўтазялёная водарасць сям. плеўрахлоравых, якая пашырана ў азёрах, балотах, невялікіх затарфаваных вадаёмах, у глебе.
ПОЛІЭКРІН (ад полі+ экран) — метад доманстрацыі адначасова на некалькіх экранах, размешчаных побач, тэматычна звязаных кінастужак.
ПОЛІЭЛЕКТРАЛІТЫ (ад полі+ электраліты') — палімеры, у склад макрамалекул якіх уваходзяць групы, здольныя да іанізацыі ў растворы (бялкі, нуклеінавыя кіслоты і ішй).
ПОЛІЭМБРЫЯНІЯ (ад полі+ эмбрыён) — утварэнне некалькіх зародкаў з адной яйцаклсткі ў жывёлы, чалавека і ў адным семені ў расліны.
ПОЛІЭТЫЛЕН (ад полі+ этылен) — высокамалекулярнае злучэнне, прадукт полімерызацыі этылену, які выкарыстоўваецца як электраізаляцыйны матэрыял і для вытворчасці пластмас, плёнак, труб і інш.
ПОЛІЭТЫЛЕНАКСІД (ад поліэтылен + аксіды) — палімер з вокісу этылену.
ПОЛІЭФІРЫ (ад папі+ эфіры) — сінтэтычныя палімеры, прадукты полікандэнсацыі многаасноўных кіслот або іх ангідрыдаў з многаатамнымі спіртамі.
пдлія (н.-лац. pohlia) — лістасцябловы мох сям. брыевых, які расце на вільготнай гліністай глебе, схілах, гнілой драўніне.
ПОЛІЯМІЭЛІТ (ад гр. polios = шэры + myelos = касцявы мозг) — эпідомічны дзіцячы параліч, вострая вірусная хвароба, абумоўленая пашкоджаннем пераважна шэрага рэчыва спіннога мозгу.
ПОЛІЯШТ (ад гр. polios = шэры) — мінерал, крыіпталічная разнавіднасць марганцу.
ПОЛІЯЭНЦЭФАЛІТ (ад гр. polios = шэры + энцэфаліт) — хвароба, якая характарызуецца запаленнем і перараджэннем шэрага рэчыва галаўнога мозгу.
ПОЛЬ (англ. pole) — тое, што і род.
пблЬДЭР (ran. polder) — адгароджаны ад мора, возера або ракі дамбай, асушаны і апрацаваны нізінны ўчастак пабярэжжа.
ПОЛЫСА (чэш. polka) — танец у хуткім тэмпе, а таксама музыка да гэтага танца.
ПОЛЮС (лац. polus, ад гр. polos = вось) — 1) пункт перасячэння ўяўнай восі вярчэння Зямлі з зямной паверхпяй (напр. паўночны п., паўднёвы п.); 2) адзін з двух процілеглых канцоў электрычнага ланцуга або магніта (напр. дадатны п., адмоўны п.); 3) месца найбольшага праяўлення чаго-н. (напр. п. холаду); 4) перан. што-н. зусім процілеглае іншаму.
ПОМПА 1 (польск. ротра, ад фр. ротре) — насос для падачы кудын. або адкачвання вадкасці, газаў (напр. пажарная п).
ПОМПА 2 (польск. ротра, ад лац. ротра) — знешняя, паказная пышнасць (напр. рабіць пгго-н. з помпай).
ПОШ (англ. pony) — конь нізкарослай пароды, выведзены ў Англіі; выкарыстоўваецца ў парках дпя катання дзяцей.
-ПОНІКА (гр. ponikos = працоўны, працавіты) — другая састаўная частка складаных слоў, якая адпавядае паняццю «праца».
ПОНТАПАРЭЯ (н.-лац. pontopoгеіа) — рачок атрада ракападобных; пашыраны ў вадаёмах на поўначы Еўразіі і Паўн. Амерыкі.
ПОНЧА (ісп. poncho) — індзейскі чатырохвугольны плашч з грубай тканіны з выразам пасярэдзіне ддя галавы.
ПОНЧЫК (польск. p^czek) — круглы смажаны ў тлушчы піражок.
ПОП-АРТ (англ. pop-art, ад popular art = папулярнае мастацтва) — фармалістычная мастацкая плыкь, якая ўзнікла ў другой пал. 20 ст. у ЗША і Англіі; прадстаўнікі гэтай плыні выкарыстоўваюць стыль рэклам і коміксаў.
-ПОР (гр. poros = праход, адтуліна) —■ другая састаўная частка складаных слоў, якая адпавядае панявдям «адтуліна», «праход».
ПОРАСКАШЯ (ад поры+ -скапія) — вывучэнне размераў, канфігурацыі і размяшчэння пор скуры чалавека ў крыміналістыцы.
ПОРТ 1 (фр. port, ад лац. portus) — 1) спецыяльна абсталяванае месца для стаянкі, пагрузкі, разгрузкі і рамонту суднаў; 2) партовы горад.
ПОРТ 2 (англ. port, port-hole) — адтуліна ў борце судяа для гарматных ствалоў у даўніх ваенных суднах або для пагрузачна-разгрузачных работ у транспартных суднах. ПбРТА (іт. porto) — паштова-тэлеграфныя расходы, якія аплачваюцца заказчыкамі, кліентамі.
ІібРТА-ФРАНКА (іт. porto franco = свабодны порт) — порт, горад або прыморскі раён, у межах якога ўвоз і вываз замежных тавараў робіцца без аплаты пошлін.
ПОРТЛАНДЦЭМІНТ (ад англ. Portland = назва паўвострава ў Англіі + цэмент) — самы пашыраны від цэменту, які складаецца ў асноўным з сілікатаў кальцыю.
ПОРТЭР (англ. porter) — гатунак моцнага і гаркаватага чорнага піва. ПОРЦІК (лац. porticus) — крытая галерэя з калонамі, звычайна пры ўваходзе ў будынак (параўн. лоджыя, перыстыль).
ІЮРЦЫЯ (польск. porcja, ад лац. portio = частка) — 1) пэўная колькасць чаго-н., якая прызначаецца па норме (напр. п. вады, п. корму); 2) страва або напітак, разлічаныя на аднаго чалавека ў рэстаране ці сталовай (напр. п. кашы, п. марожанага).
ПОРЫ (гр. poros = адтуліна) — 1) вельмі дробныя адтуліны потавых залоз на паверхні скуры чалавека і жывёл; 2) прамежкі паміж часцінкамі рэчыва.
ПОСТ (фр. poste, ад лац. positus = пастаўлены) — 1) аб’ект, які ахоў-
ваецца і абараняецца вартавым; 2) салдат або невялікі вайсковы падраздзел, пастаўлены для аховы чаго-н., назірання за чым-н.; 3) перан. адказная пасада.
ПОСТ(лац. post = пасля) — першая састаўная частка складаных слоў, якая выражае папяцці «пасля», «пазней».
КНІГІ ОНЛАЙН
