Слоўнік іншамоўных слоў
У 2 т. Т. 2
Выдавец: Беларуская Энцыклапедыя
Памер: 736с.
Мінск 1999
ПРАНА (санскр. prana = дьіханне) — правільнае дыханне як асноўная канцэпцыя ранняй індыйскай філасофіі; паводле канцэпцыі дыханне з’яўляецца прынцыпам жыццёвасці і «апошнім подыхам» вечнасці; ёга робіць упор на кантроль за пранай, каб дыханне не парушала медытацыю і мела лячэбнае ўздзеянне.
ПРДНАТДРЫ (ад лац. pronatus = нахілены ўперад) — анат. мышцы, якія паварочваюць канечнасці ўнутр.
ПРАНАЦЫЯ (ад лац. pronatus = нахілены ўперад) — 1) анат. рух перадплечча і кісці рукі, пры якім далонь паварочваецца назад і ўніз, а вялікі палец да сярэдняй плоскасці цела (параўн. супінацыя 1); 2) пазіцыя ў фехтаванні, калі ўзброеная рука павернута далонню ўніз (параўн. супінацыя 2).
ПРАНГАС (н.-лац. prangos) — травяністая расліна сям. парасонавых з жоўтымі кветкамі, пашыраная ў Міжземнамор’і, Зах., Сярэд. і Цэнтр. Азіі.
ПРАНЙФРАС (ад гр. pro = перад + nephros = нырка) — пераднырка.
ПРАНОНС (фр. prononcer = вымаўляць) — вымаўлепне з асаблівасцямі гукавой сістэмы французскай мовы.
ПРАПАГАНДА (лац. propaganda = тое, птго трэба распаўсюджваць) — распаўсюджванне ідэй,
поглядаў, ведаў шляхам пастаяннага растлумачэння іх шырокім масам, а таксама ідэйнае ўздзейнічанне на шырокія масы.
ПРАІІАГАНДАВАЦЬ (лац. ргоpagare = пашыраць, распаўсюджваць) — займавда прапагандай чаго-н.
ПРАПАЗІЦЫЯ (лац. propositio) —уст. прапанова.
ПРАПАН — 1) прымушаць каго-н. да занятку прастытуцыяй; 2) перан. рабіць прадажным, падкупным (напр. п. прэсу).
ПРАСТЫТУТКА (лац. prostituta) — 1) жанчыпа, якая займаецца
п прастытуцыяй', 2) перан. беспрынцыповы, прадажны чалавек. ПРАСТЫТЎЦЫЯ (лац. prostitutio = апаганенне, абняслаўленне) — 1) продаж свайго цела для палавых зносін з мэтай набыць грашовыя сродкі; 2) перан. прадажнасць, беспрынцыповасць (напр. палітычная п.).
ПРАСЦЭНГУМ (лац. proscenium) — частка сцэны перад заслонай.
ПРАТАгл. прота-.
ПРАТАГАНІСТ (гр. protagonistes) — 1) першы з трох акцёраў у старажытнагрэчаскім тэатры, выканаўца галоўных роляў (параўн. дэўтэраганіст, трытаганіст); 2) галоўная дзеючая асоба ў мастацкім творы, пераважна ў драме.
ПРАТАГППЯ (ад прата+ гр. gyne = жанчьпіа) — тое, што і пратэрагінія.
ПРАТАППУС (ад прата+ гр. hippos = копь) — вымерлы трохпальцы конь.
ПРАТАДЭРМА (ад прата+ -дэрма) — скаплепне маладыферэнцыраваных клетак, якое прыкрывае зародак раслін.
ПРАТАЗАН (ням. Partisane) — кап’ё з плоскім і доўгім металічным наканечнікам, якое было на ўзбраеіші ландскнехтаў у 16 ст. і целаахоўнікаў пры манархах у 17 ст., a таксама ганаровай зброяй рускіх штаб-афіцэраў у 18 ст.
ПРАТАЗАЎРЫ (н.-лац. protosauгіа) — атрад вымерлых марскіх паўзуноў падкласа сінаптазаўраў, якія жылі ў мезазоі.
ПРАТАЗбА (ад прата+ гр. zoon = жывёла) — падцарства аднакле-
гачных жывёл; жывуць у вадаёмах, балотах, вільготнай глебе; здольныя да фотасінтэзу або жывяцца гатовымі аргапічнымі рэчывамі, ёсць драпежнікі і паразіты; прасцейіпыя (параўн. метазоа). ПРАТАКбКУС (н.-лац. protococcus) — аднаклетачная або каланіяльная зялёная водарасць сям. пратакокавых, якая трапляецца на камянях, кары дрэў, у глебе і прыбярэжнай частцы вадаёмаў.
ПРАТАКОЛ (с.-лац. protocollum, ад гр. protokollon) — 1) дакумент, дзе запісваецца ўсё, што гаварылася і вырашалася на сходзе, пасяджэнпі; 2) дакумент, які сведчыць аб якім-н. факце, выпадку, здарэнні; 3) акт міжнароднага пагаднення.
ПРАТАКбнХ (ад прапіа+ гр. konche = ракавіна) — першапачатковая ракавіна малюскаў, ад якой пачынаюцца яе сезошіыя прыросты.
ПРАТАКТЬІШЙ (ад прата+ актыній) — радыеактыўпы хімічны элемент, серабрыста-белы бліскучы метал, які належыць да актыноідаў.
ПРАТАЛАКС (ад прата+ гр. allaksis = абмен) — прыстасавальныя змены ў знешніх оргалах жывёл, якія ўзнікаюць пад уплывам фактараў навакольнага асяроддзя. ПРАТАЛІЙ (ад гр. pro = наперадзе + (hallos = галінка) — палавое пакаленне папарацей, хвашчоў, дзеразы.
ПРАТАМІНЫ (ад прата+ аміны) — прасцейшыя бялковыя рэчывы, якіх болып за ўсё ў сперме і ікры рыб.
ПРАТАНДРЫЯ (ад прата+ -андрыя) — тое, што і нратэрандрыя. ПРАТАНЁМА (ад прата+ гр. nema = нітка) — пачатковая стадыя развіцця імхоў — нітка або пласцінка, якая развіваецца са споры.
ПРАТАШМФА (ад прата+ гр. nimphe = нявеста) — першасная лічынкавая стадыя некаторьгх чарвей.
ПРАТАПЛАЗМА (ад прата+ гр. plasma = нешта ўтворанае лепкай) — рэчыва, якое з’яўляецца асновай клеткі жывёльнага і расліннага арганізма; уключае карыяплазму і цытаплазму.
ПРАТАПЛАСТ (ад прата+ -пласт) — змесціва расліннай клеткі без цэлюлозна-пекцінавай абалонкі.
ПРАТАПбП (гр. protopapas) — уст. свяшчэннік (іерэй) вышэйшага чыну.
ПРАТАПТЭР (ад прата+ -птэр) — афрыканская рыба падкласа дваякадьіхальш,іх з парным плавальным пузыром, які служыць дадатковым органам дыхання пры паніжэнні змяшчэння кіслароду ў вадзе.
ПРАТАРГбл [ад прапі(эіны) + лац. arg(entum) = срэбра + -ол] — лекавы прэпарат у выглядзе вадкасці або мазі, які ўжываецца пры хваробах вачэй, скуры і іпш.
ПРАТАСІФОН (н.-лац. protosiphon) — аднаклетачная зялёная водарасць сям. пратасіфонавых, якая пашырана ў вільготных і цёплых месцах, пераважна на глебе. прататрЬфы (ад прата+ -трофы) — мікраарганізмы, якія
не патрабуюць для свайго развіцця гатовых вітамінаў, амінакіслот або іншых фактараў росту, а сінтэзуюць іх з мінеральных ці арганічных злучэнняў.
ПРАТАТЬІП (гр. prototypon) — сапраўдііая асоба, якая паслужыла аўтару ўзорам для стварэння літаратурнага вобраза.
ПРАТАТЭКА (ад прата+ -тэка) — падэшвепная частка шкілета каралавых паліпаў.
ПРАТАЦЭЛЬ (ад прата+ гр. koilos = полы) — поласць цела жывёл на стадыі бластулы.
ПРАТбГРАФ (ад прапга+ -граф) — першы рукапіс, які лёг у аснову пазнейшых спісаў, копій, рэдакцый.
ПРАТОН (гр. proton = першае) — стабільная элементарная часцша атама з дадатным электрычным зарадам.
КНІГІ ОНЛАЙН
