Слоўнік іншамоўных слоў
У 2 т. Т. 2
Выдавец: Беларуская Энцыклапедыя
Памер: 736с.
Мінск 1999
ГПЛіблЯ (лац. pilula) — 1) лякарства ў выглядзе цвёрдага шарыка; 2) перан. што-н. крыўднае, абразлівае (напр. паднесці пілюлю).
ПІЛЯСТРА, ПІЛЯСТР (фр. pilastre, ад іт. pilastro) — чатырохвугольная калона, якая адной гранніо ўваходзіць у сцяну.
ГП-МЕЗбнЫ (ад гр. рі = назва шаснаццатай літары грэчаскага алфавіта + мезоны) — тры разнавіднасці нестабільных элементарных часцінак, з якіх дзве (пі-плюс-мезон і пі-мінус-мезон) электрычна заражаныя, а трэцяя (пі-нуль-мезон) электрычна нейтральная.
ГПМЕНТА (н.-лац. pimenta) — вечназялёнае дрэва сям. міртавых, якое ў дзікім выглядзе расце ў Цэнтр. Амерыцы; культывуецца ў Індыі.
ГІІМЫ (ненец. ріту) — футравыя боты, шэрсцю наверх, распаўсюджаныя ў паўночных народаў.
ШНАКАТбКА (гр. pinakotheke, ад pinaks, -akos = карціна + theke = сховішча) — сховішча твораў жывапісу; карцінная галерэя.
ПІНАКЛЬ (фр. ріпасіе) — дэкаратыўныя вежкі на контрфорсах або на іншых архітэктурных частках позне-раманскіх і гатычных цэркваў.
ШНАЦЫТбз (ад гр. ріпо = п’ю + -цытоз') — адзін з магчымых спосабаў жыўлення арганізмаў, які заключаецца ва ўтварэнні пузыркоў цытаплазмы вакол арганічных часцінак з наступным іх пераварваннем.
ШНГВШ (ням. Pinguin, фр. pinguіп, ад лац. pinguis = тлусты, сыты) — вялікая антарктычная птушка з падобнымі да ластаў
крыламі, якая добра плавае, але не лятае.
ПІНГ-ГЮНГ (англ. ping-pong) — спартыўная гульня малепькім мячом, які перакідваецца ракеткай цераз нацягнутую ўпоперак стала сетку;, настольны тэніс.
ШНЕН (ад лац. pinus = сасна) — ненасычаны біцыклічны вуглевадарод з групы тэрпенаў.
ПІНЖАК (англ. pea-jacket) — частка мужчынскага касцюма ў выглядзе курткі з адкладным каўняром з бартамі (напр. двухбортны п.).
ПППЁЛЫ (іт. pignoli) — ядомае гарохападобнае насепне з шышак пініі.
ШНІЯ (польск. ріпіа, ад іт. pigпа) — хвойнае дрэва сям. сасновых з парасонападобнай кронай і чырвона-бурай карой, пашыранае ў Міжземнамор’і; у іншых мясцовасцях вырошчваецца як дэкаратыўнае.
ШНК (англ. pink = ружовы) — ружовая фарба, у склад якой уваходзяць вокісы волава і хрому.
ГПНКА (гал. pink) — невялікае двухмачтавае парусна-маторнае судпа ў Галандыі, Даніі, Швецыі для рыбалоўства і перавозкі грузаў.
ШНблЬ (ням. Pinole) — дэталь металарэзнага станка, прызначаная для замацавання рэжучага інструмента або падгрымання вырабу.
ПІНТА (англ. pint) — мера вадкасцей і сыпкіх рэчываў у Англіі (роўная 0,568 л), ЗПІА, (роўная 0,473 л), і некаторых іншых краінах.
ПІЙУЛЫ (лац. pinnula = перца) — членістыя прыдаткі на прамепях марскіх лілій.
ШНЦгАЎ (ад ням. Pinzgau = назва мясцовасці ў Аўстрыйскіх Альпах) — парода буйной рагатай жывёлы малочна-мясной прадуктыўнасці, выведзеная ў Аўстрыі.
ШНЦЫРбЎКА (ад ням. pinzieren = адразаць канец) — зразанне вяршка маладога парастка з мэтай затрымкі росту адных парастеаў і паскарэння росту другіх, што неабходна для рэгуліроўкі пладанашэння.
ШНЦЭТ (фр. pincette) — спружынпыя пічыпчыкі для брання вельмі дробных прадметаў, выкарыстоўваецца ў медыцыне, гадзіннікавай справе і інш.
ШНЧЭР (ням. Pinscher) — парода сабак з кароткай шэрсцю і доўгімі вушамі, выведзеная ў 19 ст. у Германіі.
ШНЧ-ЭФЕКТ (ад англ. pinch = сцісканне + эфект) — фіз. сцісканне плачмы,' праз якую цячэ электрычны ток, магнітным полем, што ўтвараецца самім токам.
ГППЕРАЗІН (н.-лац. piperasinum, ад лац. piper = перац) — лекавы прэпарат, які выкарыстоўваецца як проціглісны сродак пры лячэнні аскарыдозу і энтэрабіёзу.
ШПЕРАНАЛ (ад лац. piper = перац) — тое, што і геліяпірапін.
ШПЕРЫДЗШ (ад лац. piper = перац) — арганічнае азотазмяшчальнае злучэнне, бясколерная вадкасць з непрыемным пахам, якая выкарьістоўваецца ў аналітычнай хіміі і арганічным сінтэзе.
ШПЕТКА (польск. pipetka, ад фр. pipette) — шкляная трубачка з гу-
П
мавым каўпачком, якой набіраюць вадкасць і выпускаюць па кроплі
ПІПКА (ад фр. pipe = люлька) — paw. люлька для курэння.
ІШП'АІЮР (н.-лац. piptoporus) — губавы базідыяльны грыб сям. порыевых, які расце на пнях, адмерлых і жывых ствалах лісцевых дрэў.
ГПРА(гр. руг = агонь) — першая састаўная частка складаных слоў, якая паказвае на сувязь з агнём.
ШРАГАЛАВЫ (ад піра+ лац. galla = чарнільны арэшак); п а я к і с л а т a — тое, што і пірагалол.
ШРАГАЛОЛ (ад піра+ лац. galla = чарнілыіы арэшак) — арганічнае злучэнне класа фенолаў, бясколернае крышталічнае рэчыва, выкарыстоўваецца ў фатаграфіі, для сінтэзу некаторых фарбавальнікаў і інш,
ШРАГЕНАЛ (ад піра+ гр. genпао = нараджаю) — лекавы прэпарат, які выкарыстоўваецца пры сіфілітычных паражэннях цэнтральнай нервовай сістэмы, для рассмоктвання рубцоў пасля гіпёкаў і інш.
ШРАГЕШЗАЦЫЯ (ад піра+ гр. genos = род) — перапрацоўка арганічных рэчываў шляхам награвання іх пры высокіх тэмпературах без доступу паветра.
ШРАГЕШЯ (ад пірагены') — павышэнне тэмпературы цела, выкліканае пірагенамі.
ПГРАГЙНЫ (ад піра+ -ген) — рэчывы, якія павышаюць тэмпературу цела і выклікаюць гарачку (напр. яды мікробаў, вакцыны і інш).
ШРАГРАВКІРА (ад піра+ гравюра) — гравюра, выкананая шляхам прымянення піраграфіі.
ШРАГРАФІЯ (ад піра+ -графія) — тэхніка аздаблення скураных і драўляных прадметаў выпальваннем разагрэтым да чырвані металічным разцом рознага роду ўзораў, малюнкаў.
ШРАКАНТА (н.-лац. ругасапtha) — вечназялёная кустовая расліна сям. ружавых з прадаўгаватым бліскучым лісцем і дробнымі белымі або ружова-жоўтымі кветкамі ў суквеццях, пашыраная ў субтропіках; на Беларусі вырошчваецца як дэкаратыўная.
ГПРАКАТЭХІН (ад піра+ катэху) — арганічнае злучэнне класа фенолаў, якое з’яўляецца састаўной часткай смол акацыі катэху і некаторых танінаў; выкарыстоўваецца для сінтэзу фарбавальнікаў, лекавых прэпаратаў, як праявіцель у фатаграфіі.
ШРАКЛАСТЫЧНЫ (ад піра+ гр. klao = ламлю, разбіваю) — які мае адносіны да вулканічных горных парод абломкавай структуры, складзеных з раздробленых прадуктаў вулканічных вывяржэнняў.
ПІРАКСЕШТ (ад піраксены) — ультраасноўная поўнакрышталічная горная парода, складзеная з піраксенаў.
ГПРАКСЁНЫ (ад піра+ ksenos = чужы) — група пародаўтваральных мінералаў класа сілікатаў белага, нгэрага, жоўтага і зялёнага колеру (аўгіт, жадэіт і інш.).
ШРАКСІЛІН (ад піра+ гр. ksylon = дрэва) — выбуховае рэчыва, якое выкарыстоўваецца пры
падрыўных работах і для вырабу бяздымнага пораху.
ШРАЛАТРЫЯ (ад піра+ -латрыя) —вогнепаклонства.
ПІРАЛІТ (ад піра+ -літ) — гіпатэтычнае рэчыва, з якога складаецца верхняя мантыя; мяркуецца, што з яго ўтвараецца базальтавая магма.
ШРАЛЮЗІТ (ад піра+ гр. lusis = ачыстка) — мінерал, двухвокіс марганцу чорнага колеру, які ўтварае рыхлыя або шчыльныя скрытакрышталічныя масы; руда марганцу.
ШРАМАШЯ (ад піра+ манія) — неадольная імпульсіўна ўзнікаючая хваравітая цяга да падпалаў.
ШРАМАРФГГ (ад піра+ гр. morphe = форма) — мінерал класа фасфатаў, хлорафасфаран волава. ГПРАМЕІН [ад пірам(ідон) + (каф)еін] — лекавы прэпарат, які знімае боль і зніжае тэмпературу ў хворага.
ГПРАМЕТАЛУРГІЯ (ад піра+ металургія) — галіна металургіі, звязаная з атрыманнем і ачышчэннем металаў і металічных сплаваў пры высокіх тэмпературах.
ШРАМЁТРЫЯ (ад піра+ -метрыя) — сукупнасць спосабаў вымярэніы высокіх тэмператур пры дапамозе пірометраў.
ГПРАМІДА (гр. pyramis, -idos, з егіп.) — 1) мнагаграннік, асновай якога з’яўляецца многавугольнік, a астатнімі гранямі — трохвугольнікі з агульнай вяршыняй; 2) грабніца фараонаў у Стараж. Егіпце ў выглядзе каменнага збудавання з чатырохвугольнай асновай і злучанымі ўверсе бакавымі гранямі; 3)
акрабатычная фігура ў форме піраміды з групы людзей; 4) куча прадметаў, якая мае шырокую аснову і звужаецца ўверсе; 5) станок ддя захоўвання вінтовак, а таксама вінтоўкі, састаўленыя ў кучку, завужаную ўверсе.
ШРАМІДАЛЬНЫ (с.-лац. ругаmidalis, ад гр. pyramis, -idos = піраміда) — які мае форму піраміды (напр. п-ая таполя).
ШРАМІДОН (ад гр. руг = агонь + аміды') — тое, што і амідапірын.
ШРАНАФТ (ад піра+ ііафта) — газ для асвятлення памяшканняў, які здабываюць з нафты.
ШРАНЕМА (н.-лац. pyronema) — сумчаты грыб сям. піранемавых, які расце на месцах пажарышчаў, вогнішчаў.
ШРАНбГРАФ (ад піра+ гр. ana = уверх + -граф) — прыбор для рэгістрацыі сонечнай радыяцыі.
IUPAHOME ТР (ад піра+ гр. ana = уверх + -мепір) — прыбор для вымярэння інтэнсіўнасці сонечнай радыяцыі (гл. таксама піргеліёметр).
ПІРАПАТРОН (ад піра+ патрон') — патрон з порахам, выбух якога імгненна прыводзіць у дзеянне другое тэхнічнае ўстройства, напр. катапультуемае крэсла лётчыка.
ПІРАПЛАЗМА (ад піра+ плазма) — прасцейшыя аднаклетачныя арганізмы, якія паразітуюць у эрытрацытах жывёл, выклікаючы іх разбурэнне.
ГПРАПЛАЗМІДОЗЫ (ад піраплазміды) — група кровапаразітных хвароб млекакормячых, птушак, рыб, земнаводных і зрэдку
чалавека, якія выклікаюцца піраплазмідамі.
ПІРАПЛАЗМІДЫ (н.-лац. рігорlasmida) — атрад паразітных прасцейшых класа спаравікоў', уключае чатыры сямействы, у тым ліку бабезіідаў і тэілерыдаў.
ПТРАПЛАЗМдз (ад піра+ плазма) — хвароба дамашніх жывёл, выкліканая піраплазмамі, якіх пераносяць кляіпчы.
ПІРАРГІРЫТ (ад гр. руг = агонь + argyros = серабро) — мінерал падкласа складаных сульфідаў цёмна-піэрага колеру; руда серабра.
ПІРАСЕЛЕКЦЫЯ (ад піра+ селекцыя) — раздзяленне кампанентаў поліметалічнай руднай сыравіны, заснаванае на рознай лятучасці металаў.
ГПРАСКАФ (ад піра+ -скаф) — першапачатковая назва парахода.
ШРАСКОП (ад піра+ -скоп) — прыстасаванне для прыблізнага вымярэння высокіх тэмператур у заводскіх печах.
ШРАСбмЫ (ад піра+ сома) — падклас марскіх хордавых жывёл падгыпу тунікапіаў, здольныя ярка свяціцца дзякуючы сімбіятычным бактэрыям.
ШРАТ (лац. pirata, ад гр. реігаtes) — марскі разбойнік.
ШРАТА (н.-лац. pirata) — павук сям. ліказідаў, які жыве на водных раслінах, на берагах вадаёмаў, на тарфяных імхах.
ПІРАТЭРАШЯ (ад піра+ піэрапія) — метады лячэння штучным павьшгэннем тэмпературы цела.
ШРАТЭХНІКА (ад піра+ тэхніка) — галіна тэхнікі, звязаная з
вырабам гаручых сумесей, сігналыіых агнёў, ракет і інш.
ІПРАФЕРАЛЬ [ад піра+ фера+ ал(юміній)] — гарачаўстойлівы чыгун са змяшчэннем 30 % алюмінію.
ШРАФІЛІТ (ад піра+ гр. phyllon = ліст) — мінерал падкласа слаістых сілікатаў светла-зялёнага або ружовага колеру, які з’яўляецца сыравінай для вогнеўстойлівых вырабаў.
КНІГІ ОНЛАЙН
