Слоўнік іншамоўных слоў
У 2 т. Т. 2
Выдавец: Беларуская Энцыклапедыя
Памер: 736с.
Мінск 1999
РЭСКРЫ1П (лац. rescriptum = літар. пісьмовы адказ) — 1) адказ імператара на пададзенае яму для вырашэнпя пытанне ў Стараж. Рыме; 2) пісьмо манарха высокапастаўленай асобе з аб’яўленнем аб узнагародзе, з выражэннем удзячнасці за аказаныя паслугі і інш.
РЭСЛІНГ (англ. wrestling = спартыўная барацьба) — разнавіднасць прафесіянальнай барацьбы, у якой
сумяшчаюцца іірыёмы класічнай і вольнай барацьбы і дзюдо.
РЭСОРБЦЫЯ (н.-лац. resorptio, ад лац. resorbere = паглынаю) — пранікненне рэчываў у аргапізм жывёл і чалавека праз паверхню скуры, слізістыя абалонкі, клетачныя мембраны шляхам дыфузіі.
РЭСПАНДсіНТ (лац. respondens, -ntis) — асоба, якая адказвае на пытанні анкеты або дае інтэрв'ю. РЭСПАНСОРЫЙ (п.-лац. responsorium, ад лац. responsare = адказваць) — каталіцкае песнапенне ў форме дыялога паміж салістам (свяшчэннікам) і хорам.
РЭСПЙКТ (лац. respectus = павага) —уст. пашана, павага.
РЭСПЕКТАбЕЛЬНЫ (фр. respectable, ад лац. respectus = погляд) — паважаны, шаноўны, сталы, важны (напр. р-ая сям’я).
РЭСШРАТАР (ад лац. respirare = дыхаць) — прыстасаванне ў выглядзе маскі ці паўмаскі з фільтрам для аховы органаў дыхання ад пылу і пкодных рэчываў.
рэсшрАтарны (ад лац. respirare = дыхаць) — дыхальны; р a інфекцыя — заражэнне праз дыхальныя шляхі.
РЭСШРАЦЫЯ (лац. respiratio) — дыханне.
РЭСПУБЛПСА (лац. respublica, ад res = справа + publicus = агульны, усенародны) — форма дзяржаўнага кіравання, пры якой вярхоўная ўлада належыць выбраным на пэўны тэрмін органам, а таксама краіна з такім дзяржаўным ладам.
РЭСТАНТ (лац. restans, -ntis = які з’яўляецца лішнім) — нехадавы тавар або лшікі.
РЭСТАРАН (фр. restaurant) — добра абсталяваная сталовая, звычайна з музыкай, танцамі, дзе можна заказаць дарагія стравы, закускі, напіткі.
РЭСТАРАТАР (фр. restaureateur) — уст. уладальнік, гаспадар рэстарана.
РЭСТДРАцЫЯ (фр. restauration) — уст. тое, іігго і рэстаран.
РЭСТАЎРАТАР (лац. restaurator) — 1) спецыяліст па рэстаўрацыі прадметаў мастацгва, старых помнікаў і інш.; 2) той, хто імкнецца вярнуць, аднавіць стары палітычны лад.
РЭСТАЎрАцЫЯ (лац. restauratio) — 1) узнаўленне разбураных ці панжоджаных ад старасці помнікаў мастацгва, гісторыі, культуры; 2) аднаўленне ранейшага, звергнутага палітычнага ладу.
РЭСТАЎРЬІРАВАЦЬ (лац restaurare) — 1) рабіць рэстаўрацыю, аднаўляць што-н. старое, папсаванае (напр. р. карціну, р. палац); 2) аднаўляць тое, што было адменена, іігго аджыло.
РЭСТРЫКЦЫЯ (лац. restrictio = абмежаванне) — 1) абмежаванне вытворчасці, продажу і экспарту тавараў з мэтай павышэння на іх цэн і атрымання прыбытку; 2) абмежаванне крэдытаў або валютных аперацый.
РЭСТЫТЎЦЫЯ (лац. restitutio = аднаўленне) — 1) выпадак рэгенерацыі, калі з невялікай часткі цела аднаўляецца ўвесь арганізм; 2) юр. аднаўленне былых парушаных правоў з кампенсацыяй страт.
РЭСЎРСЫ (фр. ressources = дапаможныя сродкі) — сродкі, запасы,
крыніцы чаго-н. (напр. прыродныя р., харчовыя р.).
РЭТАБЛА (ісп. retablo) — заалтарная ікона вялікіх памераў у іспаііскіх і лацінаамерыканскіх храмах 15—18 ст.
РЭТАРДАЦЫЯ (лац. retordatio = запавольванне, затрымка) — кампазіцыйны прыём у літаратурным творы, які заключаецца ў запавольванні развіцця сюжэта ўвядзеіінем лірычных адступленняў, апісанняў і інш.
РЭТОРСІЯ (лац. retorsio = зваротнае дзеянне) — абмежавальныя меры (павышэнне таможпых пошлін, адмаўленне ў допуску на сваю тэрыторыю чужаземцаў і інш.), прынятыя дзяржавай у адказ на аналагічныя дзеянні другой дзяржавы з мэтай прымусіць апошнюю адмовіцца ад іх.
РЭТОРТА (лац. retorta = літар. павернутая назад) — пасудзіна з доўтім адагнутым убок горлам для перагонкі вадкасцей.
РЭТРА (лац. retro = назад) — усё, іігго ўзнаўляе старадаўнае, мінулае (напр. мода на р.).
РЭТРААКТЫЎНАСЦЬ (ад лац. retro = назад + акпіыўнасць) — юр. зваротная сіла закона.
РЭТРАГРАД (лац. retrogradus = які ідзе назад) — праціўнік прагрэсу, рэакцыянер.
РЭТРАНСЛЯТАР (ад рэ+ транслятар) — адна за прамежкавых радыёці тэлевізійных станцый у ланцугу перадавальных і прыёмных стаішый.
РЭТРАНСЛЯЦЫЯ (адр> + трансляцыя) — прыём і перадача сігналаў на прамежкавым пункце сувязі
з мэтай павелічэння дальнасці іх дзеяння.
РЭТРАІІСПЛАНТАЦЫЯ (ад рэ+ трансплантацыя) — паўторная трансплантацыя.
РЭТРАНШЭМІНТ (фр. retranchement = адсяканне) —уст. ваеннае ўмацаванне, размепічанае ззаду галоўнай пазіцыі таго, хто абараняецца.
РЭТРАСПЕКТЫВА (ад лац. retro = назад + spectare = глядзець) — тое, што змяшчае рэтраспекпіыўны агляд (напр. дэманстрацыя старых кінафільмаў, якія паказваюць гісторьпо кіно, апісанне чаго-н.).
РЭТРАСПЕКТЫЎНЫ (ад лац. retro = назад + spectare = глядзець) — звернуты назад, да мінулага; прысвечаны разгляду міггулага.
РЭТРАСПЕКЦЫЯ (ад лац. retro = назад + spectare = глядзець) — 1) погляд у мінулае, аналіз мінулых падзей, перажыванняў; 2) зварот да мінулага для выяўлення ў ім зародкаў тэндэнцый, уласцівых сучаснасці; 3) погляд на прагрэсіўныя сацыяльныя ідэалы як на такія, якія ўжо існавалі ў болыпменш аддаленым мінулым.
РЭТРІТА (іт. retratta) — тое, што і рэкамбіё.
РЭТРАФЛЕКСНЫ (ад лац. retro = назад + flexio = згібанне); лінгв. р. з ы ч н ы — зычны гук, пры вымаўлеіші якога кончык языка паднімаецца да цвёрдага паднябення, напр. у некаторых індыйскіх мовах.
РЭТРОМЕТР (ад лац. retro = назад + -Memp) — прыбор, які перадае паведамленні на вялікія адлег-
р
ласці пры дапамозе светлавых сігналаў, што прамадуляваны гукавымі сігналамі.
РЭТУР (фр. retour = вяртанне) — тое, што і рэтрапіа.
РЭТУШ (фр. retouche) — вьшраўленне малюнка, фотаздымка або негатыва шляхам падмалёўкі.
РЭТУШАВАЦЬ (фр. retoucher) — падпраўляць рэтушшу (напр. р. фотаздымак).
РЭТУШбР (фр. retoucheur) — спецыяліст па рэтушаванпю.
РЭТЫКУЛА (лац. reticulum = сетачка) — група адчувальных клетак у аматыдыі.
РЭТЫКУЛАЭНДАТЭЛІЯЛЬНЫ (ад лац. reticulum = сетка + гр. endon = унутры + thele = сасок) — які мае адносіны да клетак мезенхімнага (гл. мезенхіма) паходжання, здольных да фагацыпіозу, што складаюць рэтыкулярную тканку рада органаў і выконваюць у арганізме ахоўную ролю.
РЭТЫКУЛЯРНЫ (ад лац. reticulum = сетка) — сятчасты; р а я т к а н к a — разнавіднасць злучальнай тканкі, галоўным чынам у крывятворных органах (касцявым мозгу, селязёнцы, лімфатычных вузлах).
РЭТЭНЦЫЯ (лац. retentio) — затрымка прарэзвання зуба пры наяўнасці яго ў лупцы.
РЭУТЫЛІЗАЦЫЯ (ад рэ+ утылізацыя) — паўторнае выкарыстанне раслінамі раней засвоеных мінеральных рэчываў.
РЭЎМАКАРДЫТ [ад рэўма(тызм) + гр. kardia = сэрца] — рэўматычнае паражэнне сэр да.
РЭЎМАТАЛОПЯ [ад рэўмат(ызм) + -логія] — раздзел медыцыны, які вывучае рэўматызм, распрацоўвае метады яго лячэння і прафілактыкі.
РЭЎМАТОЛАГ [ад рэўмат(ызм) + -лаг] — спецыяліст у галіне рэўматалогіі.
РЭЎМАТЬІЗМ [гр. rheumatismos = расцяканне (па целе), ад rheuma, -atos = струмень] — хвароба сардэчна-сасудзістай сістэмы, суставаў з вострым болем і ламотай.
РЭФАКЦЫЯ (фр. refaction, ад лац. ге= супраць + factio = дзеянне) — 1) скідка з цаны тавару, абумоўленая гандлёвай здзелкай, у сувязі з уцечкай і псаваннем тавару або пры пастаўцы яго ніжэй прадугледжанай якасці; 2) скідка з тарыфу, якая прадастаўляецца адпраўляльніку пры наяўнасці вялікай колькасці грузу.
РЭФДРМАВАцЬ (польск. reformowac, ад лац. reformare) — пераўтвараць, змяняць пры дапамозе рэформ (напр. р. грашовую сістэму).
РЭФАРМАТАР (лац. reformator) — той, хто праводзіць рэформу ў якой-н. галіне, пераўтваральнік.
РЭФАРМАТЫ (лац. reformatus = пераўтвораны, палепшаны) — прыхільнікі адной з плыней кальвінізму.
РЭФАРМАЦЫЯ (лац. reformatio = змяненне) — 1) сацыяльна-палітычны рух супраць феадалізму ў Зах. Еўропе 16 ст., які набыў форму барацьбы з каталіцкай царквой; 2) правядзенне рэлігійных пераў-
тварэнняў у духу пратэстантызму.
РЭФАРМІЗМ (ад лац. reformare = пераўтвараць) — плынь у рабочым руху, якая адмаўляе рэвалюцыйную барацьбу, прапагандуе супрацоўніцгва класаў і перамены шляхам рэформ.
РЭФЕрАт (ням. Referat, ад лац. referre = дакладваць, паведамляць) — 1) кароткі выклад якога-н. пытання, зместу кнігі; 2) даклад, заснаваны на крытычным аглядзе кніг.
РЭФЕРЬІ (англ. referee, ад лац. referee = дакладваць, паведамляць) — суддзя ў спартыўных спаборніцгвах па футболу, тэнісу, хакею, боксу і інш.
РЭФЕРЫРАВАЦЬ (лац. referre = дакладваць, паведамляць) — рабіць кароткі выклад якога-н. пытання, зместу кнігі.
РЭФЕРЭНДУМ (лац. referendum = тое, што павінна быць паведамлена) — усенароднае галасаванне з мэтай высветліць грамадскую думку па якому-н. важнаму дзяржаўнаму пытанню.
РЭФЕРЭНТ (лац. referens, -ntis = які паведамляе) — 1) службовая асоба, якая з’яўляецца дакладчыкам або кансультантам па пэўных пытаннях; 2) асоба, якая складае або чытае дзе-н. рэферат.
РЭФЕРЭНЦЫЯ (ням. Referenz, ад лац. referre = дакладваць, паведамляць) — 1) даведка аб ранейшай службе, водзыў; 2) сведчанне аб крэдытаздольнасці якой-н. фірмы ці асобы.
РЭФЛЁКС (лац. reflexus = адлюстраванпе) — 1) міжвольная рэак-
цыя арганізма на знешнія раздражненні; безумоўны р. — прыроджаны рэфлекс; у м о ў н ы р. — рэфлекс, вьшрацаваны на працягу жыцця пры ўдзеле галаўнога мозгу; 2) адценне колеру якога-н. прадмета, што ўзнікае пры адлюстраванні святла, якое падае ад іншых асветленых прадметаў.
РЭФЛЕКСАГЕННЫ (ад рэфлекс + -генны) — які выклікае рэфлекс; р-ая зона — вобласцьразмяпічэння рэцэптараў, раздражненне якіх выклікае пэўны безумоўны рэфлекс.
РЭФЛЕКСАЛОГІЯ (ад рэфлекс + -логія) — кірунак у псіхалогіі, які разглядае ўсю псіхічную дзейнасць як сукупнасць рэфлексаў.
РЭФЛЕКСІЯ (лац. reflexio = адлюстраваіше) — роздум, поўны сумненняў і хістанняў, схільнасць аналізаваць свае перажыванні.
РЭФЛЕКТАВАЦЬ (лац. reflectere = адлюстроўваць) — 1) адказваць рэфлексам на знешняе раздражненне; 2) раздумваць, разважаць.
РЭФЛЕКТАГРАфІЯ (ад лац. reflectere = адлюстроўваць + -графія) — спосаб атрымання негатываў на святлоадчувальнай плёнцы без фотаапарата; прымяняецца пры выдаіпіі кніг без набору.
РЭФЛЕКТАР (рус. рефлектор, ад лац. reflectere = аддюстроўваць) — 1) прыстасаванне ў выглядзе ўвагнутага люстра для адбіцця светлавых або цеплавых прамянёў; 2) тэлескоп, у якім адлюстраванпе нябесных цел атрымліваецца пры дапамозе ўвагнутага люстра.
КНІГІ ОНЛАЙН
