Слоўнік іншамоўных слоў
У 2 т. Т. 2
Выдавец: Беларуская Энцыклапедыя
Памер: 736с.
Мінск 1999
СКРЫПТОРЫЙ (лац. scriptorius = пісчы) — майстэрня рукапіснай кнігі ў заходнееўралейскіх манастырах 6—12 ст.
СКРЭБ (англ. scrub) — тып расліннасці засушлівых раёнаў Аўстраліі, што складаецца пераважна з вечназялёных кустоў акацыі.
СКРЭПЕР (англ. scraper) — землярыйна-транспартная машына для дарожных работ.
СКУДА (іт. scudo, ад лац. scutum = шчыт) — італьянская сярэбраная або залатая манета 16—18 ст.
СКУДУЦІС (літ. skudutis) — літоўскі народны духавы музычны інструмент тыпу шматствольнай флейты.
СКУЛЫГГАР (лац. sculptor) — мастак, які працуе ў галіне скульптуры.
СКУЛЫТГУРА (лац. sculpture) — 1) від выяўленчага мастацтва — стварэнне аб’ёмных вобразаў (статуй, барэльефаў і ініп.) з гліны, каменю, дрэва, металу; 2) твор гэтага віду мастацгва або сукупнасць такіх твораў (напр. беларуская с.).
СКЎМБРЫЯ (н.-гр. skumbria, ад гр. skombros) — невялікая марская прамысловая рыба атрада акунепадобных.
СКУМШЯ (цюрк. skumpia) — кустовая расліна сям. анакардыевых з жаўтаватай драўнінай і дробнымі жаўтавата-белымі кветкамі, пашыраная ў Паўн. Амерыцы, Паўд. Еўропе і Паўд. Азіі; на Беларусі вырошчваецца як докаратыўная.
СКУНС (англ. skunks, мн. ад skunk) — невялікі звярок сям. куніц, з бліскучым цёмным футрам,
пашыраны ў Паўн. Амерыцы; смярдзючка.
СКЎІШІЧЬІНА (серб. skupstiпа) — выбарны прадстаўнічы орган дзяржаўнай улады ў Югаславіі.
СКУТАГІЙ (п.-лац. scutagium, ад лац. scutum = шчыт) — ваенны пабор у сярэдневяковай Англіі, які браўся з трымальнікаў ленаў замест асабістай вайсковай службы.
СКУТАЗАЎР (ад гр. skutos = шчыт + -заўр) — паўзун пермскага перыяду (гл. папеазой) атрада парэязаўраў, цела на спіне якога было пакрыта касцявымі шчыткамі.
СКЎТАК (польск. skutek) — тое, што вынікае з чаго-н.; вывад.
СКУТЭЛЕРЫДЫ (н.-лац. scutelleridae) — сямейства насякомых атрада паўцвердакрылых; шкоднікі збожжавых культур, асабліва жыта і пшаніцы; шчытнікі-чарапашкі.
СКУТЭЛІШЯ (н.-лац. scutelliпіа) — сумчаты грыб сям. піранемавьіх, які трапляецца на гнілых галінках і драўніне ў вільготных лясах.
СКУТЭР (англ. scooter, ад scoot = імчаць) — аднамесная пласкадонная спартыўная лодка з рэданам 2 і падвесным маторам.
СКУФ’Я (с.-гр. skuphia) — спічастая шапка з чорнага або фіялетавага аксаміту ў праваслаўнага духавенства, манахаў.
СКЭБ (англ. scab = кароста) — лаяпкавае прозвішча штрэйкбрэхераў у ЗША і Англіі.
СЛАВІСТЫКА (ад с.-лац. slavus = славянін) — сукупнасць навуковых дысцыплін аб славянах, іх гіс-
торыі, мовах, фальклоры, літаратурах, матэрыяльнай культуры; славяназнаўстаа.
СЛАГ (англ. slug) — адзінка масы ў сістэме англійскіх мер, роўная 14,5939 кг.
СЛАЙД (англ. slide) — 1) фатаграфічны здымак на шкле або празрыстай плёнцы для праекцыйнага ліхтара; 2) рухомае сядзенне для грабца ў гоначнай лодцы.
СЛАЛАМ (нарв. slalom = лагодны схіл) — скарасны спуск з гор на лыжах па вельмі звілістай дарожцы як від горналыжнага споріу; в о д н ы с. — спаборніцгвы на байдарках і каноэ з праходжаннем праз шэраг спецыяльных варот.
СЛАЎфбкС (англ. slowfox = марудны факстрот) — парны танец свабоднай кампазіцыі з доўгімі лёгкімі слізгаючымі крокамі і нахіламі корпуса, адна з форм факстрота.
СЛЕНГ (англ. slang = жаргон) — жаргонныя словы або выразы ў англійскай вуснай мове, характэрныя для людзей пэўных прафесій, напр. маракоў, мастакоў і інш. (параўн. арго, жаргон').
СЛЙСАР (польск. slosarz, ад ням. Schlosser) — рабочы, спецыяліст па ручной апрацоўцы, зборцы і рамонту металічных вырабаў.
СЛІІІ (англ. slip = коўзаць) — 1) збудаванне ў выглядзе нахіленай плоскасці для спуску суднаў на ваду або пад’ёму іх на бераг; 2) спуск у кармавой частцы прамысловага судна для пад’ёму на палубу здабытых кітоў або трала з уловам.
СЛОГАН (англ. slogan = лозунг, дэвіз) — 1) каротаі лозунг, які выражае пэўны погляд або рэкламуе тавар; 2) сціслая, лёгка ўспрымальная фармуліроўка рэкламнай ідэі; 3) аднастайны, шаблонны гутарковы зварот, банальная лозунгавая фраза.
СЛЯБ (англ. slab = літар. пліта, пласціна) — стальная пліта, якая з’яўляецца загатоўкай для пракаткі ліставой сталі.
СЛЯБПІГ (англ. slabbing) — магутны пракатны стан, прызначаны дая абціскання стальных зліткаў у слябы.
СМАК (польск. smak, ад с.-в.-ням. gesmac) — 1) адно з пяці знешніх пачуццяў, органам якога служыць язык; 2) адчуванне на языку, уласцівасць чаго-н. ядомага (напр. салодкі с.); 3) перан. задавальненне, ахвота (напр. страціць с. да жыцця); увайсці ўс. — адчуць прыхільнасць да чаго-н.
СМАКАВАЦЬ (польск. smakowac, ад с.-в.-ням. smacken) — 1) есці або піць паволі, з асалодай, стараючыся адчуць смак чаго-н.; 2) спрабаваць якую-н. страву або пітво; 3) перан. цешыцца з чаго-н., радавацца чаму-н. (напр. с. навіну).
СМАЛЬТА (ням. Smalte, ад іт. smalto = эмаль, глазура) — каляровае непразрыстае шкло ў выглядзе кубікаў або пласцінак, якое выкарыстоўваецца для мазаічных работ.
СМАЛЬЦГН (ад смальта) — мінерал класа персульфідаў белага або шэрага колеру з металічным бляскам, які з’яўляецца сыравінай для атрымання нікелю і кобальту.
СМАРАГД (гр. smaragdos) — тое, што і ізумруд.
СМЕШ (англ. smash = удар) — удар па тэніснаму мячу, што ляціць над галавой, каб прызямліць яго на полі праціўніка.
СМІЛАКС (н.-лац. smilax) — вечназялёная кустовая або травяністая ліяна сям. смілаксавых з цэльным лісцем і дробнымі кветкамі, пашыраная ў трапічпых, субтрапічных і часткова ўмерапых зонах. СМШТУРЫ (н.-лац. sminthuridae) — сямейства насякомых атрада нагахвостак; шкодзяць капусце, агуркам, гароху, буракам, канюшыне.
СМІРНА (гр. smyma) — пахучая смала.
СМІТСАНІТ [ад англ. J.Smithson = прозвішча англійскага мінералога (1765—1829)] — мінерал класа карбанатаў белага колеру з зеленавазым, бураватым або шараватым адценнямі; руда цынку.
СМОГ (англ. smog, ад smoke = дым + fog = імгла) — сумесь дыму і пылу з тумадам, якая ўтварае завесу над буйнымі прамысловымі гарадамі.
СМОКЕД-ШЫТ (англ. smoken sheet) — тып натуральнага каўчуку.
СМОКШГ [англ. smoking (jacket) = пінжак, у якім кураць] — пінжак з чорнага сукна з адкрытай грудзінай і доўгімі абшытымі шоўкам адваротамі.
СНАБІЗМ (англ. snobbism) — манеры, паводзіны, уласцівыя для сноба.
с
СНАЙПЕР (англ. sniper, ад snipe = страляць з укрыцця) — асабліва меткі стралок.
СНАЙПЕРСКдП (ад снайпер + -скоп) — прыбор начнога бачання, прызначаны для прыцэльнай стральбы з карабіна ноччу.
СНАЙГПНГ (англ. sniping, ад snipe = страляць з укрыцця) — звышметкая снайперская стральба.
СНОБ (англ. snob) — 1) прадстаўнік буржуазна-дваранскага грамадства, які слепа трымаецца моды, густаў і манер т.зв. вышэйшага свету; 2) чалавек, які беспадстаўна прэтэндуе на вытанчаны густ, манеры, асобую інтэлектуальнасць і інш.
СОДА (с.-лац. soda) — натрыевая соль вугальнай кіслаты, якая шырока выкарыстоўваецца ў тэхніцы, медыцыне, быце (напр. пітная с.).
СОЛА (іт. solo, ад лац. solus = толькі адзін) — 1) музычны твор, прызначаны для выканання адным інструментам або адным голасам, а таксама выкананне музычнага твора адньгм выканаўцам; 2) самастойная партыя ў оперы, сімфоніі і іішіых вялікіх музычных творах для аднаго голасу ці інструмента.
сбЛА-ВЭКСАЛЬ (ад іт. solo = адзін, адзіны + вэксаль) — звычайны вэксаль з подпісам адной асобы, якая намерваецца ажыццявіць плацёж.
СОЛТЫС (ст.-польск. szoltys, ад с.-в.-ням. schultheise) — вясковы стараста ў Вялікім княстве Літоўскім, феадальнай і буржуазнай Польшчы.
СОЛЬ1 (лац. sol) — пятая ступень асноўнага музычнага гукараду.
СОЛЬ2 (ісп. sol, ад лац. sol = Сонца) — грашовая адзінка Перу, роўная 100 сентава.
СОЛЬДА (іт. soldo, ад лац. solidus = цвёрды) — італьянская медная манета, роўная 0,05 ліры.
СОЛЮБІЛІЗАЦЫЯ (ад п.-лац. solubilis = растваральны) — мімавольнае пранікненне нізкамалекулярнага рэчыва ўнутр міцэл паверхнаснаактыўнага рэчыва або макрамалекулярных клубкоў палімера.
сблКЖС (ад лац. sol = Сонца + lux = святло) — лямпа напальвання з рэфлектарам, якая выкарыстоўваецца ў фізіятэрапіі.
COMA (гр. soma = цела) — цела арганізма, акрамя мацярынскіх клетак спораў у раслін і клетак зародкавага шляху або палавых клетак у жывёл.
СОН1 (лац. sonus = гук) — адзінка шкалы гучнасці гуку, якая адпавядае гучнасці 40 фон пры частаце гуку 1000 герц.
СОН2 (ісп. son) — кубінская песня, блізкая да іспанскага раманса, якая выкарыстоўвае рытмы негрыцянскай музыкі.
СОНГ (англ. song) — надзённая сатырычная песенька, якая выкарыстоўваецца ў сучасных нямецкіх, амерыканскіх і англійскіх камічных операх, аглядах, музычных прадстаўленнях.
СОПАР (лац. sopor = вяласць) — глыбокае прыгнечанне свядомасці са стратай адвольнай і захаваннем рэфлекторнай дзейнасці.
СОРБЦЫЯ (ад лац. sorbeo = паглынаю) — хім. паглынанне цвёрдымі целамі або вадкасцямі (сарбентамі) газаў, пары і раствораў рэчываў; адрозніваюць абсорбцыю, адсорбцыю і хемасорбцыю (проціл. дэсорбцыя).
СЙРГА (іт. sorgo) — травяністая расліна сям. злакавых, знешне падобная на кукурузу, якая пашырана пераважна ў трапічных і субтрапічных зонах; кармавая, харчовая, тэхнічная; на Беларусі зрэдку вырошчваецца на Палессі.
СОРТ (фр. sorte, ад лац. sors, -rtis = частка, разнавіднасць) — разнавіднасць, разрад чаго-н. у залежнасці ад яго якасці, гатунак (напр. чай вышэйпіага сорту, высокаўраджайны с. пшаніцы).
СОРУС (н.-лац. sorus, ад гр. soros = куча) — сукупнасць кучна размешчаных спарангіяў на лісцях папараці і некаторых водарасцей. с6ры (цюрк. sory) — саланчакі з гліністым грунтам, якія ўтвараюцца ў паніжэннях рэльефу пры неглыбокім заляганні грунтавых вод.
СОУС (фр. sauce) — прыправа, падліва для стравы.
-СОФІЯ (гр. sophia = мудрасць) — другая састаўная частка складаных слоў, якая адпавядае паняццям «вучэнне», «мудрасць».
СОЦЫУМ (лац. socium = агульнае, сумеснае) — грамадства, сацыяльнае акружэнне чалавека, сукупнасць складзеных гістарычна форм дзейнасці людзей.
СОЯ (яп. sio-ju) — травяністая расліна сям. бабовых з трайчастым лісцем і струкавым зернем, пгго выкарыстоўваецца ў харчовай пра-
мысловасці, пашыраная пераважна ў тропіках Азіі, Афрыкі і Амерыкі; на Беларусі прамысловага значэння не мае.
СПАГ^ЦІ (іт. spaghetti) — выраб з пшанічнай мукі ў выглядзе доўгіх ніцей, якія адварваюцца цалкам.
СІІАГІ (фр. spahi, ад перс. sipahi = салдат) — кавалерысты з мясцовага насельніцгва ў французскіх каланіяльньгх войсках 19—20 ст. у Паўн. Афрыцы.
КНІГІ ОНЛАЙН
