У гарах маё сэрца...
Уільям Сараян
Выдавец: Мастацкая літаратура
Памер: 248с.
Мінск 1985
— Але ж яны такія сімпатычныя,— пачала апраўдвацца яна.— Ты ім вельмі спадабаўся.
— А як жа іначай,— сказаў ён і паўтарыў: — Як жа іначай... Гэты вар’ят ледзь не знішчыў мяне. I не ведаю, як гэта я выйграў. Мне здаецца, што ў канцы ён проста стаміўся да апошняй рэшты. Але я так ачмурэў ад яго ўдараў, што яшчэ добрыя тры-чатыры месяцы буду хадзіць з дурной галавой.
— Ты біўся цудоўна,— сказала дзяўчына.
Ён помніў гэты бой, таму што яна іпмат пра яго гаварыла. Усіх было шэсць раундаў. У чацвёртым ён ужо зусім змогся. Яна тады адчула гэта і пасля без супыну ўспамінала, а аднаго разу прызналася:
— Я ледзь не плакала.
— Пра што ты? — не зразумеў ён.
— Ну, тады, у час бою,— растлумачыла яна.— Публіка раўла як апантаная, а я не ведала, ці яны за цябе ці супраць цябе, і таму ледзь не плакала.
— Калі гэта было?— спытаўся ён.
— He помню, я так расхвалявалася. Ён калашмаціў цябе што было сілы, ты апынуўся ў куце, і тут усе ўскочылі і загарлалі. Мне здавалася, што ён б’е мяне, а не цябе.
Ен помніў, як праціўнік загнаў яго ў кут і біў абыкуды, а ён ніяк не мог выкруціцца і адчуваў, што восьвось грымнецца на рынг, і тады яму падумалася: «Ну, браце, гэтак ён табе зусім печані адсадзіць». Ён усё намагаўся выкараскацца з таго кута, але не мог даць рады. I раптам, неяк знянацку, індзеец абмяк, бо, мусіць, стаміўся, і Джо сказаў яму:
— Ну, Кід, годзе.
Ён зразумеў, што цяпер дацягне да канца раунда —
заставалася нейкіх пятнаццаць секунд. I ў гэтьія апошнія імгненні ён уклаў усё, на што быў здатны. Цяпер ужо індзеец ледзь перастаўляў ногі і не мог яму нічога процігтаставіць. За нейкую долю секунды да гонга Фуэнтэ прапусціў моцны ўдар і бразнуўся на спіну, кінуўшы на Джо здзіўлены позірк: ён не мог дабраць розуму, як гэта пасля такой калатушы яшчэ можна мець сілы.
Гонг выратаваў індзейца, але да канца паядынку ён ужо не мог ачомацца, і ў апошніх двух раундах Джо двойчы пасылаў яго ў накдаун.
— Я мог прайграць,— потым прызнаўся ён,— усё на тое паказвала, але індзеец стаміўся. Проста немагчыма правесці ўвесь бой у такім тэмпе, які ён узяў у першых раундах.
— Ты глядзеўся цудоўна,— сказала яна,— і зусім не было відаць, што ты злуеш. Ты ж і праўда не злаваў, га?
— Злаваў? — шчыра здзівіўся ён,— На каго было злаваць? Гэты бядотнік выходзіць на рынг таму ж, чаму і я,— зарабіць грошы. Ён нічога не мае супраць мяне, як і я супраць яго. Калі ён можа збіць мяне з ног, дык збівае, а калі я магу, дык і я раблю гэтак жа.
— Але, ведаеш, — сказала яна,— я ледзь не заплакала. Апошнія два раунды ты быў на вышыні, але тады, у куце, мне здавалася, што гэта не ты, а нехта іншы, каго без канца б’юць і б’юць.
— Мне і самому было прыкра,— адказаў ён.
Ён быў рады, што яна не бачыла яго ранейшыя няўдалыя баі, калі яго збівалі на чорную порхаўку. Пазней ён навучыўся многім прыёмам, каб не мець лішніх клопатаў. Ён рэдка скарыстоўваў захоп, але калі ўжо, як той казаў, усе масты былі спалены і іншага выйсця не было, ён ішоў на захоп, атрымліваў магчымасць некалькі імгненняў адпачыць і ліхаманкава pa-
шаў, што рабіць у апошнія секунды раунда. Маючы магчымасць перадыхнуць, ён звычайна заканчваў раунд прыгожа. Ён умеў добра трымаць дыстанцыю, у яго былі моцныя ногі, і ён ніколі не хістаўся, нават ад цяжкіх удараў.
Пасля Кіда Фуэнтэ яна больш ніколі не хацела хадзіць на яго баі. У дзень паядынку яна ўлогам ляжала на ложку і малілася. Потым уключала прайгравальнік і слухала музыку, якая стала песняй іх жыцця. Прыходзячы дадому, ён бачыў, што яна, бледная і хворая, слухае гэтую пласцінку і праз смугу слёз глядзіць некуды ўдалячынь. Ён абдымаў яе і доўга сядзеў побач, і толькі тады, калі чуў, што сэрца яе, якое, здавалася, вось-вось вырвецца з грудзей, пачынала паціху супакойвацца і біцца роўна, ён крыху адхіляўся назад і зазіраў ёй у вочы; у адказ яна ўсміхалася, і тады ён казаў:
— Хоць яно толькі на пяцьдзесят долараў болей, але я выйграў. Вось так, дзяўчыначка мая родная.
Яна ведала, што ў ім не было прагі да славы, і разумела, што ён хоча гэтым сказаць. Потым яна пыталася, ці падсмажыць яму вяндліны з яечняй і наліць віскі з содавай. Яна надзявала фартух і пачынала мітусіцца, збіраючы на стол.
Ён еў, нават калі не быў галодны. Проста таму, што выйграў. У дні ж пройгрышаў ён лез да яе смаліцаю, хоць потым не мог сабе гэтага дараваць, а яна ў такія хвіліны не ведала, што рабіць. Але нечакана ён улагадняўся:
— А не журыся, дурненькая! He зважай на мяне, бо я зноў з глузду з’ехаў. Ты і ўявіць сабе не можаш, з якім трэскам я сёння праваліўся.
Калі ён прыйшоў дадому пасля паядынку з ньюйоркцам Сэмі Каўфманам, яго было цяжка пазнаць. Губы разнесла, левага вока не было відаць — так яно заплыло. Галава гула, як самавар, балеў кожны мус-
кул, і ён лаяўся апошнімі словамі, хоць бой выйшаў неблагі і скончыўся ўнічыю.
У той вечар ён не дакучаў ёй, і яна сказала:
— Джо, прашу цябе, кінь бокс. Можна ж неяк іначай зарабляць грошы. Дый, зрэшты, нам шмат і не трэба.
Ён хадзіў па пакоі і нешта гаварыў сам сабе пад нос. Потым раптам спыніўся, выключыў святло, паставіў пласцінку, сеў побач з ёю і пачаў слухаць іх песню. Гэта была «Элегія» з сюітьі Яна Сібеліуса «Кароль Хрысціян». Ён тройчы ставіў пласцінку з самага пачатку, потым паваліўся на ложак і, змораны дарэшты, заснуў як забіты, а калі праз паўгадзіны прачнуўся, то ўбачыў, што яна ўсё яшчэ слухае іх музыку. Усміхнуўшыся, ён сказаў:
— Я кінуў бы, дзяўчыначка, але не ведаю, як яшчэ можпа зарабляць грошы.
Увесь наступны тыдзень ён паспрабаваў гуляць у карты на грошы і прайграўся дашчэнту.
Пасля гэтага ён назаўсёды вярнуўся да бокса. Яны разам падарожнічалі па ўзбярэжжы: спачатку на поўнач Каліфорніі — Сан-Францыска, Сакрамента, Рэно, Портлэнд і Сіэтл, потым на поўдзень, уздоўж акіяна, і ў даліну, дзе яму заўсёды шанцавала, і, нарэшце,— у Галівуд, Лос-Анджэлес і Сан-Дыега, дзе ён даведаўся пра гэта. Спачатку ён да смерці напалохаўся, хоць яму было вельмі прыемна. Ён як мог стараўся не паказваць свайго страху і падбадзёрваў яе, але ўвесь час хваляваўся. Яна сама была дзіця. Маленькае, кволае. Ён не ведаў, што рабіць. Аднойчы ўначы яна сказала:
— Калі ласка, Джо, дазволь мне. Я так хачу дзіця!
— Няўжо ты думаеш, што я не хачу? — адказаў ён.— I я хачу. Гэта адзінае, што я заўсёды хацеў мець.
I пачаў нешта мармытаць сам сабе.
— Што ты там кажаш, Джо? — спыталася яна.
— А ці ты добра сябе адчуваеш? — сказаў ён.— Ты думаеш, усё будзе як трэба? Ты не баішся?
— Трохі баюся,— прызналася яна,— але мне здаецца, што першы раз усе баяцца.
Месяцы чакання былі самыя шчаслівыя ў яго жыцці. Усё добрае, што хавалася ў ім, праявілася з нябачанай сілай — нягледзячы на хваляванне. Нават на рынгу ён біўся як ніколі. Ва ўсіх баях ён перамагаў, акрамя аднаго, з чэмпіёнам Корбетам, які скончыўся ўнічыю. Праўда, адны спартыўныя каментатары лічылі, што перамога была за ім, другія схіляліся да думкі, што лепшы быў Корбет, і ўсе, асабліва Лацэры, хацелі, каб адбыўся матч-рэванш.
I вось сёння ён зноў сустранаецца з Корбетам. Да пачатку — шэсць гадзін. Калі ён выйграе, яньі з Лацэры нарэшце ўзаб’юцца на добрыя грошы. Ён ведаў, што пераможа, але што з таго? Хіба яго цяпер цікавяць грошы? Ну, дапусцім, ён выйграе сённяшні паядынак. А куды ён пойдзе пасля гэтага?
— Я нежывы,— сказаў ён услых.— Дык навошта ашукваць самога сябе, быццам гэта не так?
Ён заснуў з думкай пра яе, а прачнуўшыся, падышоў да тэлефона і папрасіў гасцінічную тэлефаністку расшукаць у спартыўнай зале Корбета і папрасіць яго пазваніць. Амаль адразу ён пачуў голас Корбета:
— Прывітанне, Джо! Гэта ты?
— Ральф, я хачу табе сказаць вось што: сёння я выйду на рынг, каб перамагчы цябе. Мне здаецца, TaGe пара на спачынак.
На другім канцы лініі зарагаталі, і пачулася сакавітая італьянская лаянка.
— Пастараюся быць пільным, браце,— сказаў Корбет.— Ты ж ведаеш, мне падабаюцца настырныя праціўнікі.
— Толькі потым не хлусі, што я табе нічога не казаў,— папярэдзіў Джо.
— Да сустрэчы на рынгу,— адказаў Корбет.
Перад пачаткам паядынку яны павіталіся, і Джо сказаў:
— Гэта будзе твой апошні бой.
— Добра, Джо,— азваўся Корбет, не здагадваючыся, што Джо гаворыць гэта самому сабе.
Першы раунд прайшоў хутка і бурна. Нават каментатары не паспелі нічога зразумець.
Лацэры быў злы як чорт.
— Джо, што ты сабе думаеш? — ускіпеў ён.— Гэтак ты Корбета не паб’еш. Галоўнае — не хвалявацца. Баксіруй у яго стылі.
Другі раунд быў яшчэ хутчэйшы і бурнейшы. Бадай, яны былі роўныя, але толькі таму, што Джо яшчэ не стаміўся. Ён рухаўся па рынгу, а за ім неадчэпна плыла іх музыка; яна гучала ў ім, заглушаючы крык натоўпу, а сэрца яго гаварыла з дзяўчынай, быццам яна была жывая, сядзела каля прайгравальніка і слухала іх песню, чакаючы, пакуль ён вернецца дадому і моцна прытуліць яе да сябе.
Лацэры ледзьве стрымаўся, каб не ўдарыць яго.
— Джо,— крычаў ён,— слухаіі мяне ўважліва — баксіруй у яго стылі. Бо іначай ён прыкончыць цябе сёння.
«Усё ў парадку, не хвалюйся,— казала яго сэрца.— Дзяўчыначка мая родная, у мяне ўсё ў парадку».
Трэці раунд пачаўся яшчэ больш імкліва, чым nepmu і другі. Выходзячы з захопу, Корбет сказаў:
— Джо, што ты робіш?
— Б’ю цябе,— пачулася ў адказ.
Корбет засмяяўся, і яны зноў кінуліся ў бой. А спартыўныя каментатары пазіралі адзін на аднаго, не разумеючы, што адбываецца сёння на рынгу.
Лацэры не помніў сябе ад злосці.
— Джо,— закрычаў ён пасля трэцяга раунда,— я не хачу з табою нават гаварыць. Я шэсць гадоў выпі-
наю жылы і зрабіў з дзярма вялікага баксёра. А ця пер ты губляеш чэмпіёнетва, — тое, дзеля чаго мы працавалі ўвесь гэты час. Каціся ты да д’ябла! Я хачу юлькі аднаго: каб у наступным раундзе ён улажыў цябе.
У чацвёртым раундзе ўсё неяк нечакана пайшло іншым ладам. У Корбета было рассечана брыво, і з яго ліло, як з кабана. Усе адчувалі, што ён збіты з панталыку і ўжо не такі моцны, як раней.
«Што за чорт? — спытаўся Джо ў самога сябе.— Няўжо і далей Корбет будзе так паршыва баксіраваць?»
Пасля гэтага раунда Лацэры сказаў:
— Джо, здаецца, перамога за табою, але мы яшчэ пагаворым. Твой наступны бой будзе ў Мэдысан-сквер гардан А пакуль што паедзем ненадоўга ў Фларыду. Але пра гэта — потым.
КНІГІ ОНЛАЙН
