Зацемкізь левай кішэні
Леанід Галубовіч
Выдавец: Беларускі гуманітарны адукацыйна-культурны цэнтр
Памер: 220с.
Мінск 1998
Г А Л Е Р Э Я
Сэрыя «Бібдіятэка Фрагмэнты» заснаваная ў 1998 годзе Цэнтрам Эўрапейскага Супрацоўніцтва «ЭўроФорум» і часопісам «Фрагмэнты»
У 1998 годзе выйшлі:
Міхась Баярын «Шалёны вертаградар» Сяргей Дубавец « Дзёныгік прыватнага чалавека» Валянцін Акудовіч «Мяне няма.
Роздумы на руінах чалавека»
Алесь Разанаў «Рэчаіснасьць» Ігар Бабкоў «Герой вайны за празрыстасьць» Сяргей Санько «Шіудьгі з кантрастыўнай і кагнітыўнай кулыуралёгіі»
У 1998 годзе рыхтуюцца да выданьня:
Калекцыя «Галерэя Б»
Ігар Бабкоў «Менская Опэра»
Калекцыя «Сучаснае мысьленьне»
Юрась Барысевіч «Цела і тэкст» Валерка Булгакаў «Мой Багушэвіч» Ігар Бабкоў «Вытлумачэньні руінаў» Калекцыя «Беларуская эміграцыя» Антон Адамовіч «Каханы горад»
Калекцыя «Сярэдняя Эўропа»
Чэслаў Мі лаш «Скуты розум »
«ЭўроФорум» і часопіс «Фраг.мэнты» выказвае падзяку IDEE (Варшава) і асабіста Паўлу Казанэцкаму, дзякуючы якім выданьне гэтай сэрыі сталася магчымым
Леанід Галубовіч
ЗАЦЕМКІ ЗЬ ЛЕВАЙ КІШЭНІ
Менск
Б Г A К Ц
1998
УДК 882.6-8 Г168
ББК 84.(4Бен)
Галубовіч Л.
Г168 Зацемкі зь левай кішэні.— Менск: БГАКЦ (па замове
ЭўроФоруму), 1998.— 220 с.
ISBN 985-6012-35-х
„ Зацемкі зь левай кішэні ” — разважаньні вядомага беларускага літаратара пра сябе. пра жыцьцё. пра творчасьць. Гэта й назіраньні з жыцьця менскага літаратурнага кола. у якіх багата якія вядомыя постаці выступаюць часам у нечаканым сьвятле.
Кніга прызначана ўсім, хто цікавіцца сучаснай беларускай літаратурай і сталічнай кулыурнай сытуацыяй.
ISBN 985-6012-35-х
€• «Эурофорум». 1998 СТалубовіч Л.. 1998
© Фядорчанка А..
вокладка. 1998
***
Калі я гавару ці думаю пра паэзію, то я гавару і думаю пра сябе.
***
Паэзія ні пра што не гаворыць. Яна гаворыць за нешта ці занекага. Альбо — маўчыць... Яна можа гаварыць заўсё і за ўсіх, апроч Бога, бо Ён і ёсьць Слова. А што можа сказаць Слова пра Сябе? Яно схаваецца за іншымі словамі, тым самым сьцьвярджаючы сваё Адзінстваўмностве...
***
Ноч... Сум, самота, роздум... I так хочацца напісаць верш, ажно рукі сьвярбяць! 1 ведаю — што змагу. Аднак падсьвядома нейчы голас мне кажа: без майго ведама і дазволу ня псуй паперу. Дзіўна. А калі паспрабаваць аслухацца? Пераступіць яго волю? Пераступіць Слова? На жаль, бывае і так...
Разьлітыя каляровыя фарбы — самі па сабе — ужо ёсьць семя мастацтва. І трэба мець толькі своеасаблівае вока (бачаньне), каб распазнаць (разгледзець) у гэтай разьлітай густой пляме вобраз нашае цывілізацыі... Гэта тычыцца ня толькі фарбаў, але і камяню, і слоў, і гукаў — усяго таго, без чаго чалавек ня ў стане стварыць мастацкі вобраз. Магчыма, вышэйшая праявамастацтва не ў гармоніі, аўхаосе...
ккк
Я стаю за тваімі вейкамі — ты ня бачыш мяне...
(радок зь ненапісанага верша)
ккк
Адзіны сябра твой — Роздум — насьміхаецца над поўнай чаркай твайго адчаю...
(згадваючы паэта Купрэева)
ккк
У пісьменьніцкай сям'і грэбуюць беларускай мовай. 1 нават сам пісьменьнік іграе гэткую ролю беларуса ў сям‘і,
як выпадковы артыст у рускім тэатры імя Горкага. Што і гаварыць, ня соладка жыць беларускаму пісьменьніку! A якое жыцьцё — такое і пісаньне...
***
Толькі жывая прырода адгукаецца на мой голас... Лес мікрафонаў...
(блукаючы па лесе)
Да выказваньня „Паэты паміраюць рана” я дадаўбы: „Але многія яшчэ доўга пішуць”.
***
Купрэеў даслаў у канвэрце разам зь лістом тры восеньскія лісточкі зь Белавежскае пушчы для дачкі... На такое здольны, бадай, яшчэ Толя Сыс. Хоць, папершым уражаньні, якраз ад іх такога і прадбачыць немагчыма.
Калі напісанае ёсьць пражытае, то яго шкада, як жыцьця...
(роздум надненапісаным)
У кожнага чалавека, на жаль, адно жыцьцё, але — дзякаваць Богу — і адна сьмерць.
Шэрхлае лісьцё пад падэшвамі шэпчацца пра холад людзкой душы...
Усё цяжэй прагаворвацца вершамі, спатыкаешся, ідучы ў традыцыйным рытме. Ня сьветспачувае табе, аты — яму...
Кніжкі — для ўсіх, вершы — для паэтаў, паэзія — для абраных.
Паэзія і проза ёсьць дзяцінства і старасьць, здагадка і ўспамін. Гётэ ня зьведаў старасьці і памёр маладым, a Купала „памёр” ад старасьці...
***
Калі ноччу глядзіш у заваконную цемру — ты ўжо нажыўся.
Нядаўна на Маскоўскіх могілках паставілі помнік Жэні Янішчыц. Ён як бы адштурхоўваецца ад магілы і разам з тым цісьне на яе сваім цяжарам, прызямляючы маю памяць... А побач — магіла скульптара Анікейчыка: убітая ў зямлю рамачка з фотаііартрэтам і надпісам і ані каліва каменя, граніту, бронзы... Адсутнасьцьпомнікаёсьць геніяльны помнік скульптару! Ня кожны зразумее, але хіба на могілках трэба нешта разумець?! На могілках трэба здагадвацца. Ну, хоць бы пра помнік самому сабе, які Анікейчыку бачыўся... І вось я стаю тут і дадумваю яго, гэты помнік...
Дзякававаць Богу, час не прыпыняецца нават пасьля сьмерці генія, але... асэнсоўваецца.
Лістапад, а табе за сорак... Восень нарэшце мае ўсе правы намой час, дух і плоць... Жывучы гэтым разуменьнем, нават хало дную імжу ўспрымаеш спагадліва і прачула...
***
Восеньскі сад... Некалькі антонавак усё яшчэ ўпарта трымаюцца за гальлё. Рыжая трава састарэла, чакаючы іх...
Калі пішаш верш, ня думай пра яго. Думай пра самога сябе, бо ніхто іншы, аты пішаш гэты верш. Лепш, канечне, калі верш цябе піша...
***
Творы Алеся Разанава адлюстраваныя на яго твары. Асабліва — квантэмы...
Чытаў Дубаўца і думаў пра сябе. Часьцей за ўсё нашых пісьменьнікаўчытаеш, на жаль, думаючы пра іх...
***
Мінкін — паэт кніжны, Прыходзька — акопны, а Сыс — з Гарошкава...
***
Купіў першы зборнік „Ластаўка ляціць” ЛЮДКІ Сільновай. Прачытаў год нараджэньня — і расчараваўся...
***
Калі з ванны чуецца плёскат вады, то я не магу адчуваць сябе дарэшты чыстым.
***
Я мог бы спакойна засынаць штоноч, калі б ведаў, што абавязкова прачнуся...
Слова не дае права на вечнасьць. Вечнасьць дае права на слова.
(перачытваючы Біблію)
***
Былі людзі, безь якіх я не нарадзіўся б, і ёсьць людзі, безь якіх я ня жыў бы, і будуць тыя, дзеля якіхя памру...
(пасьля бацькавай сьмерці)
***
Акудовіч нават заікаецца своеасабліва, як бы ўзьбіраецца на гару, час ад часу перастрахоўваючыся...
Калі няма больш аніякага паратунку — успамінаеш маці...
***
Прачытаўшы Віктара Шклоўскага, ужо не зьдзіўляешся аб'ёму яго галавы...
Чытаю ў рэцэнзіі Барыса Эйхэнбаўма на кніжку Г анны Ахматавай такі пасаж: „Хочацца болып простай і строгай вокладкі”. Пасьля гэтых словаў напаўняешся гонарам: у нашых кніжак вокладка больш клясычная, чым у Ахматавай.
***
Цяпер многа маладых, як яны любяць казаць, файных паэтаў. Адзін зь іх — гарадзенец Юры Гумянюк. На людзях — заўжды ў чорным гарнітуры, белай кашулі з матыльком, вылізаны, чырвонашчокі... Ня столькі чуць хочацца, як бачыць дзейства. Вось зараз ён агучыць слова СЭКС — і самлелаўспацее... Факір!
***
Кніжка адгорнутая на трыццаць шостай старонцы... Гэта — так, міжволі зазначаеш. Калі словы не нясуць асаблівага значэньня, то пачынаеш зьвяртаць увагу на лічбы.
Як падумаеш, колькі табою выпіта, як столькі ўлезла... і адкуль вылезе, і ў што выльецца?! Божа, барані...
He пішыз самагаранку. Падумай...
***
Бадай, сёньня настаў той час, калі не чытач выбірае паэта, а паэт — чытача.
***
Зьявілася цэлая плойма вершатворцаў, у якіх за душою, апроч маці, бацькі і рыфмы, нічога няма. Аднакупартыя: не расьце, а ўсё адно сеюць — пясок на пясок, і задаволена сябе пачуваюць на гэтым жвіры, як на кактэбэльскім пляжы...
(прачытаўшы каляндарны плян работы Дома літаратара, дзе пазначаныя творчыя вечары)
***
Люблю Сідарэвіча проста за тое, што ён ёсьць які ёсьць. Сапраўдных цяпер вельмі мала, усё болып штучныя. Ён жа, можна сказаць, — мара Купалы пра беларуса: пра лапці не забыў, а розуму дастаў.
***
Заплакаць не ад гора, але ад шчасьця — вось вышэйшая праява чалавечнасьці.
У кожнага чалавека — сваё жыцьцё. Але, да таго ж, у нас — ва ўсіх — адно жыцьцё. Ва ўсяго чалавецтва — адно жыцьцё... I — толькі...
***
Паэты ёсьць прыродныя, прытворныя і прыдворныя...
***
У нас ва ўсе вякі хапала разумных людзей, патрыётаў і змагароў за беларушчыну, але заўжды не было каму гаварыць набеларускай мове... Тамуісёньняшнінаш сувэрэнітэтмногім падаецца сувэнірным падарункам нашамународу ад вялікай Расеі.
***
Чорная кава ў кубку канчаецца, а сэрцабіцьцё толькі пачынаецца...
***
Прызнацца ў каханьні — гэта прызнацца ў бясьсільлі перад прыродай.
***
... А пачынаецца паэзія там, дзе канчаецца паэт...
(зь верша, які ня стаў фактам паэзіі)
О, якмнога, Гасподзь, прашу, Сам душы сваёй не дарыўшы, —
Нібы крыж нацельны нашу, Кроўчужую з рук не адмыўшы... (чамусьці далей не пайшло)
***
Мне здаецца, Сідарэвіч ведаеўсё, апрочсябе самога...
(пасьля ягонага трьіццаціхвіліннага маналёгу ў мэтро...) ***
Я з задавальненьнем буду мыць посуд на кухні, толькі б ніхто не перашкаджаў маёй адзіноце... мыючы посуд, і сам унутрана як бы ачышчаешся адусякай набрыдзі. Своеасаблівае адпушчэньне грахоў...
(сямейнае)
ккк
Жанчына, як крытык, ня больш чым бэлетрыст. У іх ад прыроды не крытычная лёгіка, яна ў іх мацярынская, a значыць, суб'ектыўная.
***
Як быццам бы пісьменьнікі пішуць граматна, а час усё адно выпраўляе іх памылкі.
ккк
Нічога ў сьвеце не зьмянілася ад напісаных мною словаў. Магчыма, зьмяніўся я сам...
(такое ўражаньне, што некага паўтараю)
ккк
Паэт валодае гукавым мысьленьнем, а дзеці падказваюць і тлумачаць яму новыя словы.
(гуляючы з дачкою)
ккк
Кожны сапраўдны мастак стварае свой вобразны сьвет, але сам СЬВЕТ, у сваім абсалюце, болып цэльны, гарманічны і непагрэшны, як і быў у задуме геніяльнага яго творцы Госпада, які ствараўяго не ад вялікай сілы, а адзінствам і паразуменьнем магчымыхсілаў...
(няўцямнае пасьля няўцямна прачытанага)
***
Абсалютна сумленных людзей цяпер няма. Яны былі тады, калі маральнасьць была сутнасьцю іх душы, а не вісела над душою Дамоклавым мячом, як вісіць зараз.
Сыс нарадзіўся з хаосу, і хоча з аскепкаў хаосу скласьці люстэрка, каб убачыць у ім адлюстраваньне сваёй гармоніі, пра якую ён нічога ня ведае. Ён толькі ведае, што яна павінна быць...
***
Чытаю М. Бярдзяева і, скрозь туман падсьвядомасьці, лаўлю той момант, той шоўкавы шолах, калі жонка сьцеле ложак на ноч...
КНІГІ ОНЛАЙН
