Зацемкізь левай кішэні
Леанід Галубовіч
Выдавец: Беларускі гуманітарны адукацыйна-культурны цэнтр
Памер: 220с.
Мінск 1998
Жыцьцё такое цынічнае, што грэх яго цытаваць.
Вершы — як сны... Ня ведаеш, што прысьніцца, і ня кожны сон памятаеш.
Сны — заўжды абрывачныя, фрагмэнтарныя, беспачатковыя і бясконцыя... Нешта накшталт адной з частак выпадкова ўбачанага мэксыканскага сэрыялу... Але ў снах нямалёгікі, ёсьць інтуіцыя, інстынкт, прадчуваньне і мяжа небясьпекі (прачынаньне). Сны нельга любіць ці ненавідзець, хацець іх.альбо не... Сны можна толькі сьніць і тым мець уяўленьне пра памяць і жыцьцё па сьмерці. Сны зьберагаюць вечнасьць і засьцерагаюць ад вар'яцтва. Пакуль жывеш — сьніш, а паміраеш — сьнішся...
(яшчэ да сну)
На чарговым банкеце сакратар СП Беларусі сказаў прыкладна так: вось сёньня мы зноў прынялі ў саюз сем чалавек, на падыхо дзе ў нас яшчэ чатырнаццаць таварышаў і на прыкмеце тыя, за кім мы пастаянна сочым... He, мы не дадзім памерці нашай мове і нашай беларускай літаратуры!
Зразумела, што памерці не дадуць, a — жыць?
***
Усе падваконьнікі ў кватэры жонка заставіла кактусамі.
Карлікавыя, таўсматыя, яйкападобныя, але ўсе — вусата-калючыя... Жонка любіць кактусы. 3 чаго б гэта? Ці не адлюстроўвае гэтая прывязанасьць яе сутнасьць? Я хачу гэтым нягучна зазначыць, што жонка такая ж калючая па характары, як і яе любімыя кактусы...
(пішу, сузіраючы іх насьцярожанасьць)
Відаць, так і памру, ня ведаючы, што такое жыцьцё... Траве лягчэй...
(стоячы на балконе)
***
Паэт, не прызнаны самім сабою, памірае...
***
Божа, пра што толькі ня думаеш, калі думаеш ні пра што...
(бяссоньне за сталом)
***
Калі абступае цемра, то бачыш сябе самога...
(вечарам у адзіноце)
Рэдка якой запалцы выпадае дагарэць дарэшты... (прыпальваючы цыгарэту)
***
3 усіх сустрэч зь Яўгеніяй Янішчыц мне найбольш глыбока запала ў душу яе усьмешка, ад падсьвядома прачутага трагізму, якойу мяне заўжды нямела нутро... Пазьней, дзякаваць Богу, я такой усьмешкі ні ў каго не сустракаў. Калі хто памятае клясычны выраз тваруфранцускагаміма Марсэля Марсо, то здагадаецца, пра што я хацеў тут сказаць...
(падчас працы над дакумэнтальнай стужкай)
***
Нарэшце прыйшлі і сказалі: вось вам воля, свабода і дэмакратыя! 1 паказалі, якія яны, навошта, адкуль і дакуль... І мы, абміраючы адшчасьця, абмацваем ГЭТА рукамі і ўсё маракуем, як ГЭТА спатрэбіць на ўласную карысьць...
(пасьля БНФ-скага мітынгу)
***
Слова НЕЗАЛЕЖНАСЬЦЬ ужо стварыла сваю першапачатковую цнатлівасьць. Таму многія цяпер абыходзяцца зь ім вульгарна, як з вулічнай дзеўкаю, незалежна адтаго, у якой ступені яны да ГЭТАГА падрыхтаваныя.
(вынесенае з тых жа крыніц)
***
Чытаючы Розанава, як бы і сам сарамліва распранаешся... і падсьвядомаўяўляеш, зь якой агідай глядзяць на тваё грэхападзеньне знаёмыя, якія яшчэ ўчора гатовыя былі захапляцца прышчыкам на тваім носе... А насяра ў цябе, дай Божа! Цяжка чытаць Розанава, але яшчэ цяжэй зразумець, што ты значна горшы за яго, а ісьціна яшчэ страшнейшая...
Фанабэрся тады, калі пішаш, а не пасьля таго, як напісаў. Пасьля таго — ты ўжо і так відзён...
Цікава: чаму пра жыдоўства шэпчуцца, пра славянафільства гавораць, а пра нацыяналізм крычаць? ..
***
За ўвесь дзень — ні аднаго тэлефоннага званка! Ну, што гэта на самой справе — зьдзек, ці што?! Вечарам патэлефанаваў сам...
(да ўрбанізацыі душы)
Ідучы да свайго, не тапчы чужога.
***
Агромністы Брыль усё ж вытыркаецца з сваіх мініяцюраў.
•ккк
Міхась Скобла запрашае на сваю вечарыну пародыі і просіць, каб, крый Божа, не сьмяяўся. Маўляў, так задумана па сцэнары. Дзівак, няўжо ён дачаснаўпэўнены, што я буду сьмяяцца?
ккк
Пісьмянкоў незадаволены, што на вокладцы новай кніжкі мастак выканаў назоў „ПЛАНІДА” не прасталінейным шрыфтам, а пакручастым... „Лёс, часьцей заўсё, і бывае такім”, — кажу яму, суцяшаючы. He, бачу, незадаволены... Можа, і сапраўды лёс яго просты... Бывае...
•к-кк
Левым вокам чытаю Адама Глёбуса, а правым падсьвядома „страляю” на эратьічны фотаздымак яго жонкі Алены Адамчык. Дзякуй Богу, левае ў мяне — 1,0, а правае — 0,1... Але хто мне паверыць?!
ккк
Творца і літаратар адрозьніваюцца тым, што адзін жыве для таго, каб пісаць, а другі піша для таго, каб жыць.
■к-кк
Апоўначы тэлефануе кум. Усхопліваюся сасну, намацваю рукою трубку. Павітаўшыся, пытаецца, колькі цяпер часу. Раздражнёна кажу, што дзьве гадзіны ночы! Спагадліва спачувае: „Што, дзядзька, і ў цябе бяссоньніца?”
—??????
•ккк
Аднойчы ў Крывошынскай псыхушцы, куды мяне закінулі „на лячэньне ад алькагалізму”, я начаваў першыя тры ночы з шызафрэнікамі. Вядома, ня спаў. У спальным блёку гарэла сіняя лямпа, а да таго ж нада мною ўсю ноч стаяў
шызік і, дзіка пасьміхаючыся, глядзеў мне ў твар... Я ляжаў як утрапёны, ня ведаючы, што рабіць, але гэтага ня ведаў і шызік, таму стаяў нада мною ўсю ноч і пасьміхаўся... Ранкам, пасьля адпаведных уколаў, ён настойліва са мной пазнаёміўся, каб наступнай раніцай... знаёміцца зноў...
Чамусьці гэты выпадак успомніўся мне пасьля кумавага начнога званка. Трэба было б яму распавесьці гэтую гісторыю і пра ягоны начны званок нагадаць таксама...
„Гэткая ўжо прырода слова: гаворыш на сваёй мове, a пішаш начужой. Адсюль я раблю такую выснову, што ўсе мы ў нашым рамесьніцтве адным мірам мазаныя: усе катаржнікі, усе кляймёныя”.
(Жан Поль Сартр, „Словы”)
„Пісаць па-народнаму вельмі нялёгка. І ня лішне трэба крыўдаваць, што людзям цяжкай працы і няшчодрага хлеба не падабаюцца гладкія морды..
(Янка Брыль, „Свае старонкі”)
Чым родняцца і чым розьняцца гэтыя дзьве цытаты вядомых пісьменьнікаў? Родняцца яны вонкавым зьместам, а розьняцца ўнутраным сэнсам...
***
„Кветкі лятаюць вакол матылькоў” — вусная творчасьць чатырохгадовай дачкі. Выклікае, хоць і супярэчлівы, але імгненны водгук. А скажы яна: матылькі лятаюць вакол кветак... Які банал! Hi адна душа не страпянецца. Неардынарнае бачаньне альбо ўяўленьне сьвету— гэта ўжо знакасобы.
(гуляючы ў Зялёным Лузе)
***
Калі хварэе маці, то востра адчуваеш, які ты адзінокі ўгэтым шматмільярдным сьвеце...
***
Усе людзі страшныя эгаісты, хоць, канечне ж, і не прызнаюцца ў гэтым. Нават Богу пакланяюцца дзеля ўласнай пасьмяротнай карысьці.
Каранічалавечнасьці гнязьдзяццаў нашым сумленьні. А дзе гнязьдзіцца сумленьне? У пластах геннай памяці...
Бабкоў — нацыяналіст эўрапейскага ўзроўню...
(іранічна падумалася)
Прачытаўшы „Стомленасьць Парыжам” Дранько-Майсюка, адчуў элегантнасьць, вытанчанасьць, галайтнасьць, інтэлігентнасьць айчыннага слова... Мне, ня зжыўшаму вясковай стрыманасьці, было ўсё ж наўскрай нясьцерпна падгледзець інтымныя сувязі ўзьнёслых слоў... Як ня ўспомніць да гэтай эстэтычнай згадкі на карысьць нашай мовы падслуханае ў гаворцы маладых суседак з бацькам: „Татачка, ды мы на ўсё здатныя, было б для каго...”
Прагледзеў столькі вершаваных зборнікаў, выдадзеных за свой кошт, і нічога, што тычыцца Паэзіі, не знайшоў. Такая бяздарнасьць і няздатнасьць, відаць, і адтаго, што ганарар у аўтараўбыўу кішэні яшчэ да напісаньня... Гавораць, што ПАЭЗІЯ і ГРОШЫ — рэчы несумяшчальныя, а па мне, дык наадварот — несумяшчальныя ГРОШЫ І ПАЭЗІЯ. Ёсьць, як кажуць, відавочная розьніца.
***
У паэзіі няма ні тэорыі, ні практыкі... Бо іначай — як жа зь нерукатворнасьцю!?
Ёсьць кніжкі, якія нельга не чытаць, і кніжкі, якія не чытаць нельга... Аднак духоўны набытак чалавецтва палягае ня ў гэтых кніжках, а ў чытачах, якія прачытаюць ці не прачытаюць тую ці гэтую кніжку... Кніжкі ўжо напісаныя, ачытачы яшчэ вагаюцца... I сьветня мае пэўнасьці...
(разважаньні ў камэрцыйным аддзеле кнігарні)
к-кк
Чалавека колькі заўгодна і як заўгодна можна любіць альбо ненавідзець — усё адно Ён пераменіцца не ад гэтага.
(пасьля сямейнага канфлікту)
Кожны з нас — сьвядома ці падсьвядома — любіць сябе, не асабліва спадзеючыся на іншых.
(пасьля размовы зь сябрам)
***
У рэцэнзіі Галі Тычкі вычытаў цытату з Г. Гесэ: „Паэт дзейнічае начытача не сваёй якой-небудзь адметнай асаблівасьцю — тэхнікай, густам, розумам, а тым, зь якой сілай і дасканаласьцю ён выказвае незвычайнасьць свайго характару”.
Тут, безумоўна, ёсьць драбніца солі, калі, напрыклад, згадаць нашых Купалу, Караткевіча, Сыса... Аднак ёсьць і супрацьлеглыя ня менш вабныя выбітнасьці, як Багдановіч, Стральцоў, Разанаў, Мінкін, Дранько-Майсюк...
***
Паэзія месьціцца і ў асоце і ў пахучым кветніку — быў бы талент Пчалы, а ня Трутня..
На вечарынах у Доме літаратара заўжды адна і тая ж публіка — і ў залі, і на сцэне... Сустрэўшы выпадкова незнаёмы твар, бянтэжышся: ці не з КДБ таварыш?
***
He самоцься, Сыс! Цяпер большасьць пісьменьнікаў выносяць з бару... наваткалі выносяць на могілкі...
(вядомае ўсім сябрам СП)
•к-кк
Найбольш спрыяльны рэжым жыцьця для такога самотніка, як я, —таталітарны...
(вызнана на працягу ўсяго жыцьця)
Ненавіджу грошы, за якія купляюць. Шаную грошы, якія аплочаны.
***
Наконт мяккага знаку я, можа, і пагадзіўся б, але навошта зьмякчаць ЦЬВЁРДЫ?..
(вакол пытаньня пра „ь”)
Мне здаецца, што мы часта пішам і гаворым пра той народ, якога даўно няма і ніколі ня будзе...
О, наша хваравітае трызьненьне! 1 ня так нацыянальнае ў нас пакрыўджана, як — чалавечае...
Клецкая міліцыя мяне не „цаніла”: то суткі, то псыхушка, то спэцлячэньне... Mae вершы ня выклікалі ў іх спагаДЫ.
А вось слуцкія сяржанты!..
... Атрымаўшы аванс за першы свой паэтычны зборнік і добра адсьвяткаваўшы ў Менску, я паехаў на таксі (!!!) у Слуцак. Там двойчы за адзін вечар трапіўу КПЗ. Двойчы чытаў свае вершы ў выцьвярэзьніку... пасьля чаго, бяз штрафаў і доўгай затрымкі, быў прыведзены сяржантам на кватэру да майго дзядзькі. „Вершы пісаць умее, а піць — не!” Такі быў строгі сяржанцкі вэрдыкт. У Вароніна я прыехаў амаль бяз грошай, на якія можна было б жыць ня менш году...
Сяржант быў шчыры і праўдзівы. Яшчэ папрактыкаваўшы гады тры, я кінуўгэты няўцямны для мяне занятак.
А слуцкага сяржанта помню. Ён якраз піць умеў, і ня мог трываць дылетантаў у гэтай сьвятой славянскай справе...
А-у! —сяржант. Нізкі паклон...
(адкідаючы прапанову Клецкага райсавету аб супрацоўніцтве пры напісаньні кніжкі „ПАМЯЦЬ”)
***
Жыць хочацца заўсёды, нават замысьліўшы самагубства...
***
Сьмерць збліжае людзей...
(з роздуму на могілках)
КНІГІ ОНЛАЙН
