Зацемкізь левай кішэні
Леанід Галубовіч
Выдавец: Беларускі гуманітарны адукацыйна-культурны цэнтр
Памер: 220с.
Мінск 1998
ккк
Прысьніўся сон на „тарашкевіцы”... Прахапіўся. На жаль, „тарашкевіца” — гэта прамінулы сон...
■к-кк
Замкнутае кола... Няма чым дыхаць, няма з кім гаварыць, няма каго слухаць..
Усё бясконцапаўтараецца... і аніякне канчаеццаэпоха Ірада, Пілата, Юды...
Але ж гэта й эпоха Хрыста, эпоха ўвакрашэньня...
■kick
Што зробіць сапраўдная жанчына ў апошнюю хвіліну перад адыходам? — Паглядзіцца ў люстэрка.
Што ў падобным выпадку зробіць сапраўдны мужчына? — Паглядзіць у акно...
ккк
На тэлебачаньні ў нас працуюць „ кісельныя барышні”, а на радыё — „ядроныя”...
ккк
Тры выхадныя дні — кату пад хвост. Пагартаў некалькі кніжак, палыпаўперадтэлевізарам, думаў, піўкаву, спаліў тры пачкі цыгарэт...
1 толькі ў нядзелю вечарам, лежачы ў гарачай ваньне, я зразумеў, што — старэю, што пражыў дарма, што ўсё маё пісаньне — гэта нездаровы, ненармальны лад лянотнага
жыцьця, абломаўшчына... што пасьля сябе я не пакіну ў гэтым сьвеце радасьці і аптымізму людзям, а толькі безадказнае, нямое пытаньне — ? — да гэтага ж сьвету і гэтых людзей...
Крый Божа, пісаць адразу пасьля абеду! Ня псуйце чытацкі настрой капуснай адрыжкай.
Паляжыце — іўсё пройдзе...
***
Гавораць, што на зямлі пакуль яшчэ больш добрых людзей, што дабро ўсё яшчэ перамагае зло...
Аднак, людзі чамусьці хлусяць часьцей, чым гавораць праўду. Няхай часам і ў імя дабра. Дый сам я, каго знаёмыя лічаць дастатковашчырым, хлушу часьцей, чым гэта неабходна.
Найперш мы хлусім сабе пра сябе, пасьля — сабе пра іншых і ўрэшце — іншым пра сябе...
Хлусьня гэтая як бы дробная, непрыкметная, невызначальная, ні на што не прэтэндуючая, нібы гульня з праўдай у хованкі...
Але па часе, незаўважна для нас саміх, маленькія нашы паўсядзённыя няпраўды ствараюць вакол нас непраўдзівы сьвет. І паступова гэты сьвет пачынае здавацца несправядлівым. Зразумела, у дачыненьні да нас саміх...
І — нараджаецца зло... Яно жыве пакуль жывуць людзі.
3 адным чалавекам яно не памірае. Зло памрэ разам з усімі...
Прачытаўу „ЛіМе” вершы ўжо нябожчыка Міколы Федзюковіча. Даўно так не спачуваў самоце іншага чалавека... Той самоце, якая адных — прызямляе, другіх — узвышае...
На жаль, Федзюковіч быў зь першых.
Даю Акудовічу пачытаць свае новыя вершы. Каб ужо ня так бэсьціў, як зазвычай бывае, няўзнак дадаю: „Лічы што крывёю пісаныя...”
Назаўтра, прабачальна-інтэлігентна кажучы пра абсурднасьць паэзіі ўвогуле, і шкадуючы мяне, выдыхае клінічнае. „Гемаглябіну ўсё ж малавата..
***
На пад’езьдзе да Севастопальскага парку тралейбус раптоўна спыняецца... Маладая дзяўчына-кіроўца вылазіць у лютаўскую ветраную хлюпату, зазірае пад днішча машыны, стукае па абшыўцы, ляпае далоньмі, пакрыквае... Усе глядзяць у вокны, заўважна нэрвуюцца. Вядома, вечар, непагадзь, стома — хочацца хутчэй у жытло...
А дзяўчына заходзіць з другога боку тралейбуса — і ўсё паўтараецца...
— Ну, что же это такое!? —ня стрымліваецца мажны пажылы пасажыр.
—Ды кошкуцісабаку, мабыць, з-падколаўвытурвае... разьвялося, даў Бог... — спрабуе тлумачыць яму дабрадзейная цётка.
Нарэшце дзяўчына залазіць у салён, чырвонашчокая, разьветраная, прабачальна пасьміхаючыся... А ўжо да кабінкі ўсёй сваёй мешкаватай, непаваротнай тушай сунецца, расьпіхваючы старых і малых, той самы, нэрвовагарачы...
— Ты мнлашка, на работе нлн где?! Тебе людей довернлн перевознть нлн в бнрюлькн нграться?!
Пасажыры яго астуджваюць, маўляў, не душыць жа коламі хатнюю жывёліну.. А ён агрызаецца ўжо на ўсіх і прэ на кіроўцу— нахабна і злобна: „Я опаздываю, напрнмер! Я с работы еду! А тут — кто во что горазд! Я тебя вот, мнлашка, спрашнваю — ты людей взялась перевознть нлн собак?!”
„Ну, что вытак раскрнчалнсь?! Кто сядет, того п везу...” — ціха, але не бязь дзёрзкасьці, кажа яму дзяўчына, адчуваючы сымпатыю большасьці пасажыраў, і кранае тралейбус зь месца...
Недзе ў Грэцыі ці на Кіпры забілі бандзюгу-кілера, былога міліцыянта Салоніка. Некалькі дзён запар мусоляць гэты сюжэт з ранку да вечара па ўсіх каналах...
Памёр у Баўгарыі выдатны рускі лірык Уладзімер Сакалоў— ...
Ну каму гэта ў Расеі цікава?!
***
Я ніколі не змагу напісаць аб'ёмную рэч — аповесьць ці, крый Вожа, раман.
Я — чалавек самотны і гультаяваты, а проза патрабуе здароўя і працаздольнасьці...
Я люблю дэталь, мэтафару і — сябе. Мне лягчэй апісаць нязначную дробязь, якую толькі што змахнула з майго стала мая дачка па-за маімі вачыма...
Найбольш невыноснае — гэта жаночы холаду цёплай начной пасьцелі...
Чалавечы розум і чалавечая дурнота ня маюць межаў...
Таму ня трэба зьдзіўляцца, заўважаючы іх як тут, так і там...
Адчуваньне ўласнай бязгрэшнасьці — ужо ёсьць вялікі грэх...
Усё самае-самае ў чалавеку абрываецца на пачатку разам з мацярынскай пупавінай і ўзнаўляецца напрыканцы зямлёй на могілках продкаў...
***
Хворая і састарэлая бабуля ўсё ноч на Хрыстовае ўваскрашэньне малілася ў ложку... Ня спаў і слухаў — уражаньне як пабыў на ўсяночнай... Таемна — без папа і паствы...
***
Выклікалі ў суд сьведкам па справе Адамовіча. Што я магу засьведчыць? Хіба толькі тое, што ён не Алесь... a Славамір...
Раней судзілі за літаратуру, цяпер — за вершаваныя праклямацыі. Чыста — „зваротныя правакацыі”...
***
Ідзём зь Пятром Васючэнкам з рэдакцыі „Крыніцы” да плошчы Перамогі... У падземным пераходзе — вясельная працэсія да помніка...
Пытаюся ў Пятра, чаму гэта маладыя абралі неадпаведны іх урачыстасьці сымболь для шлюбнай цырымоніі. Васючэнка падымае вочы на вышыню стэлы вядомага помніка і пытаецца ў мяне замест адказу: „А ты, што, не разьбіраешся ў фалічных сымболях?..”
***
Ноччу ўсчаўся моцны вецер. Якраз глядзеў па НТБ французкі фільмі „Пад сонцам сатаны”.
Гэты вераломны вецер і гэты богашукальны фільм стваралі самотную атмасфэру пакінутасьці чалавечай душы — сіратлівасьць зямнога чалавека пад небам...
Кладучыся спаць, зірнуў на гадзіньнік. Як мітусьліва круцілася ў замкнутым коле сэкундная стрэлка! Ашаломлены яе безвыходнасьцю, я нават не зьвярнуўувагі на дзьве другія — застыглыя, быццам сам час мяне ўвогуле не цікавіў...
***
У Разанава няма таго, што ёсьць у Акудовіча, але і ў Акудовіча няматаго, што ёсьць у Разанава...
У Галубовіча якраз ёсьць тое, чаго няма ў абодвух, аднак жаняма й таго, што яны маюць...
А вось у Някляева ёсьць усё тое, чаго ня маюць усе трое...
***
Сярэдзінатраўня. Цьвіцечаромха...
А тваё ўласнае жыцьцё адцьвітае... На яго ўжо ніхто ня зарыцца, ніхто ня ломіць, як вось гэтую чаромху пад тваім акном падгуляныя маладзёны пісклівым старшакласьніцам...
Hi паху ўжо ў твайго жыцьця, ні квету — неба стала недасяжна высокім, а зямля — цьвёрдай і неадступнай...
ккк
Усё, што ты падараваў людзям пры жыцьці, сплочваецца імі пасьля тваёй сьмерці...
***
Яшчэ не пасьпеў сам, як аўтар, прачытаць лімаўскі артыкул да юбілею Міколы Купрэева — ужо тэлефануюць... „Адабрям-с” — і да таго падобнае.
... Звоніць колішні гаспадар цяпер ужо маёй „хрушчоўкі”.
— Мне сказалі, што ў сёньняшнім „ЛіМе” ты зноў успомніўмаё прозьвішчаўсваёй пісаніне...
— Так. А ты прачытаў?.
— Калі ты яшчэ раз дзе-небудзь згадаеш маё імя — застрэлю, графаман!!!
... кароткія гудкі...
Самае сумнае ў гэтай гісторыі — што не застрэліць жа... Бо не Дантэс яшчэ.. Але ўжо й ня Пушкін, таму і прозьвішча ня згадваю...
Літаратура, асабліва паэзія, — гэта хвароба. Паталёгія...
Здаровы літаратар — графаман. Як творца, ён канае раней уласнай сьмерці: яго здароўе нікога не хвалюе, а пра хваробу ён нічоганя ведае...
ккк
Леў Талстой запісвае ў дзёньніку пасьля блізкасьці з жанчынай: „ Это было так прекрасно, что неможет кончйться смертью...”
Шэдэўральна! Хоць бы ўжо тым, што мінулы і будучы час пакінутыя клясыкам без дапасаваньня. Сьпешка. Эмоцыі! Імгненьне жыцьця! Што — час, што — вечнасьць?!
kkk
He магу трываць пустой дзяжурнай камплімэнтаршчыны. Асабліва, калі нутром адчувеш, што пахвальба ў твой адрас зробленая з „прыцэлам у адказ”...
— Лявон, віншую — файнарэч...
— Міхайлавіч, ну, няма словаў!..
— Лёнечка, які ж у вас сьветлы і самабытны талент!..
Прыкладна на гэтых словах я заўжды перапыняю гэты „хваласьпеў” з чыіх бы ён вуснаў не сыходзіў і пераводжу размову на другое...
Гэта, як іншым разам касірка на тваёй працы „выпрабоўвае” цябе зь першай зарплаты на „вшнвость” —перадае табе трошкі большую суму грошай, чым тую, за якую ты расьпісаўся ўведамасьці... і — чакае ці вернеш... А ты, ня маючы звычкі пералічваць тое, што табе даюць, жывеш пэўны час несумленным чалавекам сяродусёй бухгалтэрскай „кумпаніі”...
Затое наступным разам табе ўжо выдаюць на рукі тыя грошы, якія ты сапраўды зарабіў, а то й „сумленная” касірка тады-сяды, звучыўшы тваю даверлівасьць, можа і недадаць такую-сякую дробязь...
Ніхто знас ад тых дробязяўне бяднее, не багацее...
Тамуне кажэце мне пустаслоўных камплімэнтаў. Усё адно будучыя кантралёры ў архіўнай бухгалтэрыі часу дакладна вылічаць колькі я каштаваў і каштую насамрэч...
У мяне вясковая культура. На іншую і не прэтэндую.
Бывае, што ахопіць хваля цёплых пачуцьцяў да якога чалавека — і я доўга стаўлюся да яго вельмі паважліва... аж да таго часу, пакуль...
I тады — я зноў жа ў прыліве адваротных пачуцьцяў магу агаломшыць яго сваёй сярмяжнай, вясковай нетактоўнасьцю...
Гэта як добра помнае зь дзяцінства. Сунешся пашпарэйкам, калупаючыся ў носе, па пыльнай вясковай вуліцы, а з-за плоту цябе раптам аклікае стары дзед і працягвае мяккую сакавітую бэру...
Ты хвацка і без разважаньняў бярэш яе, і сараматліва патупіўшыся, ніяк не дасі рады выціснуць зь сябе тое „дзякуйце”...
А калі дзед тупае назад ад плоту, ты зазіраеш праз частакол яму ўсьлед... і саромеючыся, крычыш старому наўздагон на ўсю вуліцу: дзеда, а ў вас порткі на срацы парваліся!...
Хоць стой, хоць падай... Ну, не паміраць жа мне з-за гэтай вясковай, неадшліфаванай на праспэкце ЛенінаСкарыны, культуры...
Я ўсяго толыгі хачу быць шчырым, хоць і ведаю, што „тая дзірка” так і застанецца пакуль ня зносяцца ўсе штаны...
Ужо дзевяць гадоў вісіць надмаёй бяссоннай начной галавою карціна Алены Каравай, назову якой я ня ведаю. Па няпэўных акварэльных мазках масТачкі, пільна ўгледзеўшыся, можна выявіць там туманны сілуэт старажытнай Каложскай царквыў Гародні... Прынамсі, я так ілічу, і даводжу да тых, хто не пагаджаецца і шукае сваё разуменьне ўбачанага, і тым, хто ўвогуле ня хоча ці ня можа нічога, апроч цьмянай плямы там, бачыць...
КНІГІ ОНЛАЙН
