Карлсан прылятае зноў
Астрыд Ліндгрэн
Выдавец: Папуры
Памер: 192с.
Мінск 2019
Малы спадзяваўся, што фрэкен Бок будзе маладой, прыгожай і лагоднай, прыблізна як настаўніца ў яго школе. Але гэта была, наадварот, строгая спаважная дама, якая выглядала вельмі рашучай. Яна была вялікая і мажная, у яе было некалькі падбароддзяў і да ўсяго — тыя самыя «сярдзітыя вочы», якіх так баяўся Малы. Ён адразу адчуў, што яна яму не падабаецца. Тое самае, відаць, адчуў і Бімба, бо забрахаў на яе што меў моцы.
— Вось як, у вас тут сабака? — сказала фрэкен Бок.
Мама нібыта занепакоілася.
— Вы не любіце сабак, фрэкен Бок? — спытала яна.
— Люблю — калі яны выхаваныя, — сказала фрэкен Бок.
— He ведаю, ці такі ўжо Бімба выхаваны, папраўдзе, — разгубілася мама.
Фрэкен Бок горача заківала.
— Але ён такім стане, калі я пагаджуся на гэтае месца. Я раней даглядала сабак.
Малы шчыра спадзяваўся, што яна не пагодзіцца на гэтае месца. Тут яго вуха заныла, і ён не змог стрымацца, каб не заенчыць ціхенька.
— Ну-ну, сабакі брахучыя, дзеці плаксючыя, — сказала фрэкен Бок і расцягнула вусны ва ўсмешцы.
Яна, відаць, хацела пажартаваць, але Малому гэты жарт смешным не падаўся, і ён сказаў ціха, нібы сам сабе:
— А яшчэ ў мяне чаравікі рыпучыя.
Мама пачула гэта. Яна залілася чырванню і паспешліва сказала:
— Спадзяюся, вы любіце дзяцей, фрэкен Бок, праўда ж?
— Люблю — калі яны выхаваныя, — сказала фрэкен Бок і ўтаропілася на Малога.
Мама зусім збянтэжылася.
— He ведаю, ці такі ўжо Малы выхаваны, папраўдзе, — прамармытала яна.
— Але ён такім стане, — сказала фрэкен Бок. — Толькі пачакайце — я раней даглядала дзяцей.
Малы спалохаўся. Яму было вельмі шкада тых дзетак, якіх калісьці даглядала фрэкен Бок. Цяпер ён і сам будзе адным з іх — нядзіва, што ўвесь ягоны страх быў напісаны на твары. Мама таксама нібы крыху сумнявалася. Яна пагладзіла Малога па валасах і сказала:
— 3 ім лепей за ўсё па-добраму.
— Але гэта, як я заўважыла, дапамагае не заўсёды, — сказала фрэкен Бок. — Дзецям і цвёрдая рука бывае патрэбная.
Потым фрэкен Бок назвала заробак, які хоча атрымліваць, і падкрэсліла, што хоча, каб яе называлі ахмістрыняй, а не памочніцай. На тым і вырашылі.
Тут акурат вярнуўся з працы тата, і мама прадставіла:
— Наша ахмістрыня, фрэкен Бок!
— Наша страхмістрыня, — сказаў Малы і з усіх ног кінуўся праз дзверы. Следам з дзікім брэхам рынуўся Бімба.
Наступнага дня мама з’ехала да бабулі. Усе плакалі, калі яна з’язджала, а больш за ўсіх — Малы.
— He хачу заставацца адзін са Страхмістрыняй, — румзаў ён.
А так яно і будзе, гэта ён разумеў. Бусэ і Бэтан дапазна былі ў школе, а тата прыходзіў з канторы не раней за пяць. Шмат-шмат гадзін штодня Малому давядзецца аднаму змагацца са Страхмістрыняй. Таму ён заплакаў.
Мама пацалавала яго.
— Ну, будзь малайчынкам... дзеля мяне! I што гэта ты — не называй яе Страхмістрыняй!
Пакуты пачаліся ўжо на наступны дзень, калі Малы вярнуўся дадому са школы. Мама не сустракае на кухні з гарачым шакаладам і булачкамі — там толькі фрэкен Бок, якая, выглядае, зусім не рада бачыць Малога.
— Перакусы псуюць апетыт, — сказала яна. — Ніякіх булачак.
Але булачак яна напякла — цэлая гара ляжала і студзілася на сподзе перад адкрытым акном.
— Так, але... — сказаў Малы.
— Ніякіх «але»! — сказала фрэкен Бок. — Дарэчы, дзецям на кухні не месца. Ідзі вучы ўрокі ў свой пакой, і павесь куртку ды памый рукі, чуеш? Марш!
Малы пайшоў у свой пакой, злы і галодны. Бімба спаў у сваім кошыку, але калі Малы прыйшоў, ён вылецеў адтуль, як ракета. Хоць нехта быў рады яго бачыць! Малы абняў Бімба.
— Яна і на цябе выскалялася? О, як я яе не выношу! «Павесь куртку ды памый рукі...» Можа, мне яшчэ шафы праветрыць і ногі памыць заадно, га? Звычайна я і так вешаю куртку без ніякіх нагадванняў, вось!
Ён кінуў куртку Бімба ў кошык, і той адразу ж улёгся на яе і крыху паўгрызаўся ў рукаво.
Малы падышоў да акна паглядзець, што там.
Ён стаяў і адчуваў, як яго апаноўвае сум, як яму не хапае мамы. Раптам ён убачыў нешта такое, што яго ажывіла. Па-над дахам насупраць Карлсан практыкаваўся ў палёце. Ён наразаў кругі паміж комінамі і час ад часу перакульваўся ў паветры.
Малы горача замахаў яму, і Карлсан прашумеў на такой хуткасці, што Малы мусіў адскочыць убок, каб той не ўляцеў яму ў голаў, уломваючыся праз акно.
— Здароўценькі, Малы, — сказаў Карлсан. — Я цябе неяк пакрыўдзіў, ці чаго гэта ты такі кіслы? Табе блага?
— Яшчэ як, — сказаў Малы і распавёў Карлсану пра свае пакуты. Пра тое, што мама з’ехала, а замест яе цяпер Страхмістрыня — бурклівая, злая і такая сквапная, што нават булачкі ад яе не дачакаешся пасля школы, — і гэта пры тым, што на акне гэтых булачак стаіць цэлы спод — толькі што спечаных!
Вочы Карлсана зазіхацелі.
— Табе пашчасціла, — сказаў ён. — Найлепшы ў свеце ўтаймавальнік страхмістрыняў — адгадай, хто гэта?
Малы адразу ж зразумеў, што гэта не хто іншы, як Карлсан. Але як Карлсан зможа даць рады з фрэкен Бок, ён не мог даўмецца.
— Я пачну ёй надзаляць, — сказаў Карлсан.
— Назаляць, ты хочаш сказаць? — спытаў Малы.
Карлсан не любіў такіх недарэчных заўваг.
— Калі б я хацеў сказаць «назаляць», то сказаў бы. Надзаляць — прыблізна тое самае, але болып пагрозлівае — гэта чутно з самога слова.
Малы пасмакаваў слова і мусіў пагадзіцца, што Карлсан мае рацыю. «Надзаляць» сапраўды гучыць больш пагрозліва.
— Напэўна, я пачну з лёгкага булачкавага надзаляння, — сказаў Карлсан. — А ты мне дапаможаш.
— Як? — спытаў Малы.
— Проста схадзі на кухню і пагавары са Страхмістрыняй.
— Так, але... — сказаў Малы.
— Ніякіх «але», — сказаў Карлсан. — Забалбачы яе, каб яна не глядзела нейкі час на булачкі.
Карлсан пырснуў смехам. Потым ён павярнуў круцёлку на жываце, і матор загудзеў. Усё пырскаючы вясёлым смехам, Карлсан выруліў у акно.
А Малы адважна рушыў на кухню. Цяпер, калі з ім поплеч быў найлепшы ў свеце ўтаймавальнік страхмістрыняў, ён болей не баяўся.
Гэтым разам фрэкен Бок была яшчэ менш радая яго бачыць. Яна акурат варыла сабе каву, і Малы здагадаўся, што яна збіралася ўтульненька пасядзець за філіжанкаю кавы са свежымі булачкамі. Напэўна, перакусы шкодныя толькі дзецям.
Фрэкен Бок няветла паглядзела на Малога.
— Чаго ты тут хочаш? — спытала яна, і голас яе быў такі ж няветлы, як выгляд.
Малы задумаўся — трэба было неяк яе забалбатаць. Але што такога сказаць?
— Адгадайце, што я зраблю, калі вырасту такі ж вялікі, як вы, фрэкен Бок? — урэшце сказаў ён.
У тую ж хвілю ён пачуў за акном гудзенне — і гэтае гудзенне было яму знаёмае. Але ён не ўбачыў Карлсана. Адзінае, што ён убачыў, — гэта пульхную ручку, што высунулася з-пад карніза і схапіла са спода булачку. Малы хіхікнуў. Фрэкен Бок нічога не заўважыла.
— Ну і што ты зробіш, калі вырасцеш? — нецярпліва спытала яна. Ёй зусім не цікава было пра гэта дазнацца. Яна проста хацела як найхутчэй пазбавіцца ад Малога.
— Дык вы адгадайце, — сказаў Малы.
Тут ён зноў убачыў пульхную ручку, што праплыла за акном і схапіла яшчэ адну булачку са спода. Малы хіхікнуў ізноў. Ён спрабаваў стрымацца, але не змог. У ім заварушылася столькі хіхікаў, што яны проста вырываліся з яго, як бурбалкі.
Фрэкен Бок сярдзіта паглядзела на яго. Яна, відаць, лічыла, што ён самы надакучлівы хлопчык у свеце. I трэба ж яму аб’явіцца акурат цяпер, калі яна сабралася так міла пасядзець за філіжанкай кавы!
— Адгадайце, што я зраблю, калі вырасту такі ж вялікі, як вы, фрэкен Бок? — паўтарыў ён і яшчэ раз
хіхікнуў. Бо цяпер ён убачыў дзве маленькія ручкі, што згрэблі рэшту булачак са спода.
— У мяне няма часу тут стаяць і слухаць твае глупствы, — сказала фрэкен Бок, — і мяне не абыходзіць, што ты там зробіш, калі вырасцеш. Пакуль што ты маленькі і мусіш быць ветлівым, слухацца, вучыць урокі і не паказвацца на кухні.
— Гэта зразумела, — сказаў Малы і так пырснуў смехам, што мусіў прыхіліцца да дзвярэй. — Але калі я вырасту такі ж вялікі, як вы, фрэкен Бок, я сяду на дыету — гэта ўжо дакладна!
Здавалася, зараз фрэкен Бок на яго накінецца — але тут за акном пачулася нібыта мыканне каровы. Таму яна паспешліва азірнулася — і ўбачыла, што булачкі зніклі.
Фрэкен Бок завыла.
— Святыя ўгоднікі, дзе мае булачкі?
Яна кінулася да акна. Магчыма, яна думала, што ўбачыць там злодзея, які ўцякае з хапункам булачак.
Але сям’я Свантэсанаў жыла на чацвёртым паверсе, і фрэкен Бок магла б здагадацца, што такіх даўгалыгіх зладзеяў не бывае.
Фрэкен Бок апусцілася на крэсла ў поўным жаху.
— Можа, галубы? — прамармытала яна.
— Гук больш нагадваў карову, — сказаў Малы. — Мабыць, нейкая карова, што любіць булачкі, сёння лятае паблізу.
— He кажы лухты, — сказала фрэкен Бок.
Тады Малы зноў пачуў гудзенне Карлсана за акном, і каб фрэкен Бок не заўважыла яго, пачаў спяваць на ўвесь голас:
Лунае на крылах зіхоткіх Карова за нашым акном, Да булачак ласая дужа — Іх злізвае ўраз языком!
Малы часам спрабаваў разам з мамай складаць вершы, і самому яму гэтая песенька пра карову падалася ўдалай.
Але фрэкен Бок — наадварот.
— Замаўчы, не вярзі лухты! — крыкнула яна.
У гэты самы момант за акном пачуўся лёгкі дзынк, ад якога яны абое са страхам здрыгануліся. На пустым сподзе з-пад булачак ляжала манета ў пяць эрэ.
Малы зноў захіхікаў.
— Якая сумленная карова, — сказаў ён. — Плаціць за свае булачкі!
Фрэкен Бок пачырванела ад злосці.
— Што за дурныя жарты! — крыкнула яна і кінулася да акна. — Гэта, відаць, нехта паверхам вышэй забаўляецца тым, што крадзе булачкі і скідвае сюды пятакі.
— А вышэй паверхаў няма, — сказаў Малы. — Мы на самым версе жывём, вышэй толькі дах.
Фрэкен Бок зусім раз’юшылася.
— Нічога не разумею! — крычала яна. — Нічога не разумею!
— Ну, гэта я ўжо заўважыў, — сказаў Малы. — Але не засмучайцеся, не ўсім жа быць кемлівымі.
Тут Малому прыляцела поўха.
— Я табе пакажу, як быць нахабнікам! — закрычала фрэкен Бок.
— Ой, калі ласка, не трэба! — крыкнуў Малы. — Бо тады мама мяне не пазнае, як вернецца.
Вочы Малога заблішчалі. Ён быў гатовы заплакаць. Ён першы раз атрымаў поўху, і яму гэта не спадабалася. Ён злосна зыркнуў на фрэкен Бок. Тады яна схапіла яго за руку і пагнала перад сабой у ягоны пакой.
— Будзеш сядзець тут і думаць над сваімі паводзінамі, — сказала яна. — Дзверы я замкну, а ключ забяру з сабой, так што ў кухню ты ў мяне бегаць перастанеш.
КНІГІ ОНЛАЙН
