КНІГІ ОНЛАЙН
Пошук сярод кніг, што прайшлі індэксацыю гуглам. Некаторыя кнігі гугл не знаходзіць
Гісторыя беларускага мастацтва
Т. 1: Ад старажытных часоў да другой паловы XVI ст.
Гісторыя беларускага мастацтва
Т. 2: Другая палова XVI—канец XVIII ст.
Гісторыя беларускага мастацтва
Т. 4: 1917—1941 гг.
Гісторыя беларускага мастацтва
Т. 5: 1941 — да 60-х гг.
Гісторыя беларускага мастацтва
Т. 6: 1960-я — сярэдзіна 1980-х гг.
модным у той час», а ў в. Дзярэчын Зэльвепскага раёна ў парку перад палацам стаялі дзве вялікія бронзавыя фігуры Адама і Евы. Вельмі прыгожа выглядаў палац у Гомелі. Пры палацы была галерэя і высокая трох’ярусная вежа. 3 боку вежы быў зроблены грот з фігурамі львоў ла вуглах. Акрамя дэкаратыўнай скульптуры паркі часта ўпрыгожваліся статуямі і бюстамі гістарычных дзеячаў, антычных філосафаў. Напрыклад, у Гомельскім парку над ракой стаяў манумепт у гонар фельдмаршала Паскевіча. На адной з тэрас парку змяшчалася кошіая статуя Іосіфа Панятоўскага, плямеппіка польскага караля, выканапая дацкім скульптарам Бертэлем Торвальдсепам (1768 ці 1770— 1844). Створаная ў 30-я 72. Фрагмент увахода сядзібы «Альбярцін» у Слоніме Гродзенскай вобл. 1-я пал. XIX ст. гады XIX ст„ япа была ўстаноўлена ў Варіпаве. Пасля паражэння паўстаппя 1863—1864 гг. статуя была падаравана I. Ф. Паскевічу. (У 20-я гады XX ст. Савецкі ўрад перадаў гэты помнік Полыпчы.) Багата аздабляліся і пейзажпыя паркі, якія прыйшлі на змену рэгулярным. Вось што піша сведка пра парк Піпенберг каля Магілёва: «Узгоркі і паглыблешіі, гаі натуральныя і штучна пасаджаныя, амфітэатры, альтагікі, храмы, статуі, вазы і сам палац — усё злучалася для ўпрыгожаішя гэтага месца» 71. Нават з кароткага апісання можпа зрабіць вывад, што аргапічпаму спалучэншо архітэктурпага ансамбля з прыродным акружэннем падавалася вялікае зпачэпне. Пры гэтым дэкаратыўпай скульптуры адводзілася адно з важных месц. Ідэалы класіцызму аказваюць значны ўплыў і на афармлешіе культавых пабудоў, ілтэр’еры якіх дэкарыруюцца арнамепталыіай і сюжэтнай стукавай лепкай. Выдатпае месца сярод іх належыць касцёлу Гаппы ў в. Мосар Глыбоцкага раёна (1792). Сцепы касцёла па ўсяму перыметру раскрапавапы канеліравапымі пілястрамі і карнізным поясам, дэкарыраваным тонкім стукавым арнаментам раслінных форм. Звяртаюць на сябе ўвагу дзесяць рэльефаў па евапгельскія тэмы, размешчаныя над вокпамі ў прамавуголыіых рамах. Сярод іх «Хрышчэнне», «Евангеліст Лука», «Евапгеліст Марк», «Евангеліст Іаап», «Евангеліст Матфей» і інш. Для рэльефаў характэрна разгорпутая ў прасторы кампазіцыя, свабодная і ўпэўнепая пабудова скульптурных форм. Рухі персанажаў патуральныя, позы велічпыя. Твары, дадзеныя ў фас або профіль, выразныя, характарпыя. Адзеппе падкрэслівае формы магутных фігур, адкрытыя часткі цела згладжаны. Тонкасцю пластычнага вырашэння, строгай выразнасцю рухаў, рытмаў, сілуэтаў вызначаецца кампазіцыя «Хрышчэппе». Выкананыя ў стылі ранняга класіцызму рэльефы нясуць 71 Антнпов В. Г. Паркп Белоруссші. Мвнск, 1975. С. 16. на сабе яшчэ некаторыя прыкметы барока, якія праяўляюцца ў пэўнай дыпаміцы мас і складанасці сілуэтаў фігур, але момапты руху ў позах не парушаюць іх статуарпасці і замкнёпасці. 73. Хрышчэнне. Канец XVIII ст. в. Мосар Глыбоцкага р-на Віцебскай вобл. He мепш яўна рысы класіцызму адчуваюцца і ў вырашэнпі алтарных комплексаў. Характэрпым прыкладам з’яўляецца галоўпы алтар Троіцкага касцёла ў в. Ружаны (Пружанскі р-н), рэканструкцыя якога была скончана ў 1788 г. У гэты ж час былі створаны амбон, хоры, арган, парталы прэзбітэрыума. Аўтарам праектаў і малюпкаў быў Ян Самуіл Бекер. Галоўны алтар Троіцкага касцёла, які замыкае прастору інтэр’ера, аднаярусны, чатырохкалонны, з рас- крапаваным лучковым франтонам, упрыгожаны скульптурамі анёлаў, ляпным арнаментам і гербам Сапегаў — фундатараў касцёла. Франтон вяпчае ўсёвідушчае вока ў прамянях і воблаках. Абапал калоп размешчаны драўляныя паліхромныя скульптуры Пятра і Паўла. Нягледзячы на 74. Евангеліст Лука. Канец XVIII ст. в. Мосар Глыбоцкага р-на Віцебскай вобл. некаторыя рысы позняга барока ў канструкцыі алтара, пельга не адзпачыць агульную строгасць і дакладпасць яго вобразнага ладу, і гэта ўражанне ўзмацняецца колеравым вырашэннем — шэра-ружовы топ асноўнай канструкцьіі падкрэсліваецца ззяннем пазалочанага адзення анёлаў і апосталаў, раслінным арнаментам, што надае ўсяму алтару высакароднасць. Агульнаму вобразпаму ладу алтара адпавядае пластычпая трактоўка фігур апосталаў. Яны паказаны ў велічных і ўрачыстых позах. У Пятра ў сагнутай руцэ ключы, у апушчанай — евангелле, у Паўла ў апушчанай — меч, у сагнутай — евангелле, што стварае своеасаблівы рытм рухаў. Неглыбокія складкі адзешія падкрэсліваюць пластыку паўнаважкіх форм. У майстэрстве кампазіцыйнага і пластычнага рашэпня скульптур, у перадачы прапорцый адчуваецца рука прафесійнага разьбяра. У процілегласць гэтаму апсамблю ў мастацкім афармлеіші інтэр’ера Мікалаеўскай царквы ў в. Кажан-Гарадок Лунінецкага раёна (1818) яўна адчуваецца народны густ. Інтэр’ер храма багата дэкарыраваны арнаменталыіай скульптурнай разьбой, выкананай мясцовым майстрам Іосіфам Астапчыкам. Значную мастацкую каштоўнасць уяўляе двух’ярусны пазалочаны іканастас, упрыгожаны накладной разьбой. Дэкор, у якім выкарыстаны матывы пальмавай галінкі з вянком, мае строгія і даскапалыя формы. Выкананы ён з вялікім майстэрствам, тонкім пачуццём прапорцый і рытму, дакладпым веданпем асаблівасцей дрэва як матэрыялу. Галоўны алтар у выглядзе двух’яруснага порціка вяпчае фігура Іаана Хрысціцеля з дзвюма скулыітурамі ўкленчапых анёлаў. Некалькі ніжэй фігуры анёлаў у дыпамічных позах. У першым ярусе змешчаны скулыітуры апосталаў Пятра і Паўла. Майстар, які выканаў іх, відаць, быў добра знаёмы з узорамі скульптуры барока, але інтэрпрэтаваў іх па-свойму. Ён пазбягае складаных ракурсаў, наўмыснай дынамікі. У Пятра толькі адведзена ўбок рука з непамерна вялікімі ключамі і крыху павернута ўбок галава, што не парушае франталыіасці і статычнасці кампазіцыі. Уражвае твар апостала з асіметрычнымі, але надзвычай выразнымі рысамі — высокім пукатым ілбом, вялікімі ракавінамі вушэй. Для скульптур алтара наогул характэрпы выразпасць сілуэта, стрыманасць рухаў, строгі лінейны рытм. Водгукі класіцызму адчуваюцца і ў расфарбоўцы фігур у белы і залацісты колеры, што падае ім асаблівую ўрачыстасць. Драўляная культавая скульптура ў канцы XVIII ст. часта ствараецца яшчэ пад уплывам барока, аб чым яр- ка сведчыць шэраг твораў з кобрынскага касцёла Ушэсця Марыі (ДММ БССР). Гэта тыповьтя ўзоры культавай пластыкі, якая стваралася ў вялікай колькасці для аздабленпя касцёлаў і цэркваў. Гераічную і высокую маралыіаэтычную ідэю пясе ў сабе скульптурная выява архапгела Міхаіла. Ёп пададзены ў рост, у воінскіх даспехах, правай нагой паступіў на пачвару. У правай паднятай угору руцэ ён трымае меч, якім вось-вось адсячэ ёй галаву, у левай — капец вяроўкі, зацягнутай вакол шыі пачвары. Усё аблічча святога, яго поза сведчаць аб рашучасці і гатоўпасці да барацьбы са злом. Скульптура зроблепа з вялікім майстэрствам. Кожная дэталь выканана старанна, ювелірна-дакладпа. Фігурны шлем аздоблены пазалотай. Серабрэнпе і залачэшіе даспехаў і мяча добра імітуюць халодную цвёрдасць металу, адлакіравапага да бляску. Дакладпа і тонка перададзепы складкі тунікі, высокая, да калень, перавязь сапдаляў. Пластычна мякка трактавапы складкі шарфа, які эфектна спадае з левага пляча. Адчувальна і дакладна перададзепы мужпы твар з топкімі гарманічнымі рысамі. Нягледзячы на старашіую аддзелку кожпай дэталі, мастак пазбегпуў халоднасці вобраза, увасобіўшы ў ім вялікую жыццёвую энергію, высакароднасць і мужнасць. He мепш выразпая і скульптура св. Тэрэзы з таго ж касцёла. Фігура дадзепа ў рост з лёгкім паваротам управа, але выява святой застаецца амаль франтальнай. У левай руцэ, прыціснутай да грудзей, свяцільнік, правая адведзена ўбок. Цвёрдасць характару выяўлена ў фізічна моцнай, буйной па прапорцыях фігуры, энергічным жэсце, валявым твары. У кампазіцыі «Esse homo», шырока распаўсюджанай у культавай скульптуры, слупападобная франталыіая фігура адлюстроўвае змучапага катаваннямі Хрыста (в. Азяты Жабінкаўскага р-на, ДММ БССР). Строгія вертыкальныя лініі хітопа, упрыгожанага кветкамі васількоў, робяць кампазіцыю кампактнай, замкнёнай. Усе элементы кампазіцыі — прамая пастаноўка фігуры і пасадка галавы з цярновым вянцом, твар з выразам цвёрдай волі і муж- 75. Архангел Міхаіл. Канец XVIII ст. Мінск. ДММ БССР пасці, скрыжаваныя ля пояса і звязаныя вяроўкай рукі — ствараюць уражанне нязломнай чалавечай годпасці. Мастацкая мова твора стрымапая і лаканічная. Нешматлікія дэталі пе парушаюць прастаты і яснасці кампазіцыі, чысціні прамых ліній сілуэта. Уплыў класіцызму адчуваецца ў скульптуры дзевы Марыі (в. Ганута Вілейскага р-на, МСБК). Яе пышная фігура апранута ў раскошнае адзенне, падпяразапае поясам. Шырокі, перакінуты цераз плячо шаль эфектна драпіруе фігуру ніжэй пояса збоку ў выглядзе пышнага букета складак. Нагой у сандалі дзева Марыя адкідае змяю — сімвал заганы і зла. Усе кампаненты кампазіцыі падпарадкаваны адной мэце — стварыць уражанне царскай велічы, сілы, самазадаволенасці. Гэта адлюстравапа і на твары — пешчаным, поўным, з правільным авалам, прамым носам, высокім чыстым ілбом, міндалепадобпымі вачыма, поўнымі, прыгожага малюнка вуспамі. Марыя тут болып паходзіць на арыстакратку, чым на святую. У трактоўцы гэтага вобраза адчуваецца ўплыў афіцыйнай свецкай скулыітуры з яе рэпрэзентатыўнасцю і пампезнасцю. У «Распяцці» канца XVIII — пачатку XIX ст. яшчэ выразпа заяўляюць аб сабе рысы барока — і ў патэтычным драматызме позы Хрыста, і ва ўскладненым ракурсе фігуры, і ў неспакойнай дыпаміцы завязапай па бёдрах драпіроўкі, і ў рэзкіх святлоценявых кантрастах. У першай палове XIX ст. пад уплывам класіцызму трактоўка пластычпай формы становіцца болып стрыманай з прыкметамі імпульсаў мясцовай народнай творчасці. У гісторыі беларускай скульптуры гэтага перыяду прыкметпае месца належыць і мемарыяльнай пластыцы. Яна была даволі распаўсюджапай у свой час, але на сённяшні дзень захавалася нязначная колькасць помнікаў. Сярод іх вылучаецца надмагілле Баляслава Біспіпка ў Троіцкім касцёле г. п. Ружаны Брэсцкай вобласці. Выканана япо ў 1789 г. скульптарам Іосіфам Прукнерам у стылі ранняга класіцызму. Характэрная асаблівасць гэтага помніка — аргапічная ўзаемасувязь жывапісных і пластычных матываў, абумоўленая ўключэннем у яго кампазіцыю разам са скульптурнымі выявамі і жывапіснага пахавальнага партрэта.