КНІГІ ОНЛАЙН
Энцыклапедыя Культура Беларусі
У 6-і т. Т. 1.
Энцыклапедыя Культура Беларусі
У 6-і т. Т. 2.
Энцыклапедыя Культура Беларусі
У 6-і т. Т. 3.
Энцыклапедыя Культура Беларусі
У 6-і т. Т. 4.
Энцыклапедыя Культура Беларусі
У 6-і т. Т. 6.
ЛЯЎКО Анатоль Ігнатавіч (н. 15.4.1948, в. Астравок Капыльскага рна), беларускі сацыёлаг. Др сацыялагічных навук (1992), праф. (1994). Скончыў БДУ (1975), працаваў у ім. 3 1990 у Нац. інце адукацыі Рэспублікі Беларусь (да 1992 заг. аддзела). 3 2000 заг. аддзела Інта сац.паліт. даследаванняў пры Адміністрацыі Прэзідэнта Рэспублікі Беларусь. 3 2004 у Акадэміі Мінва ўнутраных спраў Рэспублікі Беларусь, з 2008 у Бел. унце культуры і мастацтваў, з 2009 у Рэсп. інце вышэйшай школы, у філіяле Рас. сац. ўнта (Мінск). Даследуе праблемы тэорыі і метадалогіі адукацыі, эканам. сацыялогіі, сац. педагогікі. Аўтар манаграфій «Тэарэтыкаметадалагічныя праблемы адукацыі: сацыякультурны аналіз» (2003) «Педагогіка творчасці» (2008), «Метадалогія навукі: сацыяльнакультурны аналіз» (2012) і інш. Тв.: Роль н место образовання в снстеме культуры. Мннск, 1992; Соцнальные проблемы образовання: Нсторня н современность. Ч. 1—2. Мннск, 1993; Жнзненное самоопределенме учашнхся Республнкн Беларусь: опыт соцнологнческого нсследовання. Мннск, 1995 (у суаўт.); Со цнокультурные факторы формнровання лнчностй учашнхся обшеобразовательной школы. Мннск, 1999 (у суаўт.); Соцнальная педагогнка. Мннск, 2003. ЛЯЎКО Вольга Мікалаеўна (н. 21.5.1947, в. Астравок Капыльскага рна), беларускі археолаг, гісторык. Др гіст. навук (2000), праф. (2010). Скончыла БДУ (1972). 3 1970 у Інце гісторыі НАН Беларусі (з 2006 — заг. цэнтра). Вывучае сярэдневяковую гісторыю і археалогію, этна і культурагенез славян, фарміраванне і развіццё раннедзярж. структур, тэр.адміністрацыйных утварэнняў на тэр. Беларусі 9—18 ст. Даследавала помнікі эпохі жалеза і сярэдневякоўя паўн.ўсх. Беларусі: стараж. гарады (Віцебск, Орша, Друцк і інш.), феад. сядзібы, мястэчкі, гарадзішчыкрэпасці, селішчы; гар. і сельскія грунтавыя, курганныя, каменныя могільнікі 10—17 ст.; Віцебскія СвятаДухаў манастыр, Успенскі сабор, Васкрасенскую царкву, езуіцкі калегіум, Аршанскія Куцеінскі Богаяўленскі манастыр, езуіцкі калегіум, базыльянскі і дамініканскі кляштары, царкву Раства Багародзіцы, Шклоўскую Васкрасенскую царкву і інш. Вызначыла месцазнаходжанне стараж. Шклова 16—18 ст. на тэр. в. Рыжкавічы. Аўтар кн. «Віцебск 14—18 стст.» (1984), «Сярэдневяковае ганчарства паўночнаўсходняй Беларусі» (1992), «Сярэдневяковая Орша і яе наваколле» (1993) і інш., вучэбных дапаможнікаў для ВНУ. Стваральнік археал. навук.музейнай экспазіцыі Інта гісторыі НАН Беларусі (2007). 206 ЛЯХАВІЦКАЯ Тв.'. Культовые памятннкн Оршн конца XVI — XVIII в. (Мсторнкоархеологнческое нсследованне). Орша, 1996; Средневековые террнторнальноадмнннстратнвные центры северовосточной Беларусм: формнрованне н развнтне. Мннск, 2004; Практнческая археологня. Могнлёв, 2006; Введенне в археолопію. Могнлёв, 2009; Города н замкн древней Внтебской землн. Внтебск, 2009. Літ.: Памятннкн эпохн железа х Средневековья Беларусн: к 60летню О.Н.Левко. Мннск, 2007; Марціновіч А. Пісьмёны Вольгі Ляўко, альбо Выпадковасць, што стала заканамернасцю // Полымя. 2007. № 5. А.В.Пашык. ЛЯЎКОВІЧ Міхаіл Васілевіч (н. 9.3.1950, в. Язна Мёрскага рна), беларускі мастак. Скончыў Віцеб скі пед. інт (1976), з 1977 выкладае ў Віцебскім унце. Працуе ў акварэлі і алейным жывапісе ў жанрах партрэта, пейзажа, нацюрморта, фігуратыўнай і нефігуратыўнай тэматычнай кампазіцыі. Творы вылучаюцца складанай драматургіяй вобразаў, трапяткім стаўленнем да перадачы натурных уражанняў у спалучэнні з аўтарскай манерай распрацоўкі жывапіснай прасторы. Аўтар карцін: «Дыялог» (1981), «Аўтапартрэт» і «Загад» (абедзве 1987), «Думкі» (1989), «Разважанні аб вечным» (1990), «Ефрасіння Полацкая» (1993), «Гуканне дзядоў», «Жаночы лёс», «Спакуса» (усе 1995), трыпціх «Катарсіс» (1996), «Рагнедзе прысвячаецца» (2001), «На абарону Айчыны» (2008), «Полацк часоў Усяслава Чарадзея», «Вяртанне Усяслава Чарадзея», «Падарожжа ў мінулае» (усе 2009), «Дуброўна часоў ВКЛ, пачатак 17 стагоддзя», «Альгерд у Віцебску» (абедзве 2013); серый пейзажаў «Рыжскія краявіды» (1978), «Беларускае Прыдзвінне» (1984), «Чалавек і прырода» (1989), «Успамін аб леце» (1995); партрэтаў: мастака А.К.Глебава (1946), «У.Караткевіч. Праз вечнасць» (2000), рэж. В.Баркоўскага, актрысы Р.Грыбовіч, акцёра П.Ламана ў ролі Радзівіла Рудога (усе 2001) і інш. Г.А.Фатыхава. ЛЯХ Леў Палікарпавіч (н. 12.6.1937, г. Новарасійск Краснадарскага краю, Расія), беларускі дырыжор, педагог. Засл. дзеяч мастацтваў Беларусі (1987). Праф. (2010). Скончыў Бел. кансерваторыю па класах харавога (1964) і опернасімф. (1971) дырыжыравання. 3 1955 выкладае ў Бел. акадэміі музыкі (з 1995 праф.). Адначасова ў 1971 —2012 дырыжор Нац. акадэмічнага Вял. тэатра оперы і балета Рэспублікі Беларусь. Для творчасці Л. характэрны пранікненне ў маст. канцэпцыю твора, адчуванне яго стыліст. асаблівасцей. Пад яго муз. кіраўніцтвам паст. балеты «Чыпаліна» К.Хачатурана (1978), «Ліза і Кален» Ф.Герольда (1979), «Сільфіда» Х.Левенскольда (1983), «Жызэль» А.Адана (1987), оперы «Майстар і Маргарыта» Я.Глебава (2я рэд. 1992), «Франчэска да Рыміні» С.Рахманінава, «Апалонзаканадаўца, або Рэфармаваны Парнас» Р.Вардоцкага (абедзве 1989, у канцэртным выкананні), операказка «Чароўная музыка» М.Мінкова (1997), «Фауст» А.Радзівіла (1999), «Запіскі вар’ята» В.Кузнянова (2005) і інш. ЛЯХАВІЦКАЯ ВАЗНЯСЁНСКАЯ ЦАРКВА, помнік архітэктуры драўлянага дойлідства ў в. Ляхавічы Іванаўскага рна. Пабудавана ў 1818. Да асн. 8граннага аб’ёму прымыкаюць 207 ЛЯХАВІЦКАЯ Удзельнікі Ляхавіцкай заслужанай аматарскай дзіцячаюнацкай студыі выяўленчага мастацтва «Апалон» на пленэры ў в. Грушаўка Ляхавіцкага раёна. рана ў 1990 у г. Ляхавічы пры гар. Доме культуры. У 1993 прысвоена званне «народны аматарскі калектыў». Кіраўнікі: Ю.М.Грынь(з 1990), М.Д.Галушка (з 2006), К.Ю.Ламака (з 2010). У складзе групы 10 чал. ва ўзросце ад 15 да 27 гадоў. Асн. мэты дзейнасці — арганізацыя вольнага часу моладзі, далучэнне да эстр. песеннай культуры. У рэпертуары песні кампазітараў бел. («Гэта Беларусь» А.Елісеенкава, «Смачны мёдзік», «Купала» А.Зайцава і інш.), рас. («Спявай, гітара» А.Іванова, «Льецца музыка» В.Дабрыніна, «Аблокі» К.Брэйтбурга і інш.). Калектыў — удзельнік рэсп. фестывалюкірмашу «Дажынкі» (г. Кобрын, 2009), абл. фестывалю эстр. мастацтва «Рытмы маладосці» (г. Брэст, 2008). І.І. Татарыновіч. квадратны бабінец і 5гранная апсіда, з паўд. боку якой прыбудавана рызніца. Храм накрыты гонтавым дахам з 8гранным барабанам і цыбулепадобнай галоўкай у завяршэнні. Сцены гарызантальна ашаляваны і апяразаны прафіляваным карнізам. У інтэр’еры драўляны іканастас 1830х гг. Храм унесены ў Дзярж. спіс гісторыкакульт. каштоўнасцей Рэспублікі Беларусь. Царква дзейнічае. ЛЯХАВІЦКАЯ ЗАСЛЎЖАНАЯ АМАТАРСКАЯ ДЗІЦЯЧАЮНАЦКАЯ СТЎДЫЯ ВЫЯЎЛЁНЧАГА МАСТАЦТВА «АПАЛОН». Створана ў 1989 у г. Ляхавічы пры гар. Доме культуры як нар. студыя выяўл. мастацтва «Апалон», з 2014 сучасная назва. У 1994 прысвоена званне «народны», з 2007 — «заслужаны аматарскі калектыў». Кіраўнікі: В.Ф.Чарнавокі (з 1989), С.В.Чарановіч (з 2009). У складзе студыі 20 чал. ва ўзросце ад 7 да 15 гадоў. Асн. мэты дзейнасці — развіццё і прапаганда выяўл. і дэкар,прыкладнога мастацтва. Сярод жанравых кірункаў: жывапіс і графіка. Калектыў — дыпламант міжнар. фестывалю дзіцячай творчасці «Залатая пчолка» (г. Калінкавічы, 2007), конкурсу юных мастакоў «Зямля і людзі: учора, сёння, заўтра» (г. Ляхавічы), рэсп. пленэра юных мастакоў «Дзе льецца Нёман срэбраводны» (гарады Стоўбцы, Нясвіж, г.п. Мір Карэліцкага рна, абодва 2012), удзельнік міжнар. конкурсаў дзіцячага малюнка (г. Лідзіцы, Чэхія, 2003), дзіцячага малюнка «На сваёй зямлі» (Мінск, 2012— 13) І ІНШ. 1.1. Татарыновіч. ЛЯХАВІЦКАЯ НАРОДНАЯ ЭСТРАДНАЯ ГРЎПА «ПАЧАТАК». Ство Ляхавіцкая народная эстрадная група «Пачатак». ЛЯХАВІЦКАЯ НАРОДНАЯ ЭСТРАДНАЯ СТЎДЫЯ «ЭКСПРЗС». Створана ў 1994 у г. Ляхавічы пры гар. Доме культуры «Райаграсэрвіс». У 2003 прысвоена званне «народны аматарскі калектыў». Заснавальнік і кіраўнік Ю.М.Грынь. У складзе студыі 12 чал. ва ўзросце ад 22 да 46 гадоў. Асн. мэты дзейнасці — развіццё аматарскай маст. творчасці, папулярызацыя эстр. песні. У рэпертуары творы сучасных бел. і рас. кам 208 ЛЯХАВІЦКІ пазітараў («Мой горад» Ю.Грыня, «Гэта Беларусь» А.Елісеенкава, «Братыславяне» А.Іванова, «Малітва» А.Моўчана, «Льецца музыка» В.Дабрыніна і інш.), нар. песні («Касіў Ясь канюшыну», «Маміна сарочка» і інш.). Калектыў — удзельнік абл. фестываляў сямейнай творчасці «Пад дахам дома твайго» (г. Ганцавічы, 2010), эстр. мастацтва «Рытмы маладосці» (г. Брэст, 2013), фестывалюкірмашу «Дажынкі» (гарады Камянец, Ляхавічы, 2012, 2013). 1J. Татарыновіч. ЛЯХАВІЦКАЯ ЦАРКВА РАСТВА БАГАРбДЗІЦЫ, помнік архітэктуры рэтраспектыўнарускага стылю ў в. Ляхавічы Драгічынскага рна. Пабудавана ў 1883 з дрэва. Да асн. квадратнага ў плане асн. аб’ёму прымыкаюць бакавыя прыдзелы, апсіда з бакавымі рызніцай і ахвярнікам, 3ярусны шатровы бабінецзваніца. Над асн. аб’ёмам і званіцай цыбулепадобныя галоўкі. Звонку сцены гарызантальна ашаляваны, прарэзаны аконнымі праёмамі з фігурнымі ліштвамі, з боку рызніцы і ахвярніка — люкарнамі. У інтэр’еры абразы 19 ст. Храм унесены ў Дзярж. спіс гісторыкакульт. каштоўнасцей Рэспублікі Беларусь. Царква дзейнічае. ЛЯХАВІЦКАЯ ЦЭНТРАЛЬНАЯ РАЁННАЯ БІБЛІЯТбКА імя Я. Купалы. Засн. ў 1945 у г. Ляхавічы, з 1947 прысвоена імя Я.Купалы. У 1977 у выніку цэнтралізацыі сеткі бібліятэк Ляхавіцкага рна стала цэнтр. для ўсіх бібліятэкфіліялаў сістэмы. Кніжны фонд (2013) больш за 91 тыс. экз., больш за 4,5 тыс. чытачоў. Асн. кірункі дзейнасці: збор і распаўсюджванне краязнаўчых ведаў, выхаванне ў чытачоў цікавасці да гісторыі сваёй Радзімы; арганізацыя надомнага абслугоўвання «хатні абанемент» для людзей з абмежаванымі магчымасцямі. Бібліятэчнае абслугоўванне маланаселеных пунктаў і аддаленых вёсак ажыццяўляецца з дапамогай бібліобуса. Праводзіцьтэматычныя вечарыны, творчыя сус Ляхавіцкая народная эстрадная студыя «Экспрэс». трэчы з паэтамі, пісьменнікамі. Пры бцы працуюць клубы для моладзі «Пошук» і «Сябрына», жаночы клуб «Лада». ЛЯХАВІЦКІ ГАРАДСКІ ДОМ КУЛЬТЎРЫ. Засн. ў 1961 як раённы Дом культуры. 3 1988 сучасная назва. Агульная пл. памяшканняў 2009 м2. Mae залы глядзельную на 330 месцаў (пл. 247 м2) і танц. (пл. 155,66 м2), харэагр. клас, касцюмерную, грымёрную, дзіцячую бку, памяшканні для заняткаў, кабінеты для спецыялістаў, кафэ і інш. Дзейнічаюць 22 творчыя аматарскія калектывы, з якіх 1 мае званне «заслужаны» (студыя выяўл. мастацтва «Апалон»), 5 — «народны» (ансамбль нар. песні і музыкі «Крыніца», ансамбль нар. музыкі «Народныя музыкі», хор настаўнікаў, духавы аркестр, нар. эстр. група «Пачатак»), 1 — «узорны» (ансамбль